بهلول: تفاوت میان نسخهها
اصلاح منبع و پانویس عقلاء المجانین
(اصلاح منبع و پانویس ابن عبدربه) |
(اصلاح منبع و پانویس عقلاء المجانین) |
||
خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
==بهلول در آثار قرن چهارم== | ==بهلول در آثار قرن چهارم== | ||
در آغاز سدۀ ۴ق/۱۰م، دو [[حدیث|روایت]] دیگر از همان نوع بر روایات [[جاحظ]] افزوده میشود که باز بر بیپروایی او در تشیع دلالت دارد.<ref> ابن عبدربه، العقد الفريد، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۱۵۱.</ref> این خود نشان میدهد در آن زمان حکایات متعددی دربارۀ او نقل شده است، به خصوص که در پایان همین قرن، [[حسن نیشابوری|نیشابوری]] (د۴۰۶ق/۱۰۱۵م) کتابی با عنوان ''عُقلاءالمَجانین'' نگاشت و در آن بابی را<ref> نیشابوری، ص۱۰۰-۱۰۹ </ref> به بهلول اختصاص داد، در این باب ۲۰ روایت ـ که گاه با شعر همراه هست ـ و نیز ۸۰ قطعه شعر مستقل آمدهاست: | در آغاز سدۀ ۴ق/۱۰م، دو [[حدیث|روایت]] دیگر از همان نوع بر روایات [[جاحظ]] افزوده میشود که باز بر بیپروایی او در تشیع دلالت دارد.<ref> ابن عبدربه، العقد الفريد، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۱۵۱.</ref> این خود نشان میدهد در آن زمان حکایات متعددی دربارۀ او نقل شده است، به خصوص که در پایان همین قرن، [[حسن نیشابوری|نیشابوری]] (د۴۰۶ق/۱۰۱۵م) کتابی با عنوان ''عُقلاءالمَجانین'' نگاشت و در آن بابی را<ref> نیشابوری، عقلاء المجانين، ۱۴۲۴ق، ص۱۰۰-۱۰۹.</ref> به بهلول اختصاص داد، در این باب ۲۰ روایت ـ که گاه با شعر همراه هست ـ و نیز ۸۰ قطعه شعر مستقل آمدهاست: | ||
در این روایات، وی گاه دیوانه سرگردانی است (ظاهراً همیشه در [[کوفه]]) که کودکان کوی و برزن به آزارش میپردازند؛<ref> نیشابوری، | در این روایات، وی گاه دیوانه سرگردانی است (ظاهراً همیشه در [[کوفه]]) که کودکان کوی و برزن به آزارش میپردازند؛<ref> نیشابوری، عقلاء المجانين، ۱۴۲۴ق، ص۱۰۲-۱۰۷.</ref> در ۴ روایت، با خلیفه [[هارون الرشید|هارون]] برخورد میکند،<ref> نیشابوری، عقلاء المجانين، ۱۴۲۴ق، ص۱۰۰-۱۰۲.</ref> و در عین دیوانگی (بر چوبی سوار است) او را چنان پندهایی میدهد که بغض گلوی خلیفه را میگیرد.<ref> نیشابوری، عقلاء المجانين، ۱۴۲۴ق، ص۱۰۰-۱۰۱.</ref> در اینجا، مضمونِ تقریباً جهانی «بیزاری فیلسوف از پادشاه» دوباره تکرار شده است و یک بار نیز<ref> نیشابوری، عقلاء المجانين، ۱۴۲۴ق، ص۱۰۰-۱۰۱.</ref> اندرز او را حدیثی نبوی (با ذکر اسناد) کمال میبخشد. | ||
اندک مدتی پس از نیشابوری، [[منصور بن حسین آبی|آبی]] (د ۴۲۱ق/۱۰۳۰م) در کتاب نَثرُ الدُّرَر، روایاتی دربارۀ بهلول نقل میکند<ref>آبی، نثر الدر فی المحاضرات، ۱۴۲۴ق، ص۲۵۹-۲۷۴.</ref> که ۹ تای آنها ـ با اندکی اختلاف ـ در عقلاءالمجانین نیز آمده است. اما روایت آبی فضای [[زهد|زاهدانه]] و گاه صوفیانه را از دست داده و به داستانهای مضحک و گاه مبتذل تبدیل شده است. | اندک مدتی پس از نیشابوری، [[منصور بن حسین آبی|آبی]] (د ۴۲۱ق/۱۰۳۰م) در کتاب نَثرُ الدُّرَر، روایاتی دربارۀ بهلول نقل میکند<ref>آبی، نثر الدر فی المحاضرات، ۱۴۲۴ق، ص۲۵۹-۲۷۴.</ref> که ۹ تای آنها ـ با اندکی اختلاف ـ در عقلاءالمجانین نیز آمده است. اما روایت آبی فضای [[زهد|زاهدانه]] و گاه صوفیانه را از دست داده و به داستانهای مضحک و گاه مبتذل تبدیل شده است. | ||
خط ۶۹: | خط ۶۹: | ||
* مستوفی، حمدالله بن ابی بکر، تاریخ گزیده، محقق: عبدالحسین نوایی، تهران، نشر امیر کبیر، ۱۳۶۲ش. | * مستوفی، حمدالله بن ابی بکر، تاریخ گزیده، محقق: عبدالحسین نوایی، تهران، نشر امیر کبیر، ۱۳۶۲ش. | ||
* مولوی، مثنوی، به کوشش نیکلسن، تهران، ۱۳۶۳ش. | * مولوی، مثنوی، به کوشش نیکلسن، تهران، ۱۳۶۳ش. | ||
* نیشابوری، | * نیشابوری، حسنبن محمد، عقلاءالمجانین، محقق: ابو هاجر محمدسعید زغلول، بیروت، دار الکتب العلميه، ۱۴۲۴ق. | ||
* وطواط، محمد، غررالخصائص الواضحة، بیروت، دارصعب. | * وطواط، محمد، غررالخصائص الواضحة، بیروت، دارصعب. | ||
* یافعی، عبدالله، روض الریاحین، قبرس، مؤسسه عمادالدین. | * یافعی، عبدالله، روض الریاحین، قبرس، مؤسسه عمادالدین. |