مرجع تقلید: تفاوت میان نسخه‌ها

'''مرجع تقلید'''، [[مجتهد|مجتهدی]] است که گروهی از شیعیان در مسائل فقهی بر اساس [[فتوا|فتاوای]] او عمل می‌کنند و [[وجوهات شرعی]] را در اختیار او قرار می‌دهند. مرجعیت، بالاترین مقام مذهبی در بین [[شیعه دوازده امامی|شیعیان دوازده امامی]] است. این مقام، انتصابی نیست و معمولا شیعیان با پرس و جو از روحانیان و عالمان دینی، کسانی را که صاحب این صلاحیت باشند شناسایی می‌کنند. مهمترین شرط احراز این جایگاه، [[اعلمیت|برتری علمی]] نسبت به سایر [[مجتهدان]] است. پیروان مرجع تقلید نیز مُقَلِّدان او خوانده می‌شوند. نظریات فقهی مراجع تقلید معمولاً در کتابی با نام [[رساله توضیح المسائل]] منتشر می‌‌شود.

== مرجعیت ==

مرجعیت، مهمترین جایگاه مذهبی اجتماعی در جامعه شیعی است. مرجع تقلید [[مجتهد|مجتهدی]] است که تعدادی از [[شیعیان]] از او [[تقلید]] می‌کنند یعنی اعمال دینی خود را بر اساس نظریات فقهی ([[فتوا|فتاوای]]) آن [[مجتهد]] انجام می‌دهند و معمولا وجوهات شرعی خود را به او یا نمایندگان او می‌پردازند و این تمرکز مالی یکی از عوامل قدرت مراجع محسوب می‌شود.<ref>فتح‌الله پور، روحانیان شیعه در ایران؛ علل نفوذ و اقتدار، ص۱۴۹</ref>اینگونه پیروی کردن از یک عالم دینی، [[تقلید]] نامیده می‌شود.<ref>ر.ک: طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۴؛ رحمان ستایش، «تقلید»، ص۷۸۹.</ref>

مراجع تقلید شیعه معمولا در [[تقلید (فقه)|مقلدان]] و پیروان خود و بلکه سایر شیعیان نفوذ دارند و از همین طریق می‌توانند نظریات اجتماعی و سیاسی خود را در بین شیعیان تثبیت کنند. <ref>رک: نقیب‌زاده و امانی، نقش روحانیت شیعه در پیروزی انقلاب اسلامی، ۱۳۸۲ش، ص۸۱-۸۲</ref> به عنوان نمونه: با فتوای [[سید محمد طباطبایی|سید محمد مجاهد]] گروه زیادی از شیعیان به جنگ علیه روسیه رفتند <ref>نقیب‌زاده و امانی، نقش روحانیت شیعه در پیروزی انقلاب اسلامی، ۱۳۸۲ش، ص۹۹-۱۰۰</ref>  صدور [[ فتوا|فتوای]] [[تحریم تنباکو]] توسط [[میرزای شیرازی]] منجر به لغو امتیاز تنباکو در ایران شد<ref>نقیب‌زاده و امانی، نقش روحانیت شیعه در پیروزی انقلاب اسلامی، ۱۳۸۲ش، ص۱۰۲</ref>  [[نهضت مشروطه]] در  ایران با فتوای آخوند خراسانی و تنی دیگر از علمای نجف به پیروزی رسید.<ref>ذبیح‌زاده، مرجعیت و سیاست در عصر غیبت، ج۳، ص۳۰۰</ref>و [[قیام ۱۵ خرداد]] سال ۱۳۴۲ش در ایران که در اعتراض به دستگیری [[سید روح الله موسوی خمینی|آیت الله خمینی]] صورت گرفت. <ref>نقیب‌زاده و امانی، نقش روحانیت شیعه در پیروزی انقلاب اسلامی، ۱۳۸۲ش، ص۱۰۳</ref> و در سال‌های بعد [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب مردم ایران]] به رهبری آيت‌الله خمینی و حمایت دیگر مراجع تقلید شیعه به نتیجه رسید و نظام [[جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی]] در ایران بر پایه آموزه‌های شیعه بنیان‌گذاری شد.

فراز و فرود مرجعیت شیعه و جابجایی آن در مناطق مختلف تابع عوامل گوناگونی چون دخالت حکومت‌ها، علائق قومی، حوادث سیاسی، امکان ارتباطات و نیز قوت و ضعف [[حوزه علمیه|حوزه‌های علمیه]] بوده است. در یک نگاه می‌توان تاریخ مرجعیت شیعه را در نه دوره دسته‌بندی کرد.