۱۷٬۳۳۱
ویرایش
احمد بن ابی نصر بزنطی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (Shamsoddin صفحهٔ احمد بن محمد بن ابىنصر بزنطی را به احمد بن محمد بن ابی نصر بزنطی منتقل کرد) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''ابوجعفر احمد بن‌محمد بن‌ابی‌نصر بَزَنْطی'''، ۵۲-۲۱۰ق، از عالمان متقدم [[امامیه]] در [[کوفه]] که در شمار اصحاب [[امام کاظم]](ع)، [[امام رضا]](ع)، [[امام جواد]](ع) و نیز از [[اصحاب اجماع]] است. | '''ابوجعفر احمد بن‌محمد بن‌ابی‌نصر بَزَنْطی'''، ۵۲-۲۱۰ق، از عالمان متقدم [[امامیه]] در [[کوفه]] که در شمار اصحاب [[امام کاظم]](ع)، [[امام رضا]](ع)، [[امام جواد]](ع) و نیز از [[اصحاب اجماع]] است. | ||
==نسب== | ==نسب== | ||
نام جد اول و دومش به ترتیب عَمرو و زید بوده است که برای اختصار، غالباً نام اول را حذف می کنند و به جای زید نیز کنیه او، ابی نصر، را می آورند. گاهی نیز از بزنطی باعنوان «ابن ابی نصر» یاد می کنند.<ref>مامقانی ، ج۱، ص۷۷.</ref> گاهی برای فرا گیری علوم، نزد [[امامان شیعه|ائمه]] (ع) می‌شتافت. همچنین‌در خلال برخی روایات، از اقامت او در [[قادسیه]]، در حدود سال۲۰۰ق سخن‌آمده‌است. <ref>نک: حمیری، ۶۶؛ کشی، ۸۸ -۸۹.</ref> | نام جد اول و دومش به ترتیب عَمرو و زید بوده است که برای اختصار، غالباً نام اول را حذف می کنند و به جای زید نیز کنیه او، ابی نصر، را می آورند. گاهی نیز از بزنطی باعنوان «ابن ابی نصر» یاد می کنند.<ref>مامقانی ، ج۱، ص۷۷.</ref> گاهی برای فرا گیری علوم، نزد [[امامان شیعه|ائمه]] (ع) می‌شتافت. همچنین‌در خلال برخی روایات، از اقامت او در [[قادسیه]]، در حدود سال۲۰۰ق سخن‌آمده‌است. <ref>نک: حمیری، ۶۶؛ کشی، ۸۸ -۸۹.</ref> | ||
| خط ۳۰: | خط ۲۸: | ||
از آن‌پس، نام‌او در کنار رجالی چون [[هشام‌بن سالم]] و [[صفوان بن یحیی]] جای گرفته است که از نخستین مروجان گرایش [[قطعیه]] در کوفه بوده‌اند و بر پایه آنچه [[علی بن‌احمد علوی]]، مؤلف واقفی کتاب نصره الواقفه نمایانده، وی مؤثرترین فرد در ترویج گرایش قطعی بوده است.<ref>نک: الغیبه، ۲.</ref> | از آن‌پس، نام‌او در کنار رجالی چون [[هشام‌بن سالم]] و [[صفوان بن یحیی]] جای گرفته است که از نخستین مروجان گرایش [[قطعیه]] در کوفه بوده‌اند و بر پایه آنچه [[علی بن‌احمد علوی]]، مؤلف واقفی کتاب نصره الواقفه نمایانده، وی مؤثرترین فرد در ترویج گرایش قطعی بوده است.<ref>نک: الغیبه، ۲.</ref> | ||
==نماینده مکتب هشام== | ==نماینده مکتب هشام== | ||
در پی جویی گرایشهای درونی قطعیه نیز باید گفت: پس از درگذشت هشام بن سالم، شخصیتی که بتوان او را به‌عنوان نماینده مکتب هشام‌ابن‌سالم در دفاع از مواضع‌اصولی آن به شمار آورد، بزنطی است که به نقد دیدگاههای اساسی مکتب‌هشام‌بن‌حکم در باب دانش‌امام و منابع دانش [[فقه|فقهی]] ائمه(ع) همت گمارده است. <ref>نک: پاکتچی، ۵</ref> | در پی جویی گرایشهای درونی قطعیه نیز باید گفت: پس از درگذشت هشام بن سالم، شخصیتی که بتوان او را به‌عنوان نماینده مکتب هشام‌ابن‌سالم در دفاع از مواضع‌اصولی آن به شمار آورد، بزنطی است که به نقد دیدگاههای اساسی مکتب‌هشام‌بن‌حکم در باب دانش‌امام و منابع دانش [[فقه|فقهی]] ائمه(ع) همت گمارده است. <ref>نک: پاکتچی، ۵</ref> | ||
