سوره فاتحه: تفاوت میان نسخه‌ها

{{سوره||نام = فاتحه |کتابت = ۱|جزء = ۱|آیه = ۷|مکی/مدنی = مکی|شماره نزول = ۵|بعدی = [[سوره بقره|بقره]] |قبلی = |کلمه = ۲۹|حرف = ۱۴۳ |تصویر=سوره فاتحه.jpg}}

[[پرونده:سوره حمد به خط میرعماد.jpg|بندانگشتی|208px|سوره حمد به خط میرعماد]]

== معرفی==

== محتوا==

اين سوره را می‌توان به دو بخش تقسيم کرد: بخشى که از حمد و ثناى خدا سخن می‌گويد و بخشى که نيازهاى بنده را مطرح می‌کند. در [[حدیث قدسی]] آمده است: من سوره حمد را ميان خود و بنده‌‏ام تقسيم كرده‌ام؛ نيمى از آن براى من، و نيمى براى بندهٔ من است.<ref>صدوق، امالی، ۱۳۷۶ش، ص۱۷۴؛ مكارم شيرازى، ناصر، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۷.</ref>

قرائت(مالک یوم الدین)  در سوره حمد از موارد اختلافی است [[علامه طباطبایی]] بر این باور است که هم قرائت (مالک) وهم قرائت(ملِک) هر دو صحیح است  اما قرائت (مَلِک) با عرف و لغت سازگار تر است چون مَلِک به معنای پادشاه است که نسبت به یک عصر و دوره زمانی داده می شود دراین آیه نیز ملک بودن و پادشاهی و فرمانروایی خدا را به روز قیامت نسبت داده است. <ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القران، ج۱، ص۲۲ </ref>[[سید محمدحسین حسینی تهرانی]]  نیز از وی نقل کرده  که گفته است: رواياتی داريم‌ كه‌ می‌گويند: رسول‌ خدا هم‌ مَلِك‌ مي‌خوانده‌اند و هم‌ مَالِك‌ و از [[قاریان هفت‌گانه]]  چهارتايشان‌ مَلِك‌ خوانده‌اند و دیگران  مالك‌ خوانده‌اند؛ اعتبار هم‌ با ملك‌ مساعدتر است‌، به‌جهت‌ آنكه‌ يَوْم‌ را معمولاً به‌ مالك‌ نسبت‌ نمي‌دهند به‌ مَلِك‌ مي‌دهند، می‌گويند: شاه‌ فلان‌ يَوم‌ نه‌ مالك‌ فلان‌ يَوم‌.مرحوم‌ [[سید علی قاضی طباطبایی]]  رحمةُ الله‌ عليه‌ هم‌ در نماز مَلِك‌ مي‌خوانده‌اند. و در تفسير «كشّاف‌»{{یادداشت| ابوالقاسم محمود بن عمر خوارزمی معتزلی معروف به جارالله زمخشری ۴۶۷-۵۳۸ق .}} وجوهی ذكر مي‌كند كه‌ مَلِك‌ أشمل‌ و اعمّ و انسب‌ است‌.<ref>حسینی طهرانی، سیدمحمدحسین، مهر تابان، ص۴۰۵

</ref>

{{سوره فاتحه}}

==احکام==

* آموختن<ref>نجفی، جواهرالکلام‌، ۱۴۰۴ق، ج۹، ص۳۰۰.</ref> و درست‌خواندن سوره حمد <ref>علامه حلّى، تذكرة الفقهاء، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۱۳۵.</ref> و قرائت آن در رکعت اوّل و دوم [[نمازهای واجب]] و [[نمازهای مستحب|مستحب]]، بر مکلَّف [[واجب]] است.<ref>نجفی، جواهرالکلام‌، ۱۴۰۴ق، ج۹، ص۲۸۴-۲۸۶.</ref>

==سوره حمد در ادبیات==

به اعتقاد برخی محققان در ادب فارسی، بسمله سوره حمد بر سرآغاز بسياری از مثنوی‌های حماسی و غنايی و الحمدالله رب

العالمين تقريباً بر يكايك آثار منثور كلاسيك و بخش پايانی سوره حمد كه نيايش است، بر آغازيه های نظم، تأثير بيشتری داشته است.آنان بر این باورند که در بين آغازيه‌های كتاب‌های آسمانی، سوره حمد را بايد بی‌مانند ترين آغازيه دانست، زيرا اين سوره توانسته است هر سه ساختار آغازيه  یعنی تسميه (آغاز كار با نام خدا يا بسمله گفتن)، تحميد(ستايش) و نيايش را به زيباترين شكل ممكن كنار يكديگر قرا دهد. <ref>تأثير ساختار سه گانه‌ ی سوره ی حمد بر آغازيه‌های نظم و نثر فارسيhttps://www.anjomanfarsi.ir/pdf/pa5/pa5%20(48).pdf

نمونه هایی از اشعار شاعران :

  ـ عُقده گشای همه امر عظيم/ بسم االله الـرحمن الرحيم/محمد قاسم هالائی سندی

  ـ مَطلـعِ ديباچه ی حمد قديم /هست بسم االله الرحمن الرحیم/نقشبندی

<ref>تأثير ساختار سه گانه ی سوره ی حمد بر آغازيه های  نظم و نثر فارسی