توقیعات امام مهدی(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

توقیعات امام مهدی(ع) به خط یا املای او بوده است. در توقیع‌های امام مهدی(عج) در مواردی اثر مُهر امام نیز در نوشته موجود بوده<ref> برای نمونه نگاه کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۱۶۳.</ref> و در مواردی در ذیل نامه بر نگارش آن به خط خویش تصریح کرده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به کشی، رجال الکشی، ۱۴۰۹ق، ص۵۱۳، ۵۵۱.</ref> از [[عبدالله بن جعفر حمیری]] نقل شده است:

همچنین در کتاب الاحتجاج (نوشته شده در قرن ششم قمری) دو توقیع از امام مهدی خطاب به شیخ مفید (درگذشت ۴۱۳ق) نقل شده است که مربوط به دوره غیبت کبری است.<ref>طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۴۹۷-۵۰۰.</ref> البته [[آیت‌الله خویی]] در انتساب این توقیع‌ها به حضرت مهدی، تردید کرده است به گفته بر فرض که شیخ مفید به این صدور این توقیع‌ها از جانب امام مهدی یقین داشته باشد اما برای یقینی نیست چراکه واسطه این توقیع به شیخ مفید و نیز واسطه شیخ مفید با شیخ طبرسی شناخته شده نیست.<ref>خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۳۷۲، ج۱۸، ص۲۲۰.</ref> همچنین در نوشته‌های شیخ مفید و کتاب الغیبه شیخ طوسی (شاگرد شیخ مفید) که درباره [[غیبت]] نوشته شده به آنها اشاره نشده است. همچنین در کتاب الاحتجاج که بیش از یک قرن پس از درگذشت شیخ مفید نوشته شده به سند این دو توقیع اشاره نشده است. البته با استناد به جمله پایانی توقیع «فاَخفِهِ عَن کُلِّ اَحَدٍ وَاطوِهِ؛ آن را از همه پنهان بدار و در هم بپیج.»<ref>طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۴۹۹.</ref> احتمال داده شده که شیخ مفید آن را مخفی نگه داشته از این رو به دست شیخ طوسی هم نرسیده است.<ref> محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی، ۱۳۹۳ش، ج۴، ص۴۴۵.</ref>

همچنین برخی از نویسندگان معاصر، پیامی را که به وسیله شیخ محمد کوفی شوشتری برای [[سید ابوالحسن اصفهانی]] نقل شده، در شمار توقیع‌ها حضرت مهدی(عج) ذکر کرده‌اند.{{مدرک}}

==موضوع توقیع‌ها==

توقیع‌هایی که از سوی امام مهدی صادر شده است در موضوعات مختلفی همچون اعتقادی، فقهی، عزل و نصب وکیلان، دریافت [[وجوهات]]، تکذیب مدعیان دروغین نیابت و پاسخ به درخواست‌های شخصی شیعیان بوده است:<ref>شبیری، «توقیع»، ص۵۸۲.</ref> در دانشنامه امام مهدی توقیعات در چهار قسم کلی معارف اعتقادی، احکام فقهی، کرامت‌ها و دعاها و نیز موضوعات پراکنده دسته‌بندی شده‌اند.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی، ۱۳۹۳ش، ج۴، ص۱۱۷-۱۲۰.</ref> برخی از عناوین آنها عبارتند از: