|
|
| خط ۸: |
خط ۸: |
| {{جعبه نقل قول| عنوان= '''توضیح استدراج توسط امام صادق(ع)'''| نقل‌قول= «هرگاه بنده‌ای گناه کند، اما در مقابل، نعمت او زیاد گردد و این نعمت، او را از استغفار باز دارد، (این استدراج است) و از آن‌جا که احتمالش را نمی‌دهد، غافلگیر می‌شود».{{سخ}}|تاریخ بایگانی| منبع = <small>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۴۵۲.</small>| تراز = چپ| عرض = ۲۰۰px| اندازه خط = ۱۴px| رنگ پس‌زمینه = #C9FFE5| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}} | | {{جعبه نقل قول| عنوان= '''توضیح استدراج توسط امام صادق(ع)'''| نقل‌قول= «هرگاه بنده‌ای گناه کند، اما در مقابل، نعمت او زیاد گردد و این نعمت، او را از استغفار باز دارد، (این استدراج است) و از آن‌جا که احتمالش را نمی‌دهد، غافلگیر می‌شود».{{سخ}}|تاریخ بایگانی| منبع = <small>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۴۵۲.</small>| تراز = چپ| عرض = ۲۰۰px| اندازه خط = ۱۴px| رنگ پس‌زمینه = #C9FFE5| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}} |
|
| |
|
| واژه استدراج را به نزدیک‌شدن تدریجی به سوی چیزی تعریف کرده‌اند.<ref>دهخدا، لغت‌نامه، واژه استدراج.</ref> استدراج از سنت‌های الهی دانسته شده که بر نزدیک شدن تدریجی و غیرمستقیم [[کفر|کافران]]، [[شرک|مشرکان]] و [[فاسق|فاسقان]] به هلاکت و عذاب بر اثر اصرار بر [[گناه]] و فراموشی [[استغفار]] در حال غفلت از عذاب دلالت می‌کند.<ref>واسطی، تاج العروس، ۱۴۱۴ق، ذیل واژه درج؛ راغب اصفهانی، مفردات، ۱۴۱۲ق، ذیل واژه درج.</ref> اجرای این سنت الهی را پس از مراحل هدایت و آزمایش از یک سو و تکذیب و رویگردانی انسان از سوی دیگر ممکن دانسته‌اند.<ref>معموری، «استدراج»، ص۵۶.</ref> مفهوم استدراج در قالب واژه‌هایی دیگری نیز مانند امهال<ref>سوره مزمل، آیه ۱۱؛ سوره طارق، آیه ۱۷.</ref> و املاء<ref>سوره اعراف، آیه ۱۸۳؛ سوره آل عمران، آیه ۱۷۸؛ سوره محمد، آیه ۲۵</ref> مبنی بر مهلت دادن به کافران یا تأخیر در عذاب آنها، در قرآن استفاده شده است. در دیگر آیات قرآن، بهره‌مندی گناه‌کاران از نعمت‌های الهی و فراموشی آنها نسبت به ذکر خدا<ref>سوره فرقان، آیه ۱۸.</ref> نیز بر این سنت دلالت می‌کند.
| | «استدراج» در لغت نزدیک‌شدن تدریجی به چیزی معنا می‌دهد.<ref>دهخدا، لغت‌نامه، واژه استدراج.</ref> در فرهنگ اسلامی از سنت‌های الهی است، به‌معنای نزدیک‌شدن تدریجیِ [[کفر|کافران]]، [[شرک|مشرکان]] و [[فاسق|فاسقان]] به هلاکت و عذاب.<ref>واسطی، تاج العروس، ۱۴۱۴ق، ذیل واژه درج؛ راغب اصفهانی، مفردات، ۱۴۱۲ق، ذیل واژه درج.</ref> |
| | |
| [[قرآن|قرآن کریم]] در دو [[سوره اعراف]] آیه ۱۸۲ و [[سوره قلم|قلم]] آیه ۴۴، از مشتقات کلمه استدراج استفاده کرده و معنایی شبیه به معنای لغوی را از آن قصد کرده است: «وَ الَّذینَ کذَّبُوا بِآیاتِنا سَنَسْتَدْرِجُهُمْ مِنْ حَیثُ لا یعْلَمُونَ؛ و آنها که آیات ما را تکذیب کردند، به تدریج از جایی که نمی‌دانند، گرفتار مجازاتشان خواهیم کرد».<ref>سوره اعراف، آیه۱۸۲.</ref> [[مفسر|مفسران]] معتقدند بر طبق سنت استدراج، خداوند گناه‌کاران را سریع، گرفتار مجازات نمی‌کند، بلکه گاه درهای نعمت را به سوی آنها می‌گشاید، تا با غوطه‌ور شدن هرچه بیشتر در نعمت‌های خداوند، بیشتر در مسیر طغیان گام بردارند و در انتها مجازات شدیدتری شامل حال آنان گردد.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱۰،ص۱۲۴؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۸، ص۳۴۶؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۷، ص۳۳.</ref>
| |
| | |
| برخی مفسران از مفهوم استدراج درباره [[گناه|گناه‌کاران]] چنین برداشت کرده‌اند که تأخیر کیفر الهی، دلیل بر درستی خود و یا ناتوانی پروردگار نیست و فراوانی نعمت‌ها نشانه [[تقرب]] به خداوند نمی‌باشد؛ بلکه پیروزی‌ها و نعمت‌ها، مقدمه مجازات استدراجی پروردگار می‌باشد؛ خدا آنها را غرق در نعمت می‌کند و به آنها مهلت می‌دهد، اما سرانجام آنها را به عذابی خوار کننده مبتلا می‌کند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۷، ص۳۴.</ref>
| |
| | |
| بعضی از محققان در فلسفه استدراج به این نکته اشاره دارند که به وسیله استدراج، حقیقت اخلاق و درون مشرکان و کافران بر مردم آشکار می‌شود.<ref>سباعی، هکذا علمتنی الحیاة، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۲۶۱.</ref>
| |
|
| |
|
| == انواع == | | == انواع == |
