پرش به محتوا

بقعه: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۲ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۸ مارس ۲۰۲۲
جز
ویکی سازی
جز (ویکی سازی)
خط ۱: خط ۱:
{{الگو:کتاب‌شناسی ناقص}}
{{الگو:کتاب‌شناسی ناقص}}
'''بُقعه'''، غالبا به معنای بارگاه امامزادگان و بزرگان دینی به کار می‌رود. کلمه بقعه در دوره‌ها و سرزمین‌های مختلف اسلامی چندین بار تحول معنایی پیدا کرده و بعدها به معنای مکان مقدس به کار رفته است. در [[ایران]]، پس از [[مسجد|مساجد]]، بقعه‌ها رایج‌ترین بناهای [[دین اسلام|دینی]] هستند و کمتر شهری است که بقعه‌ای در آن نباشد.
'''بُقعه'''، غالبا به معنای بارگاه [[امامزادگان]] و بزرگان دینی به کار می‌رود. کلمه بقعه در دوره‌ها و سرزمین‌های مختلف اسلامی چندین بار تحول معنایی پیدا کرده و بعدها به معنای مکان مقدس به کار رفته است. در [[ایران]]، پس از [[مسجد|مساجد]]، بقعه‌ها رایج‌ترین بناهای [[دین اسلام|دینی]] هستند و کمتر شهری است که بقعه‌ای در آن نباشد.


==معنای لغوی و اصطلاحی==
==معنای لغوی و اصطلاحی==
خط ۸: خط ۸:




هم اینک، «بقعه» در اصطلاح به معنای بارگاه امامزادگان، بزرگان دینی و نیز بناهای خاص مذهبی است. در سرزمین‌های اسلامی، بناهایی از نوع [[مقبره]]‌های کوچک و ساده تا مقبره‌های بزرگ و مجلل که مصداق بقعه‌اند، به تناسب شکل و عملکرد، نام‌هایی گوناگون دارند که مهمترین آنها عبارت است از: [[قبه|قبّه]]، [[ضریح]]، [[تربت]](تربه)، مدفن، قبر، گور، مزار، مرقد، روضه،<ref><small>روضه در لغت به معنای «باغ و بستان» است، ولی اشاره به بهشت هم دارد، از این رو به بسیاری از قبور مقدّسان اطلاق می‌شود، از جمله محوطة متصل به مرقد نبی اکرم صلی الله علیه وآله وسلم. همچنین به مدفنی که باغی آن را احاطه کرده باشد روضه گویند که از این نوع عمارت در هند بسیار است.همان، ص۲۸۰؛ هیلن برند، همان، ص۲۵۸؛ غالب، ذیل «روضه»</small></ref> مشهد،<ref><small>به معنای مکانی که فردی برجسته از بزرگان دین در آنجا به شهادت رسیده باشد.گرابر، همانجا.</small></ref> مقام و مقبره.
هم اینک، «بقعه» در اصطلاح به معنای بارگاه [[امامزادگان]]، بزرگان دینی و نیز بناهای خاص مذهبی است. در سرزمین‌های اسلامی، بناهایی از نوع [[مقبره]]‌های کوچک و ساده تا مقبره‌های بزرگ و مجلل که مصداق بقعه‌اند، به تناسب شکل و عملکرد، نام‌هایی گوناگون دارند که مهمترین آنها عبارت است از: [[قبه|قبّه]]، [[ضریح]]، [[تربت]](تربه)، مدفن، قبر، گور، مزار، مرقد، روضه،<ref><small>روضه در لغت به معنای «باغ و بستان» است، ولی اشاره به بهشت هم دارد، از این رو به بسیاری از قبور مقدّسان اطلاق می‌شود، از جمله محوطة متصل به مرقد نبی اکرم صلی الله علیه وآله وسلم. همچنین به مدفنی که باغی آن را احاطه کرده باشد روضه گویند که از این نوع عمارت در هند بسیار است.همان، ص۲۸۰؛ هیلن برند، همان، ص۲۵۸؛ غالب، ذیل «روضه»</small></ref> مشهد،<ref><small>به معنای مکانی که فردی برجسته از بزرگان دین در آنجا به شهادت رسیده باشد.گرابر، همانجا.</small></ref> مقام و مقبره.


