کاربر ناشناس
احمد بن ابی نصر بزنطی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Smnazem بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''ابوجعفر احمد بن‌محمد بن‌ابی‌نصر بَزَنْطی'''، ۵۲-۲۱۰ق، از عالمان متقدم [[امامیه]] در [[کوفه]] که در شمار اصحاب [[امام کاظم (ع) | '''ابوجعفر احمد بن‌محمد بن‌ابی‌نصر بَزَنْطی'''، ۵۲-۲۱۰ق، از عالمان متقدم [[امامیه]] در [[کوفه]] که در شمار اصحاب [[امام کاظم]](ع)، [[امام رضا]](ع)، [[امام جواد]](ع) و نیز از [[اصحاب اجماع]] است. | ||
==نسب== | ==نسب== | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
==گرایش مذهبی== | ==گرایش مذهبی== | ||
از نظر گرایش مذهبی، وی پس از درگذشت [[امام کاظم (ع) | | از نظر گرایش مذهبی، وی پس از درگذشت [[امام کاظم (ع) |امام‌کاظم(ع)]]، نخست در شمار قائلان به [[واقفه|وقف]] قرار داشت، اما در پی مکاتبه‌ای با [[امام‌رضا]] (ع) ، به امامت آن حضرت معتقد شد. <ref>نک:حمیری،ص ۵۲؛ ابن‌بابویه، عیون...، ص۱۳؛ شیخ‌طوسی، الغیبه،ص ۱-۲.</ref> | ||
از آن‌پس، نام‌او در کنار رجالی چون [[هشام‌بن سالم]] و [[صفوان بن یحیی]] جای گرفته است که از نخستین مروجان گرایش [[قطعیه]] در کوفه بوده‌اند و بر پایه آنچه [[علی بن‌احمد علوی]]، مؤلف واقفی کتاب نصره الواقفه نمایانده، وی مؤثرترین فرد در ترویج گرایش قطعی بوده است.<ref>نک: الغیبه، ۲.</ref> | از آن‌پس، نام‌او در کنار رجالی چون [[هشام‌بن سالم]] و [[صفوان بن یحیی]] جای گرفته است که از نخستین مروجان گرایش [[قطعیه]] در کوفه بوده‌اند و بر پایه آنچه [[علی بن‌احمد علوی]]، مؤلف واقفی کتاب نصره الواقفه نمایانده، وی مؤثرترین فرد در ترویج گرایش قطعی بوده است.<ref>نک: الغیبه، ۲.</ref> | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
==نماینده مکتب هشام== | ==نماینده مکتب هشام== | ||
در پی جویی گرایشهای درونی قطعیه نیز باید گفت: پس از درگذشت هشام بن سالم، شخصیتی که بتوان او را به‌عنوان نماینده مکتب هشام‌ابن‌سالم در دفاع از مواضع‌اصولی آن به شمار آورد، بزنطی است که به نقد دیدگاههای اساسی مکتب‌هشام‌بن‌حکم در باب دانش‌امام و منابع دانش فقهی ائمه همت گمارده است. <ref>نک: پاکتچی، ۵</ref> | در پی جویی گرایشهای درونی قطعیه نیز باید گفت: پس از درگذشت هشام بن سالم، شخصیتی که بتوان او را به‌عنوان نماینده مکتب هشام‌ابن‌سالم در دفاع از مواضع‌اصولی آن به شمار آورد، بزنطی است که به نقد دیدگاههای اساسی مکتب‌هشام‌بن‌حکم در باب دانش‌امام و منابع دانش [[فقه|فقهی]] ائمه(ع) همت گمارده است. <ref>نک: پاکتچی، ۵</ref> | ||
==روایات بزنطی در باب علم ائمه (ع) == | ==روایات بزنطی در باب علم ائمه (ع) == | ||
در باب | در باب علم‌ائمه(ع) روایات متعددی به نقل از بزنطی در منابع روایی امامیه، همچون [[کافی]] [[کلینی]]، [[قرب الاسناد]] [[عبدالله بن جعفر حمیری|حمیری]]، [[بصائر الدرجات]] [[محمد بن حسن بن فروخ صفار|صفار]] و کتاب [[الاختصاص]] به ثبت رسیده است، اما در این میان، یک روایت با وجود کوتاهی‌سخن، از درخششی خاص در تبیین مواضع مکتب هشام‌بن سالم برخوردار است؛ بر پایه این روایت که بر نقل مستقیم بزنطی‌از [[امام‌رضا]] ع‌استوار است، ایمان هیچ بنده‌ای کمال نمی‌یابد، مگر آنکه بشناسد آنچه برای نخستین‌ِ ایشان ائمه(ع) است، برای آخرین‌ایشان نیز همان است و ایشان در حجت و طاعت و [[حلال ]]و [[حرام]] با یکدیگر برابرند.<ref>حمیری، ۵۳؛ الاختصاص، ۲؛ قس: همین مضمون‌از صفوان‌بن‌یحیی، کلینی، /۷۵؛ صفار، ۰۰.</ref> | ||
