|
|
| خط ۱۱: |
خط ۱۱: |
|
| |
|
|
| |
|
| == تقسیمات حاکم شرع == | | == حاکما شرع چه کسانی هستند؟ == |
| بر اساس آیات [[قرآن]] «حاکم» یکی از [[اسما و صفات|صفات خداوند]] است و [[خدا|خداوند]] در مقام شارع این حکومت را به برخی از انسان‌ها واگذار کرده است<ref>حیدری، ولایة الفقیه، تأریخها و مبانیها، ۱۴۲۴ق، ص۳۰-۳۳.</ref>. این واگذاری به دو صورت مطرح شده است:<ref>حیدری، ولایة الفقیه، تأریخها و مبانیها، ۱۴۲۴ق، ص۱۹۱- ۱۹۵.</ref>
| | برخی از فقیهان حاکم شرع را به دو دسته تقسیم می‌کنند: کسانی که خداوند به‌صورت مستقیم و از طریق وحی، آنها را به‌عنوان حاکم شرع انتخاب کرده است؛ و کسانی که به‌صورت غیرمستقیم حاکم شرع می‌شوند. گروه نخست [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] و [[امامان شیعه|ائمه اطهار(ع)]] هستند.<ref>کاشف الغطاء، النور الساطع، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۷۰- ۳۷۲؛ حیدری، ولایة الفقیه، تأریخها و مبانیها، ۱۴۲۴ق، ص۱۹۲.</ref> گروه دوم کسانی هستند که توسط [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] و [[امامان شیعه|ائمه اطهار(ع)]] به‌عنوان حاکم شرع تعیین می‌شوند.<ref>کاشف الغطاء، النور الساطع، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۷۵- ۳۷۷؛ حیدری، ولایة الفقیه، تأریخها و مبانیها، ۱۴۲۴ق، ص۱۹۳.</ref> |
| * مستقیم: [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] و [[امامان شیعه|ائمه اطهار(ع)]] که مستقیما از طرف [[خدا|خداوند]] از طریق [[وحی]] انتخاب شده‌اند.<ref>کاشف الغطاء، النور الساطع، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۷۰- ۳۷۲؛ حیدری، ولایة الفقیه، تأریخها و مبانیها، ۱۴۲۴ق، ص۱۹۲.</ref> نام برخی از انبیاء مانند [[ابراهیم (پیامبر)|حضرت ابراهیم]] ([[سوره شعراء|سوره شعرا]] آیه ۸۳)، [[لوط (پیامبر)|لوط]] ([[سوره انبیاء]] آیه ۷۴)، [[حضرت موسی|موسی]]([[سوره شعراء|سوره شعرا]]، آیه ۲۱) و [[حضرت سلیمان|سلیمان]] ([[سوره انبیاء]]، آیه ۷۹) در [[قرآن|قرآن کریم]] به عنوان کسانی که از طرف خداوند ولایت دارند، آمده است.<ref>لبانی مطلق، «حاکم شرع»، ج۲۰، ص۳۳.</ref>
| |
|
| |
|
| * غیر مستقیم: حاکمان شرعی که توسط [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] و [[امامان شیعه|ائمه اطهار(ع)]] تعیین شده‌اند. این تعیین به دو صورت است:<ref>کاشف الغطاء، النور الساطع، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۷۵- ۳۷۷؛ حیدری، ولایة الفقیه، تأریخها و مبانیها، ۱۴۲۴ق، ص۱۹۳.</ref>
| | فقیهان جزو دسته اخیرند. اینان براساس [[حدیث|روایات]] توسط [[چهارده معصوم|معصومین]] برای سرپرستی امور مردم بعد از [[غیبت کبرا|غیبت کبری]] معرفی شده‌اند.<ref>کاشف الغطاء، النور الساطع، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۴۱؛ حیدری، ولایة الفقیه، تأریخها و مبانیها، ۱۴۲۴ق، ص۱۹۲.</ref> |
| ** نائبان خاص: نائبانی که پیامبر(ص) یا امام(ع) آنها را به صورت شخصی و معین در زمان حیات خود انتخاب کرده باشند مانند [[نواب اربعه]] که توسط [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام زمان(ع)]] انتخاب شده بودند.
| |
| ** نائبان عام: این‌دسته از حاکمان شرع، [[مجتهد|فقیهانی]] هستند که به صورت عام بر اساس [[حدیث|روایات]] توسط [[چهارده معصوم|معصومین]] برای سرپرستی امور مردم بعد از [[غیبت کبرا|غیبت کبری]] معرفی شده‌اند.<ref>کاشف الغطاء، النور الساطع، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۴۱؛ حیدری، ولایة الفقیه، تأریخها و مبانیها، ۱۴۲۴ق، ص۱۹۲.</ref> این نیابت که از آن به حاکم شرع یا [[مرجع تقلید]] در [[فقه شیعه|فقه]] یاد می‌شود [[واجب کفایی]] است.<ref>شهید ثانی، الروضة البهیة، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۲۳۶؛ قمّی، فقه
| |
| الصادق، ۱۴۱۲ق، ج۱۶، ص۱۶۹؛ قمّی، الدلائل، ۱۴۲۳ق، ج۴، ص۳۵۷-۳۵۶.</ref> برخی از فقها شرایط عمومی همچون بالغ، عاقل، مرد، مومن، عادل، عالم بودن و همچنین طهارت مولد و برخورداری از حافظه و نطق قوی را برای این نیابت مطرح کرده‌اند.<ref>شهید ثانی، الروضة البهیة، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۲۳۶؛ فقه الصادق، ۱۴۱۲ق، ج۱۶، ص۱۶۹؛ </ref> اما در شرایط اختصاصی داشتن قوه [[اجتهاد]] و توانایی کشف [[احکام شرعی]] از [[ادله اربعه]] با استفاده از مقدمات [[اصول فقه|اصولی]]، ادبی، [[کلام امامیه|کلامی]] و [[منطق|منطقی]] مطرح شده است.<ref>شهید ثانی، الروضه البهیه، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۲۳۶.</ref> این در حالی است که در منابع [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] هیچ گزارشی از این شرایط مطرح نشده است و حاکم شرع از منظر آنان قاضی شرعی است.<ref>لبانی مطلق، «حاکم شرع»، ج۲۰، ص۳۳.</ref>
| |
|
| |
|
| == ادله ولایت حاکم شرع == | | == ادله ولایت حاکم شرع == |