==در جهان اسلام==
==در جهان اسلام==
در بخشهای شرقی و مرکزی جهان [[اسلام]] و ظاهراً در دوره [[سلجوقیان]]، کلمه بقعه معانی [[خانقاه]]، [[مقبره]] و به طور کلی «بنایی برای مقاصد عبادی، تحصیلی یا خیریه» را پیدا کرد. این تغییر معنی قطعاً ناشی از عبارت [[قرآن|قرآنی]](اَلبُقْعَةِ المُبارَکَة)<ref>[[سوره قصص|قصص]]، آیه۳۰</ref> است که تفسیر آن بنابر [[احادیث]]، دره مقدس است؛ جایی که در آن، خداوند از میان بوته مشتعلی با [[حضرت موسی|موسی(ع)]] سخن گفت.
در بخشهای شرقی و مرکزی [[جهان اسلام]] و ظاهراً در دوره [[سلجوقیان]]، کلمه بقعه معانی [[خانقاه]]، [[مقبره]] و به طور کلی «بنایی برای مقاصد عبادی، تحصیلی یا خیریه» را پیدا کرد. این تغییر معنی قطعاً ناشی از عبارت [[قرآن|قرآنی]](اَلبُقْعَةِ المُبارَکَة)<ref>[[سوره قصص|قصص]]، آیه۳۰</ref> است که تفسیر آن بنابر [[احادیث]]، دره مقدس است؛ جایی که در آن، خداوند از میان بوته مشتعلی با [[حضرت موسی|موسی(ع)]] سخن گفت.


گسترش اسلام ارتباط مستقیمی با [[جهاد]] و [[شهادت]] دارد و بزرگداشت [[شهید|شهدا]] از صدر اسلام مستلزم تداوم خاطره آنان و ساخت مشهدها، بقعه‌ها و روضه‌ها بر مدفن آنها بوده است. از این رو در بسیاری از سرزمینهای اسلامی مجاور با [[دارالحرب]]، این گونه بناها برپاگشته است؛ مثلاً [[آسوان]] در [[نوبه]]، یکی از نواحی درگیری‌های [[مسلمانان]] با دشمنان، دارای آرامگاه‌هایی از قرن چهارم و پنجم است؛<ref>مقریزی، ج ۱، ص۱۹۷۱۹۹</ref> در حالی که در اسپانیا و سیسیل که آنجاها نیز نزدیک نبردگاه بوده‌اند، چنین آرامگاه‌هایی دیده نمی‌شود.<ref>هیلن برند، ۱۳۶۶ ش، ص۲۶</ref>
گسترش اسلام ارتباط مستقیمی با [[جهاد]] و [[شهادت]] دارد و بزرگداشت [[شهید|شهدا]] از صدر اسلام مستلزم تداوم خاطره آنان و ساخت مشهدها، بقعه‌ها و روضه‌ها بر مدفن آنها بوده است. از این رو در بسیاری از سرزمینهای اسلامی مجاور با [[دارالحرب]]، این گونه بناها برپاگشته است؛ مثلاً [[آسوان]] در [[نوبه]]، یکی از نواحی درگیری‌های [[مسلمانان]] با دشمنان، دارای آرامگاه‌هایی از قرن چهارم و پنجم است؛<ref>مقریزی، ج ۱، ص۱۹۷۱۹۹</ref> در حالی که در اسپانیا و سیسیل که آنجاها نیز نزدیک نبردگاه بوده‌اند، چنین آرامگاه‌هایی دیده نمی‌شود.<ref>هیلن برند، ۱۳۶۶ ش، ص۲۶</ref>
خط ۲۹: خط ۲۹:


== منابع ==
== منابع ==
* قرآن
* [[قرآن]]
* رابرت هیلن برند، «مقابر»، ترجمه کرامت الله افسر، در معماری ایران: دوره اسلامی، ج۱، چاپ محمد یوسف کیانی، تهران ۱۳۶۶ش.
* رابرت هیلن برند، «مقابر»، ترجمه کرامت الله افسر، در معماری ایران: دوره اسلامی، ج۱، چاپ محمد یوسف کیانی، تهران ۱۳۶۶ش.
* محمدبن احمد مقدسی، احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم، چاپ دخویه، لیدن ۱۸۷۷م.
* محمدبن احمد مقدسی، احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم، چاپ دخویه، لیدن ۱۸۷۷م.
confirmed، templateeditor
۱۲٬۳۰۶

ویرایش