confirmed، templateeditor
۱۱٬۵۴۹
ویرایش
مفضل بن عمر: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
ویکی سازی
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (ویکی سازی) |
||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
| نحوه وفات/شهادت = | | نحوه وفات/شهادت = | ||
| مدفن = | | مدفن = | ||
| از یاران = [[امام صادق]] • [[امام کاظم]] | | از یاران = [[امام صادق(ع)]] • [[امام کاظم(ع)]] | ||
| فعالیت‌ها= نقل [[روایت]] | | فعالیت‌ها= نقل [[روایت]] | ||
| مشایخ = [[جابر بن یزید جعفی]]، [[یونس بن ظبیان]] و [[خیبری بن علی طحان]] | | مشایخ = [[جابر بن یزید جعفی]]، [[یونس بن ظبیان]] و [[خیبری بن علی طحان]] | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
==زیست‌نامه== | ==زیست‌نامه== | ||
کنیه مفضل بن عمر را ابوعبدالله و برخی ابومحمد ذکر کرده‌اند.<ref>نجاشی، رجال نجاشی، موسسة النشر الاسلامی، ج۱، ص۴۱۶.</ref> وی که از قبیله جعفی بود در اواخر قرن اول هجری قمری در کوفه متولد شد. مفضل زندگی خود را در کوفه گذراند و در همانجا وفات کرد. سال وفات او دقیقا مشخص نیست؛ برخی سال وفات او را ۱۴۸ قمری نوشته‌اند<ref>حسینی جلالی، فهرس التراث، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۱۵۷؛ سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۵۶۶.</ref> اما با توجه به اینکه بعضی دیگر از مورخان او را جزو شاگردان [[امام رضا(ع)]] ذکر کرده‌اند<ref>مفضل بن عمر، توحید المفضّل، مکتبة الداوری، ج۱، ص۵.</ref> و با توجه به اینکه سال شهادت امام کاظم(ع) ۱۸۳ قمری است،<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۱۵.</ref> مفضل احتمالا باید اندکی پس از این زمان فوت کرده باشد. | کنیه مفضل بن عمر را ابوعبدالله و برخی ابومحمد ذکر کرده‌اند.<ref>نجاشی، رجال نجاشی، موسسة النشر الاسلامی، ج۱، ص۴۱۶.</ref> وی که از قبیله جعفی بود در اواخر قرن اول هجری قمری در کوفه متولد شد. مفضل زندگی خود را در کوفه گذراند و در همانجا وفات کرد. سال وفات او دقیقا مشخص نیست؛ برخی سال وفات او را [[سال ۱۴۸ قمری]] نوشته‌اند<ref>حسینی جلالی، فهرس التراث، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۱۵۷؛ سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۵۶۶.</ref> اما با توجه به اینکه بعضی دیگر از مورخان او را جزو شاگردان [[امام رضا(ع)]] ذکر کرده‌اند<ref>مفضل بن عمر، توحید المفضّل، مکتبة الداوری، ج۱، ص۵.</ref> و با توجه به اینکه سال شهادت امام کاظم(ع) ۱۸۳ قمری است،<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۱۵.</ref> مفضل احتمالا باید اندکی پس از این زمان فوت کرده باشد. | ||
مورخان به‌طور قطع او را هم‌عصر امام صادق(ع) و امام کاظم(ع) و از یاران این دو امام دانسته‌اند؛ اما براساس برخی روایات، مفضل [[امام باقر(ع)]] را نیز درک کرده و تا زمان امام رضا(ع) نیز زنده بوده است.<ref>مفضل بن عمر، توحید المفضّل، مکتبة الداوری، ج۱، ص۴.</ref> | مورخان به‌طور قطع او را هم‌عصر امام صادق(ع) و امام کاظم(ع) و از یاران این دو امام دانسته‌اند؛ اما براساس برخی روایات، مفضل [[امام باقر(ع)]] را نیز درک کرده و تا زمان [[امام رضا(ع)]] نیز زنده بوده است.<ref>مفضل بن عمر، توحید المفضّل، مکتبة الداوری، ج۱، ص۴.</ref> | ||
مفضل از وکلای امام صادق(ع) در شهر کوفه بود و بنابر برخی روایات، اموالی از طرف امام در دست داشت تا برای حل اختلافات مالی شیعیان مصرف کند.<ref>قمی، تحفة الاحباب، ۱۳۷۰ش، ص۵۱۹.</ref> برخی او را وکیل امام کاظم نیز دانسته‌اند.<ref>مفضل بن عمر، توحید المفضّل، مکتبة الداوری، ج۱، ص۵.</ref> | مفضل از وکلای امام صادق(ع) در شهر کوفه بود و بنابر برخی روایات، اموالی از طرف امام در دست داشت تا برای حل اختلافات مالی شیعیان مصرف کند.<ref>قمی، تحفة الاحباب، ۱۳۷۰ش، ص۵۱۹.</ref> برخی او را وکیل امام کاظم نیز دانسته‌اند.<ref>مفضل بن عمر، توحید المفضّل، مکتبة الداوری، ج۱، ص۵.</ref> | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
==شخصیت و جایگاه روایی== | ==شخصیت و جایگاه روایی== | ||
دانشمندان علم رجال درباره مفضل بن عمر و وثاقت و عدم وثاقت او نظرات متفاوتی ارائه کرده‌اند که این دیدگاه‌ها را به سه دسته می‌توان تقسیم کرد: | دانشمندان [[علم رجال]] درباره مفضل بن عمر و وثاقت و عدم وثاقت او نظرات متفاوتی ارائه کرده‌اند که این دیدگاه‌ها را به سه دسته می‌توان تقسیم کرد: | ||
*'''عدم وثاقت:''' برخی رجالیان متقدم مانند [[ابن غضایری]]، [[ابن داود حلی]]، نجاشی و [[علامه حلی]] او را ضعیف، فاسد المذهب، مضطرب الروایة، مرتفع القول، خطابی و… می‌نامند.<ref>ابن غضایری، رجال ابن غضایری (الضعفاء)، ۱۳۸۰ش، ش۱۱۷، ص۸۷؛ حلی، ابن داود، الرجال، منشورات الشریف الرضی، ج۱، ص۲۸۰؛ نجاشی، رجال نجاشی، موسسة النشر الاسلامی، ج۱، ص۴۱۶؛ حلی، حسن بن یوسف، خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال، ۱۳۸۱ش، ص۴۱۲. </ref> دست‌آویز این علما برای ضعیف بودن مفضل، چند روایت در ذم اوست که کشی در کتاب خود ذکر کرده است.<ref>ن.ک: کشی، اختیار معرفة الرجال، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۶۱۲-۶۲۱.</ref> | *'''عدم وثاقت:''' برخی رجالیان متقدم مانند [[ابن غضایری]]، [[ابن داود حلی]]، نجاشی و [[علامه حلی]] او را ضعیف، فاسد المذهب، مضطرب الروایة، مرتفع القول، خطابی و… می‌نامند.<ref>ابن غضایری، رجال ابن غضایری (الضعفاء)، ۱۳۸۰ش، ش۱۱۷، ص۸۷؛ حلی، ابن داود، الرجال، منشورات الشریف الرضی، ج۱، ص۲۸۰؛ نجاشی، رجال نجاشی، موسسة النشر الاسلامی، ج۱، ص۴۱۶؛ حلی، حسن بن یوسف، خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال، ۱۳۸۱ش، ص۴۱۲. </ref> دست‌آویز این علما برای ضعیف بودن مفضل، چند روایت در ذم اوست که کشی در کتاب خود ذکر کرده است.<ref>ن.ک: کشی، اختیار معرفة الرجال، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۶۱۲-۶۲۱.</ref> | ||
*'''وثاقت:''' بزرگانی مانند [[شیخ مفید]] در [[ارشاد شیخ مفید|ارشاد]]<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۱۶.</ref> و [[شیخ طوسی]]، در کتاب [[الغیبة]]، مفضل را از بزرگان اصحاب امام صادق(ع)، از خواص ایشان و از فقهای صالحین دانسته‌اند. بسیاری از رجالیان متاخر نیز او را شخصی موثق و دارای اعتقادات صحیح می‌دانند و با نقل روایاتی که در مدح مفضل بن عمر است و نسبت‌سنجی آنها در مقابل روایات ذم او و همچنین جمع‌آوری قراین و شواهد متعددی او را از اتهاماتی هم چون غلو، خطابی بودن و اضطراب روایت و… مبرا کرده‌اند. از جمله این رجالیان می‌توان به [[ابوعلی حائری]] در کتاب [[منتهی المقال]]،<ref>مازندرانی، منتهی المقال، ۱۴۱۶ق ج۶، ص۳۱۰، شماره ۳۰۲۹.</ref> ملاعلی علیاری تبریزی در [[بهجة الآمال فی شرح زبدة المقال]]،<ref>علیاری تبریزی، بهجه الآمال، ۱۴۱۲ق، ج۷، ص۷۰.</ref> [[مامقانی]] در [[تنقیح المقال]]،<ref>مامقانی، تنقیح المقال، نشر جهان، ج۳، ص۲۳۸.</ref> [[محمدتقی شوشتری]] در [[قاموس الرجال]]،<ref>شوشتری، قاموس الرجال، ۱۴۱۰ق، ج۹، ص۹۳.