پرش به محتوا

دفن: تفاوت میان نسخه‌ها

۲٬۱۸۰ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۸ نوامبر ۲۰۲۱
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲: خط ۲:
[[پرونده:دفن میت.jpg|250px|بندانگشتی|350px|تصویری از دفن میت]]
[[پرونده:دفن میت.jpg|250px|بندانگشتی|350px|تصویری از دفن میت]]
'''دَفْن''' به معنای به خاک‌سپردن میت است. دفن میت پس از [[غسل|غُسل]]، [[کفن]] و خواندن [[نماز میت]] انجام می‌شود. این عمل، [[وجوب|واجب کفایی]] است.
'''دَفْن''' به معنای به خاک‌سپردن میت است. دفن میت پس از [[غسل|غُسل]]، [[کفن]] و خواندن [[نماز میت]] انجام می‌شود. این عمل، [[وجوب|واجب کفایی]] است.
==در منابع فقهی==
==جایگاه==
از دفن میت در بخش احکام اموات یا کتاب الجنائز کتاب‌های فقهی و باب احکام الجنائز کتاب‌های حدیثی بحث می‌شود.<ref> برای نمونه  کلینی، الکافی، ج۳، ص۱۱؛ طوسی، ۱۳۸۷، ج۱، ص۱۷۴.</ref> دفن اموات از [[واجبات کفایی]] است و نیاز به [[قصد قربت]] ندارند.<ref> طباطبائی یزدی، العروة الوثقی، ج ۱، ص۳۷۶.</ref>
دَفن میت قراردادن میت در قبر است.<ref> طباطبائی یزدی، العروة الوثقی، ج۱، ص۴۳۶.</ref> از آن در بخش احکام اموات یا کتاب الجنائز کتاب‌های فقهی و باب احکام الجنائز کتاب‌های حدیثی بحث می‌شود.<ref> برای نمونه  کلینی، الکافی، ج۳، ص۱۱؛ طوسی، ۱۳۸۷، ج۱، ص۱۷۴.</ref> دفن اموات از [[واجبات کفایی]] است و نیاز به [[قصد قربت]] ندارند.<ref> طباطبائی یزدی، العروة الوثقی، ج۱، ص۳۷۶.</ref>
{{معاد-عمودی}}
==مقدمات دفن میت==
به فتوای فقهای امامیه، [[غسل میت|غسل]]، [[حنوط|تحنیط]] (مالیدن کافور بر [[اعضای سجده|مواضع سجود]]) ، [[کفن]] کردن و خواندن نماز بر میت از مقدمات دفن میت مسلمان است.<ref> برای نمونه رجوع کنید به نجفی، ج۴، ص۱۱۸-۲۶۳.</ref>  


==فلسفه و احکام دفن میت==
[[وجوب]] خاک‌سپاری میت، مستند به آیات [[قرآن]]،<ref> نگاه کنید به سوره مائده: آیه ۳۱؛ سوره مرسلات، آيات ۲۵-۲۶؛ سوره عبس، آيه ۲۱ </ref> [[سنت|سنّت]] [[ائمه(ع)|معصومان(ع)]]، سیره مسلمانان و [[اجماع]] فقهاست.<ref> رجوع کنید به نجفی، ج۴، ص۲۸۹-۲۹۰.</ref>
دَفن میت قراردادن میت در قبر است.<ref> طباطبائی یزدی، ج۱، ص۴۳۶.</ref> [[وجوب]] خاک‌سپاری میت، مستند به آیات [[قرآن]]،<ref> نگاه کنید به سوره مائده: آیه ۳۱؛ سوره مرسلات، آيات ۲۵-۲۶؛ سوره عبس، آيه ۲۱ </ref> [[سنت|سنّت]] [[ائمه(ع)|معصومان(ع)]]، سیره مسلمانان و [[اجماع]] فقهاست.<ref> رجوع کنید به نجفی، ج۴، ص۲۸۹-۲۹۰.</ref>


در احادیث، حکمت خاکسپاری، اموری چون رعایت حرمت جنازه، در امان بودن جسد از آزار دشمنان، جلوگیری از اندوه دوستان و پیشگیری از آزردگی مردم به سبب انتشار بوی جسد یا فساد آن، بیان شده است.<ref> برای نمونه رجوع کنید به حرّعاملی، ج۳، ص۱۴۱.</ref>
{{معاد-عمودی}}
==مقدمات ==
به فتوای فقهای امامیه، [[غسل میت|غسل]]، [[حنوط|تحنیط]] (مالیدن کافور بر [[اعضای سجده|مواضع سجود]]) ، [[کفن]] کردن و خواندن نماز بر میت از مقدمات دفن میت مسلمان است.<ref> برای نمونه نگاه کنید به نجفی، ج۴، ص۱۱۸-۲۶۳.</ref>  


