آیات نشوز: تفاوت میان نسخه‌ها

آیه ۳۴ درباره نشوز زن و آیه ۱۲۸ درباره نشوز مرد است. فقیهان، با استناد به آیه ۳۴ معتقدند در صورت ناشزه بودن زن، شوهر ابتدا باید او را نصیحت کند و اگر سودمند واقع نشد، در بستر به او پشت کند و یا بسترش را از او جدا کند و اگر همچنان فایده‌ای نداشت او را [[تنبیه بدنی زنان|تنبیه بدنی]] کند. البته درباره واژه «وَاضْرِ‌بُوهُنَّ» در آیه ۳۴ سوره نساء اختلاف‌نظر است. طبق دیدگاه مشهور، «ضَرب» در این آیه حکمی دائمی و به معنای کتک زدن است. برخی دیگر بر این باورند که ضرب حکمی موقت بوده که [[نسخ]] شده یا به معانی دیگری همچون مهربانی و کناره‎گیری است.

از محتوای آیات ۳۴ و ۱۲۸ سوره نساء، در بیان احکام [[نشوز]] استفاده شده است.<ref>محقق اردبیلی، زبدة‌البیان، المكتبة المرتضوية لإحياء الآثار الجعفرية، ص۵۳۶.</ref> به گفته [[آیت الله مکارم شیرازی]] آیه ۱۲۸ سوره نساء مربوط به نشوز مردان است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۴، ص۲۰۰.</ref> برخی مفسران با استناد به این گفته‌اند اگر زنی علائم نشوز را در شوهرش دید، می‌تواند برای ایجاد صلح علاقه از جانب شوهرش، از بعضی از حقوق خود صرف‌نظر كند تا به این وسیله از [[طلاق]] جلوگیری شود.<ref>طیب اصفهانی، اطیب‌البیان، ۱۳۷۸ش، ج۴، ص۲۲۵.</ref> نشوز به معنای سرپیچی کردن هر یک از زن و مرد از انجام وظایفی که دین اسلام نسبت به دیگری بر عهده او گذاشته است.<ref>طیب اصفهانی، اطیب البیان، ۱۳۷۸ش، ج۴، ص۲۲۵.</ref>  

آیه ۳۴ سوره نساء درباره نشوز زن و وظیفه مرد در برابر او را بیان می‌کند. مفسران بر اساس این آیه، وظیفه مرد را در مرحله اول او را باید نصیحت و موعظه کند و اگر سودی نبخشید، در بستر به او پشت کرده یا بسترش را از او جدا کند و چنان‌چه این روش مؤثر نباشد، مرد می‌تواند او را به صورت خفیف تنبیه بدنی کند.<ref> طبرسی، مجمع‌البیان، ج۳، ص۱۶۹؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۳، ص۴۷۳؛ قرائتی، تفسیر نمونه، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۵۹۹؛ محقق اردبیلی، زبدة‌البیان، المكتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، ص۵۳۷.</ref>  

*کتک‌زدن: طبق دیدگاه مشهور [[مفسران]] و [[فقیهان]] شیعه و [[اهل سنت]]، «ضرب» در این  آیه حکمی دائمی و به معنای کتک زدن است.<ref> برای نمونه نگاه کنید به طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۶۹؛ ابوالفتوح رازی، روض الجنان، ۱۴۰۸ق، ج۵، ص۳۵۰؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۴، ص۳۴۵؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۳، ص۳۷۲؛ فخر رازی، تفسیر الکبیر،‌۱۴۲۰ق، ج۱۰، ص۷۲؛ صدوق، من لا یحضر، ۱۴۱۳ق، ج۳،  ص۵۲۱؛ شهید ثانی، مسالک، ۱۴۱۳ق، ج۸، ص۳۵۶.</ref> البته فقیهان برای ضرب شرایط و حدودی تعیین کرده‌اند از جمله اینکه ضرب به انگیزۀ اصلاح، خالی از هر نوع انتقام‌جویی،<ref>نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۳۱، ص۲۰۷؛ خوانساری، جامع المدارک، ۱۳۶۴ش، ج۴، ص۴۳۷؛ امام خمینی، تحریر الوسیلة، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۲۷۳.</ref> و خفیف باشد.<ref>مکارم شیرازی، احکام خانواده، ۱۳۸۹ش، ص۲۱۹.</ref> با این حال [[آیت‌الله معرفت]] قرآن‌پژوه معاصر، با استناد به شواهدی همچون تنبیه بدنی زنان با چوب مسواک، نهی از زدن زنان و سفارش به حفظ کرامت آنان معتقد است این آیه نسخ شده است.<ref>معرفت،  شبهات وردود حول القران الكریم، ۱۳۸۸ش، ص۱۵۸.</ref> از نظر او در این آیه از روش نسخ تمهیدی استفاده شده است. در این روش شارع برای ریشه‌کن کردن برخی رسوم جاهلی، ابتدا حکمی هماهنگ با جامعه تجویز کرده و سپس طی فرآیندی آن را نسخ کرده است.<ref>احمدی‌نژاد، فاطمه و دیگران، «معناشناسی نسخ تدریجی، مشروط و تمهیدی از منظر آیت‌الله معرفت»، ص۱۸.</ref>  

*مهربانی: برخی ضرب را به معنای مهربانی و تلطیف در نظر گرفته‌اند.<ref>مهریزی، «تطور دیدگاه‌ها در تفسیر آیه ۳۴ سوره نساء»، ص۲۲.</ref>  از نظر اینان واژه «فَعِظُوهُنَّ» به معنای نصیحت کردن، قرینه‌ای بر این که «ضرب» به معنای کتک‌زدن نیست.<ref>مهریزی، «تطور دیدگاه‌ها در تفسیر آیه ۳۴ سوره نساء»، ص۲۳.</ref>  

{{ستون|۳}}