==روایات بزنطی در باب علم ائمه (ع) == | ==روایات بزنطی در باب علم ائمه (ع) == | ||
در باب علم‌ائمه(ع) روایات متعددی به نقل از بزنطی در منابع روایی امامیه، همچون [[کافی]] [[کلینی]]، [[قرب الاسناد]] [[عبدالله بن جعفر حمیری|حمیری]]، [[بصائر الدرجات]] [[محمد بن حسن بن فروخ صفار|صفار]] و کتاب [[الاختصاص]] به ثبت رسیده است، اما در این میان، یک روایت با وجود کوتاهی‌سخن، از درخششی خاص در تبیین مواضع مکتب هشام‌بن سالم برخوردار است؛ بر پایه این روایت که بر نقل مستقیم بزنطی‌از [[امام‌رضا]] ع‌استوار است، ایمان هیچ بنده‌ای کمال نمی‌یابد، مگر آنکه بشناسد آنچه برای نخستین‌ِ ایشان ائمه(ع) است، برای آخرین‌ایشان نیز همان است و ایشان در حجت و طاعت و [[حلال ]]و [[حرام]] با یکدیگر برابرند.<ref>حمیری، ۵۳؛ الاختصاص، ۲؛ قس: همین مضمون‌از صفوان‌بن‌یحیی، کلینی، /۷۵؛ صفار، ۰۰.</ref> | در باب علم‌ائمه(ع) روایات متعددی به نقل از بزنطی در منابع روایی امامیه، همچون [[کافی]] [[کلینی]]، [[قرب الاسناد]] [[عبدالله بن جعفر حمیری|حمیری]]، [[بصائر الدرجات]] [[محمد بن حسن بن فروخ صفار|صفار]] و کتاب [[الاختصاص]] به ثبت رسیده است، اما در این میان، یک روایت با وجود کوتاهی‌سخن، از درخششی خاص در تبیین مواضع مکتب هشام‌بن سالم برخوردار است؛ بر پایه این روایت که بر نقل مستقیم بزنطی‌از [[امام‌رضا]] ع‌استوار است، ایمان هیچ بنده‌ای کمال نمی‌یابد، مگر آنکه بشناسد آنچه برای نخستین‌ِ ایشان ائمه(ع) است، برای آخرین‌ایشان نیز همان است و ایشان در حجت و طاعت و [[حلال ]]و [[حرام]] با یکدیگر برابرند.<ref>حمیری، ۵۳؛ الاختصاص، ۲؛ قس: همین مضمون‌از صفوان‌بن‌یحیی، کلینی، /۷۵؛ صفار، ۰۰.</ref> | ||
==جایگاه رجالی== | ==جایگاه رجالی== | ||
از نظر جایگاه رجالی، در منابع امامیه بر اعتبار بزنطی تأکید شده، [[شیخ طوسی|شیخ طوسی]] او را توثیق کرده، و نجاشی او را نزد امام‌رضا و [[امام جواد]] ع «عظیم‌المنزله» دانسته‌است. | از نظر جایگاه رجالی، در منابع امامیه بر اعتبار بزنطی تأکید شده، [[شیخ طوسی|شیخ طوسی]] او را توثیق کرده، و نجاشی او را نزد امام‌رضا و [[امام جواد]] ع «عظیم‌المنزله» دانسته‌است. | ||
همچنین باید افزود که وی را در شمار [[اصحاب اجماع]] آورده‌اند گفتنی‌است: قرار گرفتن بزنطی در سلسله اسناد حدیثی در سیره نبوی، موجب گشته است تا شخصیت او در آثار رجالی [[اهل سنت]] نیز مورد بررسی‌قرار گیرد و ظاهراً به سبب مذهب، با نقد روبه رو گردد <ref>نک: عقیلی، /۸؛ ذهبی، /۳۵؛ ابن‌حجر، /۶۱.</ref> | همچنین باید افزود که وی را در شمار [[اصحاب اجماع]] آورده‌اند گفتنی‌است: قرار گرفتن بزنطی در سلسله اسناد حدیثی در سیره نبوی، موجب گشته است تا شخصیت او در آثار رجالی [[اهل سنت]] نیز مورد بررسی‌قرار گیرد و ظاهراً به سبب مذهب، با نقد روبه رو گردد <ref>نک: عقیلی، /۸؛ ذهبی، /۳۵؛ ابن‌حجر، /۶۱.</ref> | ||
==روش فقهی== | ==روش فقهی== | ||