چنانچه شخصی در دریا بمیرد و جسدش تا رسیدن به خشکی و خاکسپاری فاسد شود، پس از غسل و تکفین و خواندن نماز میت به دریا افکنده می‌شود.<ref> رجوع کنید به ابن‌قدامه، ج ۲، ص ۳۸۱؛ نجفی، ج ۴، ص۲۹۲-۲۹۶.</ref>
==فلسفه==
در احادیث، حکمت خاکسپاری، اموری چون رعایت حرمت جنازه، در امان بودن جسد از آزار دشمنان، جلوگیری از اندوه دوستان و پیشگیری از آزردگی مردم به سبب انتشار بوی جسد یا فساد آن، بیان شده است.<ref> برای نمونه رجوع کنید به حرعاملی، ج۳، ص۱۴۱.</ref>


واجب است میت در قبر بر پهلوی راست و رو به [[قبله]] قرار داده شود.<ref> رجوع کنید به علامه حلّی، ج ۱، ص۲۳۲.</ref> سنن و آداب (احکام [[مستحب]] و مکروه) درباره خاکسپاری در منابع فقهی بیان شده‌اند، از جمله خواندن [[نماز وحشت]]، برپا داشتن مجلس ترحیم برای متوفی، ابراز همدردی با بازماندگان او و دلداری دادن به آنان، و زیارت اهل قبور.<ref> رجوع کنید به نراقی، ج۳، ص۲۶۸-۲۸۳، ۲۹۴-۳۱۴؛ نجفی، ج ۴، ص ۲۹۹-۳۵۲.</ref>
== احکام==
*چنانچه شخصی در دریا بمیرد و جسدش تا رسیدن به خشکی و خاکسپاری فاسد شود، پس از غسل و تکفین و خواندن نماز میت به دریا افکنده می‌شود.<ref> رجوع کنید به ابن‌قدامه، ج ۲، ص ۳۸۱؛ نجفی، ج ۴، ص۲۹۲-۲۹۶.</ref>
*واجب است میت در قبر بر پهلوی راست و رو به [[قبله]] قرار داده شود.<ref> رجوع کنید به علامه حلّی، ج۱، ص۲۳۲.</ref>  
*در منابع فقهی برای آدابی ذکر شده است، از جمله خواندن [[نماز وحشت]]، برپا داشتن مجلس ترحیم برای متوفی، ابراز همدردی با بازماندگان او و دلداری دادن به آنان.<ref> رجوع کنید به نراقی، ج۳، ص۲۶۸-۲۸۳، ۲۹۴-۳۱۴؛ نجفی، ج ۴، ص ۲۹۹-۳۵۲.</ref>  


==انتقال میت مسلمان به شهر دیگر==
==انتقال میت مسلمان به شهر دیگر==
فقهای [[امامیه]] انتقال دادن میت را قبل از دفن به [[مشاهد مشرفه|مشاهِد مُشَرّفه]] مستحب دانسته‌اند، اما درباره جایز بودن انتقال پس از دفن آرای یکسانی ندارند؛ هر چند بیشتر آنان حکم به جواز و حتی استحباب انتقال داده‌اند. بر این اساس، نبش قبر برای انتقال میت به مشاهد مشرّفه جایز است و در عمل نیز بسیار رایج بوده است.<ref> رجوع کنید به غروی تبریزی، ج۹، ص۳۳۱-۳۴۱.</ref>
فقهای [[امامیه]] انتقال دادن میت را قبل از دفن به [[مشاهد مشرفه|مشاهِد مُشَرّفه]] مستحب دانسته‌اند، اما درباره جایز بودن انتقال پس از دفن آرای یکسانی ندارند؛ هر چند بیشتر آنان حکم به جواز و حتی استحباب انتقال داده‌اند. بر این اساس، نبش قبر برای انتقال میت به مشاهد مشرّفه جایز است و در عمل نیز بسیار رایج بوده است.<ref> رجوع کنید به غروی تبریزی، ج۹، ص۳۳۱-۳۴۱.</ref> در فرض امانت گذاشتن جسد، رعایت شرایط معتبر در دفن لازم است و گفته شده برای جلوگیری از هتک حرمت میت در هنگام این انتقال، بهتر است وی با تابوت در قبر نهاده شود.<ref> رجوع کنید به غروی تبریزی، ج ۹، ص ۳۶۳؛ امام خمینی، ج ۱، ص ۸۳؛ سیستانی، ج ۱، ص ۱۱۵ </ref>
 
در فرض امانت گذاشتن جسد (تودیعُ المیت)، رعایت همه شرایط معتبر در دفن لازم است و گفته شده برای جلوگیری از هتک حرمت میت در هنگام این انتقال، بهتر است وی با تابوت در قبر نهاده شود.<ref> رجوع کنید به غروی تبریزی، ج ۹، ص ۳۶۳؛ امام خمینی، ج ۱، ص ۸۳؛ سیستانی، ج ۱، ص ۱۱۵ </ref>


