حلم: تفاوت میان نسخه‌ها

'''حِلْم'''، فضیلتی اخلاقی است که هم به انسان و هم به خدا نسبت داده‌اند. این صفت در انسان، به معنای بردباری در رفتار با دیگران و نیز در مواجهه با ناگواری‌های زندگی است و حلیم بودن خدا، تأخیر او در عقوبت [[گناه|گناهکاران]] است که از روی تفضل و با وجود توانایی بر کیفر آنها، صورت می‌پذیرد.

بنابر [[احادیث]] شیعه، حلم موجب میانه‌روی انسان در امور و آرامش یافتن روان او می‌شود. از دیدگاه [[عرفان|عارفان]] و [[تصوف|صوفیان]]، حلم یکی از هفت صفت اصلی [[روح]] است؛ صفاتی که سرچشمه صفات دیگر است. چنان‌که حلم منشأ وقار، [[حیا]] و تحمل است.

{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = [[امام علی(ع)]]: {{حدیث|إنْ لَمْ تَکُنْ حَلیما فَتَحَلَّمْ فَإِنَّهُ قَلَّ مَنْ تَشَبَّهَ بِقَوْمٍ إِلاّ أَوشَکَ أَنْ یکونَ مِنْهُمْ.|ترجمه=اگر بردبار نیستی خود را به بردباری وادار چه کم است کسی که خود را همانند مردمی کند و از جمله آنان نشود.}}|تاریخ بایگانی| منبع = <small> [[نهج البلاغه]]، ترجمه [[شهیدی]]، ص۳۹۶. </small>| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه =#ffeebb| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}

واژه حلم مصدری عربی، از ریشه «ح ل م»، و معادل بردباری در زبان فارسی است.<ref> ابن‌فارس، ذیل واژه؛ بیهقی، ج ۱، ص۳۴۰ </ref> صفت مشبهه آن حلیم است. منابع لغت، حلم را علاوه بر بردباری، به درنگ و تأمل، تأخیر در کیفر خطاکار، خویشتن‌داری از هیجان [[غضب]] و، [[عقل]] معنا کرده‌اند<ref>رجوع کنید به خلیل‌بن احمد، ذیل واژه؛ ابن‌فارس، همانجا؛ عسکری، ص۱۹۹ ۲۰۰؛ راغب اصفهانی، ۱۳۳۲ش، ذیل واژه</ref> و سبکسری، سبک‌مغزی (طَیش) و سَفَه (بی‌خردی) را مفهوم مخالف آن دانسته‌اند.<ref>رجوع کنید به ابن‌فارس؛ عسکری، همانجا‌ها؛ ابن‌منظور، ذیل واژه</ref> البته عقل از معانی حقیقی حلم نیست، اما چون یکی از اسباب بروز حلم است، مجازاً حلم را عقل معنا کرده‌اند.<ref>رجوع کنید به راغب اصفهانی، همانجا؛ زبیدی، ذیل واژه</ref>