ثواب و عقاب: تفاوت میان نسخه‌ها

این موضوع در [[کلام|کلام اسلامی]]، [[فلسفه]]، [[عرفان]] و [[اصول فقه]] نیز مباحث گسترده‌ای را به خود اختصاص داده است.

==معنای لغوی و اصطلاحی==

==در آیات و تفاسیر==

از مجموع این [[حدیث|احادیث]] می‌توان دریافت که میزان ثواب عمل نیک، به عوامل گوناگونی چون میزان اهمیت عمل، میزان عقل فاعل، نیت او، و زمان و مکان عمل وابسته است. میزان عقاب نیز تابعی از عواملی همچون نسب فاعل، است؛ ازاین رو، آن گروه از فرزندان حضرت [[فاطمه (س)]] که عناد ورزند و حق [[امامان]] را نشناسند، دو برابرِ دیگر معاندان عذاب می‌شوند. <ref>کافی، ج۱، ص۳۷۷</ref>

واژه‌های ثواب و عقاب و مشتقات آنها در متن احادیث [[اهل سنت|اهلِ سنّت]]، بسیار کم به کار رفته است، اما نویسندگان و شارحان [[صحاح سته]]، واژه‌های ثواب و عقاب را در عنوان چند باب درج کرده‌اند.<ref> برای نمونه بخاری، ج۴، ص۹۶؛ نَوَوی، ۷، ص۸۹، ج۱۱، ص۸۳، ۸۵، ۱۳۵</ref> واژه جزا نیز کاربردی در حد واژه‌های ثواب و عقاب دارد. در برخی نقلها،‌گاه واژه‌های ثواب و جزا به جای هم به کار رفته‌اند.<ref> برای نمونه بخاری، ج۲، صص۱۹۸، ۲۲۶</ref>

در آیات و [[روایت|روایات]] به این مسئله که ثواب و عقاب برای انسان از چه مرحله‌ای آغاز می‌گردد توجه بسیاری شده است. پاداش برخی از کارهای خیر و عقوبت برخی از گناهان در همین دنیا به انسان می‌رسد (و چه بسا بخشی از آن به قیامت واگذار شود) ولی جایگاه اصلی حسابرسی و ثواب و عقاب، [[قیامت]] است که کوچک‌ترین کار خیر یا شر مورد محاسبه قرار خواهد گرفت.

==ثواب و عقاب در فلسفه و عرفان==

====۲- احباط و تکفیر====

از نظر متکلمان اشعری و امامیه احباط قابل قبول نبود. اشاعره بر آن بودند که استحقاقی نبودن ثواب و عقاب و عدم وجوب آن بر خداوند، به خودی خود مسئلۀ احباط را منتفی می‌کند <ref> شرح المواقف جرجانی، ج۸ ص۲۰۹</ref>. از نظر [[شیعه]] هم، [[مسلمان]] [[مؤمن]] با ارتکاب [[گناه]] از [[بهشت]] محروم نمی‌شود و جاودانه در [[دوزخ]] نمی‌ماند، چرا که [[ایمان]] او استحقاق ثواب دائم را دارد. او برای گناهانی که مرتکب شده است، چه صغیره و چه کبیره، استحقاق عقاب منقطع و ناپایدار را دارد، و این عقاب تأثیری در ثواب ایمانش نخواهد داشت <ref> جوابات المسائل الطبریة، ج۱ ص۱۴۷</ref>.

اشاعره توبه را به خودی خود عامل اسقاط عقاب نمی‌دانستند <ref>الغنیة فی اصول الدین، ص۱۷۱-۱۷۲</ref>.

[[معتزله]] [[شفاعت]] [[پیامبر(ص)]] را عامل اسقاط عقاب نمی‌دانستند، بلکه آن را در افزونی ثواب [[مؤمن|مؤمنان]] مؤثر می‌دیدند. <ref> شرح الاصول الخمسة، صص۶۸۷، ۶۹۰</ref>.

[[شیعه]] شفاعت را در مورد محو گناهان (چه صغیره و چه کبیره) یا ارتقای درجات شخص در بهشت می‌داند، البته با شرایط خاصی که در این زمینه لازم است.

==پانویس==

==منابع==

==پیوند به بیرون==

[[رده:مباحث کلامی]]