</ref> [[علی نمازی شاهرودی]] در [[مستدرکات علم رجال الحدیث]]<ref>نمازی شاهرودی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ۱۴۱۲ق، ج۷، ص۴۷۷.</ref>و [[سید ابوالقاسم خویی]] در [[معجم رجال الحدیث]]<ref>خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۳۷۲ش، ج۱۹، ص۳۱۵.</ref> اشاره کرد. همچنین [[محدث نوری]] در انتهای کتاب [[مستدرک الوسایل]] در بحث «مشیخه [[من لا یحضره الفقیه]]» به تفصیل درباره وثاقت مفضل سخن می‌گوید و قرائن و شواهدی را در وثاقت وی نقل می‌کند.<ref>نوری، مستدرک الوسایل، ۱۴۲۹ق، ج۲۲، ص۹۵-۱۳۵.</ref> شیخ [[اسد حیدر]] در کتاب [[الامام الصادق و المذاهب الاربعة]] معتقد است که دو مفضل بن عمر وجود دارد؛ مفضل بن عمر جعفی و مفضل بن عمر صیرفی، که اولی ثقه و مورد اعتماد و دومی فاسد المذهب و از خطابیه است و شاید مخالفان به عمد، بین این دو خلط کرده‌اند.<ref>اسد حیدر، الامام الصادق و المذاهب الاربعة، دار التعارف، ج۲، ص۱۰۴.</ref> شاهد این مدعا اینکه روایاتی در کتب حدیثی شیعه از مفضل بن عمر بن القاسم الصیرفی یافت می‌شود.<ref>ترابی، الموسوعة الرجالیة المیسرة، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۳۶۷.</ref> | *'''وثاقت:''' بزرگانی مانند [[شیخ مفید]] در [[ارشاد شیخ مفید|ارشاد]]<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۱۶.</ref> و [[شیخ طوسی]]، در کتاب [[الغیبة]]، مفضل را از بزرگان اصحاب امام صادق(ع)، از خواص ایشان و از فقهای صالحین دانسته‌اند. بسیاری از رجالیان متاخر نیز او را شخصی موثق و دارای اعتقادات صحیح می‌دانند و با نقل روایاتی که در مدح مفضل بن عمر است و نسبت‌سنجی آنها در مقابل روایات ذم او و همچنین جمع‌آوری قراین و شواهد متعددی او را از اتهاماتی هم چون غلو، خطابی بودن و اضطراب روایت و… مبرا کرده‌اند. از جمله این رجالیان می‌توان به [[ابوعلی حائری]] در کتاب [[منتهی المقال]]،<ref>مازندرانی، منتهی المقال، ۱۴۱۶ق ج۶، ص۳۱۰، شماره ۳۰۲۹.</ref> ملاعلی علیاری تبریزی در [[بهجة الآمال فی شرح زبدة المقال]]،<ref>علیاری تبریزی، بهجه الآمال، ۱۴۱۲ق، ج۷، ص۷۰.</ref> [[مامقانی]] در [[تنقیح المقال]]،<ref>مامقانی، تنقیح المقال، نشر جهان، ج۳، ص۲۳۸.</ref> [[محمدتقی شوشتری]] در [[قاموس الرجال]]،<ref>شوشتری، قاموس الرجال، ۱۴۱۰ق، ج۹، ص۹۳.</ref> [[علی نمازی شاهرودی]] در [[مستدرکات علم رجال الحدیث]]<ref>نمازی شاهرودی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ۱۴۱۲ق، ج۷، ص۴۷۷.</ref>و [[سید ابوالقاسم خویی]] در [[معجم رجال الحدیث]]<ref>خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۳۷۲ش، ج۱۹، ص۳۱۵.</ref> اشاره کرد. همچنین [[محدث نوری]] در انتهای کتاب [[مستدرک الوسایل]] در بحث «مشیخه [[من لا یحضره الفقیه]]» به تفصیل درباره وثاقت مفضل سخن می‌گوید و قرائن و شواهدی را در وثاقت وی نقل می‌کند.<ref>نوری، مستدرک الوسایل، ۱۴۲۹ق، ج۲۲، ص۹۵-۱۳۵.</ref> شیخ [[اسد حیدر]] در کتاب [[الامام الصادق و المذاهب الاربعة]] معتقد است که دو مفضل بن عمر وجود دارد؛ مفضل بن عمر جعفی و مفضل بن عمر صیرفی، که اولی ثقه و مورد اعتماد و دومی فاسد المذهب و از خطابیه است و شاید مخالفان به عمد، بین این دو خلط کرده‌اند.<ref>اسد حیدر، الامام الصادق و المذاهب الاربعة، دار التعارف، ج۲، ص۱۰۴.</ref> شاهد این مدعا اینکه روایاتی در کتب حدیثی شیعه از مفضل بن عمر بن القاسم الصیرفی یافت می‌شود.<ref>ترابی، الموسوعة الرجالیة المیسرة، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۳۶۷.</ref> | ||