در سخن‌از روشهای [[فقه|فقهی]]، نخست باید به مبحث حدیثین‌ِ مختلفین اشاره‌نمود که از دغدغه‌های فکری بزنطی بوده، و این‌امر به طور گسترده در روایات بازمانده از او بازتاب یافته است؛ به‌خصوص در این باره باید به نامه‌ای‌اشاره کرد که بزنطی خطاب به‌امام‌رضا(ع) نوشته بوده، و در آن ضمن ابراز نگرانی خود نسبت به اختلاف اقوال فقهی از ائمه(ع)، بر جایگاه تقیه در تفسیر این اختلاف تأکید داشته است. <ref>حمیری، ۵۲</ref> | در سخن‌از روشهای [[فقه|فقهی]]، نخست باید به مبحث حدیثین‌ِ مختلفین اشاره‌نمود که از دغدغه‌های فکری بزنطی بوده، و این‌امر به طور گسترده در روایات بازمانده از او بازتاب یافته است؛ به‌خصوص در این باره باید به نامه‌ای‌اشاره کرد که بزنطی خطاب به‌امام‌رضا(ع) نوشته بوده، و در آن ضمن ابراز نگرانی خود نسبت به اختلاف اقوال فقهی از ائمه(ع)، بر جایگاه تقیه در تفسیر این اختلاف تأکید داشته است. <ref>حمیری، ۵۲</ref> | ||
در گفت‌وگو از مبحث [[اجتهاد]] و [[استنباط]]، باید گفت تأیید اندیشه القاء اصول و تفریع فقیهان که از سوی هشام بن سالم مورد تأکید قرار داشته، در آموزشهای فقهی احمد بن‌محمد بزنطی نیز مطرح بوده است؛ چنانکه وی در کتاب جامع‌خود، روایاتی با همین مضمون‌را به نقل‌از هشام‌بن‌سالم و نیز به‌نقل مستقیم خود از امام‌رضا(ع) ثبت نموده بود. <ref>نک: ابن‌ادریس، ۷۷، به‌نقل‌از جامع‌بزنطی.</ref> | در گفت‌وگو از مبحث [[اجتهاد]] و [[استنباط]]، باید گفت تأیید اندیشه القاء اصول و تفریع فقیهان که از سوی هشام بن سالم مورد تأکید قرار داشته، در آموزشهای فقهی احمد بن‌محمد بزنطی نیز مطرح بوده است؛ چنانکه وی در کتاب جامع‌خود، روایاتی با همین مضمون‌را به نقل‌از هشام‌بن‌سالم و نیز به‌نقل مستقیم خود از امام‌رضا(ع) ثبت نموده بود. <ref>نک: ابن‌ادریس، ۷۷، به‌نقل‌از جامع‌بزنطی.</ref> | ||
==دیدگاه علما در باره بزنطی== | ==دیدگاه علما در باره بزنطی== | ||
[[محقق حلی]] از بزنطی به‌عنوان یکی‌از فقیهان متقدم [[امامیه]] یاد کرده که نقش او در گسترش دانش فقه تا عصر وی همچنان مورد توجه بوده است.<ref>نک: همو، ۱۳، جم؛ علامه حلی، ۰۴؛ شهید اول، /۶۸.</ref> | [[محقق حلی]] از بزنطی به‌عنوان یکی‌از فقیهان متقدم [[امامیه]] یاد کرده که نقش او در گسترش دانش فقه تا عصر وی همچنان مورد توجه بوده است.<ref>نک: همو، ۱۳، جم؛ علامه حلی، ۰۴؛ شهید اول، /۶۸.</ref> | ||
در این واقعیت تاریخی دیده می‌شود که شماری از آثار فقهی بزنطی همچنان تا عصر وی (محقق حلی) باقی بوده و در محافل امامیه تداول داشته است. در حال حاضر، افزون بر گزیده‌ها و اقتباسات برجای مانده از اثر یاد شده وی، می‌توان انبوهی از روایات فقهی او را در [[کتب اربعه]] امامیه بازجست. | در این واقعیت تاریخی دیده می‌شود که شماری از آثار فقهی بزنطی همچنان تا عصر وی (محقق حلی) باقی بوده و در محافل امامیه تداول داشته است. در حال حاضر، افزون بر گزیده‌ها و اقتباسات برجای مانده از اثر یاد شده وی، می‌توان انبوهی از روایات فقهی او را در [[کتب اربعه]] امامیه بازجست. | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
در میان‌آثار او آنچه دارای اهمیت فقهی بوده، اینهاست: | در میان‌آثار او آنچه دارای اهمیت فقهی بوده، اینهاست: | ||