==حرمت نبش قبر==
==حرمت نبش قبر==
خط ۳۲: خط ۳۲:
{{ستون-شروع}}
{{ستون-شروع}}
* قرآن.
* قرآن.
* صالح عبدالسمیع آبی ازهری، الثمر الدانی فی تقریب المعانی: شرح رسالة ابن ابیزید القیروانی، بیروت: المکتبة الثقافیة، بی‌تا.
* ابن قدامه، المغنی، بیروت، دارالکتاب‌العربی، بی‌تا.
* آقابزرگ طهرانی.
* امام خمینی، سید روح‌الله، تحریرالوسیلة، قم ۱۳۶۳ش.
* ابن عابدین، حاشیة ردّ المحتار علی الدّر المختار: شرح تنویر الابصار، چاپ افست بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹.
* بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضرة فی احکام العترةالطاهرة، قم ۱۳۶۳-۱۳۶۷ش.
* ابن قدامه، المغنی، بیروت: دارالکتابالعربی، بی‌تا.
* سیستانی، سید علی، منهاج‌الصالحین، قم ۱۴۱۴-۱۴۱۶ق.
* امام خمینی، تحریرالوسیلة، قم ۱۳۶۳ش.
* طباطبایی یزدی، محمدکاظم، العروةالوثقی، بیروت ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م.
* یوسف بن احمد بحرانی، الحدائق الناضرة فی احکام العترةالطاهرة، قم ۱۳۶۳۱۳۶۷ش.
* طوسی، المبسوط فی فقه الامامیة، چاپ محمدتقی کشفی، تهران ۱۳۸۷.
* محمدبن اسماعیل بخاری، صحیحالبخاری، چاپ محمد ذهنی افندی، استانبول ۱۴۰۱/۱۹۸۱، چاپ افست بیروت، بی‌تا.
* طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، تصحیح علی‌اکبر غفاری، تهران، ۱۳۷۶ش.
* منصوربن یونس بهوتی حنبلی، کشّاف القناع عن متن الاقناع، چاپ محمدحسن شافعی، بیروت ۱۴۱۸/ ۱۹۹۷.
* علامه حلی، حسن بن یوسف، قواعدالاحکام، قم، ۱۴۱۳-۱۴۱۹ق.
* احمدبن علی جَصّاص، احکام القرآن، چاپ عبدالسلام محمدعلی شاهین، بیروت ۱۴۱۵/۱۹۹۴.
* غروی تبریزی، علی، التنقیح فی شرح‌العروة الوثقی: الطهارة، تقریرات درس آیت اللّه خویی، در موسوعة الامام الخوئی، ج ۹، قم: مؤسسة احیاء آثار الامام الخوئی، ۱۴۲۶ق/۲۰۰۵م.
* حرّعاملی.
* نجفی، محمدحسن بن باقر، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج۴، چاپ عباس قوچانی، بیروت ۱۹۸۱م.
* محمدبن احمد خطیب شربینی، مغنی المحتاج، بی‌جا: دارالفکر، بی‌تا.
* نراقی، احمدبن محمدمهدی، مستند الشیعة فی احکام الشریعة، ج ۳، قم ۱۴۱۵ق.
* محمدبن احمد دسوقی، حاشیة الدسوقی علی الشرح الکبیر، بیروت: داراحیاء الکتب العربیة، بی‌تا.
* وهبه مصطفی زحیلی، الفقه الاسلامی و ادلّته، دمشق ۱۴۱۸/ ۱۹۹۷.
* علی سیستانی، منهاجالصالحین، قم ۱۴۱۴ ۱۴۱۶.
* محمدبن ادریس شافعی، الاُمّ، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
* محمدبن احمد شمس الائمه سرخسی، کتاب المبسوط، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
* محمدکاظم بن عبدالعظیم طباطبائی یزدی، العروةالوثقی، بیروت ۱۴۰۴/۱۹۸۴.
* محمدبن حسن طوسی، تهذیبالاحکام، چاپ علی اکبر غفاری، تهران ۱۳۷۶ش.
* همو، المبسوط فی فقه الامامیة، ج ۱، چاپ محمدتقی کشفی، تهران ۱۳۸۷.
* حسن بن یوسف علامه حلّی، قواعدالاحکام، قم ۱۴۱۳۱۴۱۹.
* علی غروی تبریزی، التنقیح فی شرحالعروة الوثقی: الطهارة، تقریرات درس آیت اللّه خویی، در موسوعة الامام الخوئی، ج ۹، قم: مؤسسة احیاء آثار الامام الخوئی، ۱۴۲۶/۲۰۰۵.
* سعیدبن هبةاللّه قطب راوندی، فقه القرآن، چاپ احمد حسینی، قم ۱۴۰۵.
* کلینی.
* مالکبن انس، المُوَطَّأ، چاپ محمدفؤاد عبدالباقی، بیروت ۱۴۰۶.
* الموسوعة الفقهیة، کویت: وزارة الاوقاف و الشئون الاسلامیة، ج ۱۶، ۱۴۰۹/ ۱۹۸۸، ج ۲۱، ۱۴۱۰/ ۱۹۸۹.
* محمدحسن بن باقر نجفی، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج ۴، چاپ عباس قوچانی، بیروت ۱۹۸۱.
* احمدبن محمدمهدی نراقی، مستند الشیعة فی احکام الشریعة، ج ۳، قم ۱۴۱۵.
* یحیی بن شرف نووی، المجموع: شرح المُهَذّب، بیروت: دارالفکر، بی‌تا.
{{پایان}}
{{پایان}}
{{پایان}}
{{پایان}}