تنقیح المقال فی علم الرجال (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

'''تَنْقیحُ المَقال فی اَحوالِ الرّجال''' یا '''تنقیح المقال فی علم الرجال'''  کتابی مفصل در [[علم رجال]] به زبان عربی، که به '''تنقیح المقال''' مشهور است. کتاب تألیف [[عبدالله مامقانی|شیخ عبداللّه مامقانی]]،(م ۱۳۱۱ش) عالم و [[فقیه]] امامی قرن چهاردهم است. نویسنده در این کتاب درباره بیش از ۱۶۰۰۰ راوی بحث کرده است. [[آقا بزرگ تهرانی]] آن‌را مفصّل‌ترین اثر در علم رجال دانسته‌ است. [[سید محسن امین|محسن امین]] و [[محمد تقی شوشتری|شوشتری]] انتقاداتی به این کتاب دارند. فرزند مامقانی چند جلد از کتاب را با توضیح و تعلیقات منتشر کرده و بنا دارد بقیه جلدها را نیز منتشر کند.

[[عبدالله مامقانی|مامقانی]] تألیف آخرین اثر خود را در [[۱۵ مرداد]] ۱۳۰۸ آغاز نمود و تا هنگام وفات (۱۳۱۱ ش) همه وقت خود را صرف این کار ساخت و در [[مهر]] ۱۳۱۰ نگارش و بازبینی آن را به پایان رساند. مؤلف در این مدت کوتاه، به اهمّ کتب رجال و شرح حال‌های معتبر [[شیعه]] مراجعه نموده، آرا و اقوال علمای قدیم و جدید را آورده و به تعبیر خود، اهل تحقیق را از مراجعه به کتب پیشین بی‌نیاز ساخته است. همچنین از کتب رجالی [[اهل سنّت]]، بویژه [[اسد الغابه فی معرفه الصحابه|اُسدالغابة فی معرفة الصحابة]]، بهره برده است.<ref> برای آگاهی از فهرست منابع رجوع کنید به عبداللّه مامقانی، ج ۱، بخش ۱، ص ۲</ref>

در این کتاب، شرح حال [[صحابه]] و [[تابعین]] و اصحاب [[ائمه (ع)]] و دیگر راویان تا قرن چهارم، و نیز شرح‌حال تعدادی از [[محدث|عالمان حدیث]]، [[مشایخ اجازه]] و مؤلفان مشهور در زمینه [[علم رجال]] درج شده است.<ref> آقابزرگ طهرانی، ج ۴، ص ۴۶۶؛ محمدرضا مامقانی، مصاحبه مورخ ۳/۲/۱۳۸۱ ش </ref> تعلیقات مؤلف در حواشی کتاب و نیز بخش «خاتمة الخاتمه»، شامل استدراکات رجالی وی بر کتاب است. تعداد رجال ذکر شده در کتاب، مجموعاً به ۳۰۷، ۱۶ تن می‌رسد که از این تعداد، ۳۲۸، ۱ تن ثقه، ۶۶۵، ۱ تن حَسَن، ۴۶ تن موثق و بقیه ضعیف، مجهول یا مهمل معرفی شده‌اند.<ref> رجوع کنید به عبداللّه مامقانی، ج ۱، بخش ۱، ص ۱۶۹، ۱۷۱ </ref>

* از نکات شایان توجه این کتاب، گستردگی و جامعیت آن با توجه به مدت کوتاه تألیف و تصحیح و چاپ است، تا آنجا که این امر را خرق عادت و از تأییدات خاص الاهی بر شمرده‌اند.<ref> آقابزرگ طهرانی، ج ۴، ص ۴۶۶؛ نیز رجوع کنید به عبداللّه مامقانی، ج ۱، بخش ۱، ص ۲ </ref> برخی این کتاب را گسترده‌ترین کتاب رجالی [[شیعه]] [[امامیه]]<ref> فضلی، ص ۵۹</ref> و بلکه مفصّل‌ترین اثر در علم رجال دانسته‌اند.<ref> آقابزرگ طهرانی، ج ۴، ص ۴۶۶</ref>.

* عبداللّه مامقانی، تنقیح المقال فی علم الرجال، چاپ سنگی نجف ۱۳۴۹ـ۱۳۵۲.