# الجامع: در فهرستهای‌ارائه شده‌از آثار بزنطی، الجامع در صدر قرار دارد و این‌نوشته، در بردارنده مجموعه‌ای گسترده از اخبار در زمینه‌های گوناگون معارف دینی، به ویژه فقه بوده است. <ref>نک: ابوغالب، ۰؛ ابن‌ندیم، ۷۶؛ شیخ‌طوسی، رجال، ۶۶، الفهرست، ۳؛ نجاشی، ۵</ref> نسخه‌هایی از این اثر باقی‌بوده است، به طوری که می‌توان برگرفته‌ها و نقل قولهایی از آن را در آثار گوناگون آن قرن ها از [[ابن ادریس حلی]] و [[آبی]] بازیافت. همچنین‌اقتباس های[[سید ابن طاووس|ابن‌طاووس]] از یکی‌از آثار بزنطی، ظاهراً باید برگرفته‌از همین‌اثر بوده‌باشد. <ref>ابن‌ادریس، ۷۷- ۷۸؛ آبی، /۲۵؛ ابن‌طاووس، ۷- ۸</ref> | # الجامع: در فهرستهای‌ارائه شده‌از آثار بزنطی، الجامع در صدر قرار دارد و این‌نوشته، در بردارنده مجموعه‌ای گسترده از اخبار در زمینه‌های گوناگون معارف دینی، به ویژه فقه بوده است. <ref>نک: ابوغالب، ۰؛ ابن‌ندیم، ۷۶؛ شیخ‌طوسی، رجال، ۶۶، الفهرست، ۳؛ نجاشی، ۵</ref> نسخه‌هایی از این اثر باقی‌بوده است، به طوری که می‌توان برگرفته‌ها و نقل قولهایی از آن را در آثار گوناگون آن قرن ها از [[ابن ادریس حلی]] و [[آبی]] بازیافت. همچنین‌اقتباس های[[سید ابن طاووس|ابن‌طاووس]] از یکی‌از آثار بزنطی، ظاهراً باید برگرفته‌از همین‌اثر بوده‌باشد. <ref>ابن‌ادریس، ۷۷- ۷۸؛ آبی، /۲۵؛ ابن‌طاووس، ۷- ۸</ref> | ||
| خط ۷۱: | خط ۵۷: | ||
گفتنی است که نسخه یا نسخه‌هایی‌از آثار فقهی- روایی بزنطی در اختیار [[شیخ صدوق|ابن‌بابویه]] قرار داشته، و در جای‌جای [[من لا یحضره الفقیه|من‌لایحضره‌الفقیه]] مورد استفاده او قرار گرفته است،<ref>ابن‌بابویه، «مشیخه...» ، ۸</ref> اما وی‌در سخن‌از این منابع تصریحی به‌عنوان‌آثار مورد استفاده خود نداشته‌است. | گفتنی است که نسخه یا نسخه‌هایی‌از آثار فقهی- روایی بزنطی در اختیار [[شیخ صدوق|ابن‌بابویه]] قرار داشته، و در جای‌جای [[من لا یحضره الفقیه|من‌لایحضره‌الفقیه]] مورد استفاده او قرار گرفته است،<ref>ابن‌بابویه، «مشیخه...» ، ۸</ref> اما وی‌در سخن‌از این منابع تصریحی به‌عنوان‌آثار مورد استفاده خود نداشته‌است. | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{ستون-شروع|2}} | {{ستون-شروع|2}} | ||
*آبی، حسن، کشف‌الرموز، قم، ۴۰۸ق. | *آبی، حسن، کشف‌الرموز، قم، ۴۰۸ق. | ||
| خط ۱۱۱: | خط ۹۴: | ||
*نجاشی، احمد، رجال، به‌کوشش‌موسی‌شبیری‌زنجانی، قم، ۴۰۷ق. | *نجاشی، احمد، رجال، به‌کوشش‌موسی‌شبیری‌زنجانی، قم، ۴۰۷ق. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
* منبع مقاله: [http://lib.eshia.ir/23022/12/4847 دائره المعارف بزرگ اسلامی] | * منبع مقاله: [http://lib.eshia.ir/23022/12/4847 دائره المعارف بزرگ اسلامی] | ||
* مدخل بزنطی در [http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=1292 دانشنامه جهان اسلام] | * مدخل بزنطی در [http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=1292 دانشنامه جهان اسلام] | ||
{{یاران | {{یاران امام رضا}} | ||
[[رده:یاران امام کاظم]] | [[رده:یاران امام کاظم]] | ||