==جایگاه رجالی== | ==جایگاه رجالی== | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
==روش فقهی== | ==روش فقهی== | ||
در سخن‌از روشهای [[فقه|فقهی]]، نخست باید به مبحث حدیثین‌ِ مختلفین اشاره‌نمود که از دغدغه‌های فکری بزنطی بوده، و این‌امر به طور گسترده در روایات بازمانده از او بازتاب یافته است؛ به‌خصوص در این باره باید به نامه‌ای‌اشاره کرد که بزنطی خطاب به‌امام‌رضا | در سخن‌از روشهای [[فقه|فقهی]]، نخست باید به مبحث حدیثین‌ِ مختلفین اشاره‌نمود که از دغدغه‌های فکری بزنطی بوده، و این‌امر به طور گسترده در روایات بازمانده از او بازتاب یافته است؛ به‌خصوص در این باره باید به نامه‌ای‌اشاره کرد که بزنطی خطاب به‌امام‌رضا(ع) نوشته بوده، و در آن ضمن ابراز نگرانی خود نسبت به اختلاف اقوال فقهی از ائمه(ع)، بر جایگاه تقیه در تفسیر این اختلاف تأکید داشته است. <ref>حمیری، ۵۲</ref> | ||
در گفت‌وگو از مبحث [[اجتهاد]] و [[استنباط]]، باید گفت تأیید اندیشه القاء اصول و تفریع فقیهان که از سوی هشام بن سالم مورد تأکید قرار داشته، در آموزشهای فقهی احمد بن‌محمد بزنطی نیز مطرح بوده است؛ چنانکه وی در کتاب جامع‌خود، روایاتی با همین مضمون‌را به نقل‌از هشام‌بن‌سالم و نیز به‌نقل مستقیم خود از امام‌رضا | در گفت‌وگو از مبحث [[اجتهاد]] و [[استنباط]]، باید گفت تأیید اندیشه القاء اصول و تفریع فقیهان که از سوی هشام بن سالم مورد تأکید قرار داشته، در آموزشهای فقهی احمد بن‌محمد بزنطی نیز مطرح بوده است؛ چنانکه وی در کتاب جامع‌خود، روایاتی با همین مضمون‌را به نقل‌از هشام‌بن‌سالم و نیز به‌نقل مستقیم خود از امام‌رضا(ع) ثبت نموده بود. <ref>نک: ابن‌ادریس، ۷۷، به‌نقل‌از جامع‌بزنطی.</ref> | ||
==دیدگاه علما در باره بزنطی== | ==دیدگاه علما در باره بزنطی== | ||
[[محقق حلی]] | [[محقق حلی]] از بزنطی به‌عنوان یکی‌از فقیهان متقدم [[امامیه]] یاد کرده که نقش او در گسترش دانش فقه تا عصر وی همچنان مورد توجه بوده است.<ref>نک: همو، ۱۳، جم؛ علامه حلی، ۰۴؛ شهید اول، /۶۸.</ref> | ||
در این واقعیت تاریخی دیده می‌شود که شماری از آثار فقهی بزنطی همچنان تا عصر وی (محقق حلی) باقی بوده و در محافل امامیه تداول داشته است. در حال حاضر، افزون بر گزیده‌ها و اقتباسات برجای مانده از اثر یاد شده وی، می‌توان انبوهی از روایات فقهی او را در [[کتب اربعه]] امامیه بازجست. | در این واقعیت تاریخی دیده می‌شود که شماری از آثار فقهی بزنطی همچنان تا عصر وی (محقق حلی) باقی بوده و در محافل امامیه تداول داشته است. در حال حاضر، افزون بر گزیده‌ها و اقتباسات برجای مانده از اثر یاد شده وی، می‌توان انبوهی از روایات فقهی او را در [[کتب اربعه]] امامیه بازجست. | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
در میان‌آثار او آنچه دارای اهمیت فقهی بوده، اینهاست: | در میان‌آثار او آنچه دارای اهمیت فقهی بوده، اینهاست: | ||
# الجامع: در فهرستهای‌ارائه شده‌از آثار بزنطی، الجامع در صدر قرار دارد و این‌نوشته، در بردارنده مجموعه‌ای گسترده از اخبار در زمینه‌های گوناگون معارف دینی، به ویژه فقه بوده است. <ref>نک: ابوغالب، ۰؛ ابن‌ندیم، ۷۶؛ شیخ‌طوسی، رجال، ۶۶، الفهرست، ۳؛ نجاشی، ۵</ref> نسخه‌هایی از این اثر | # الجامع: در فهرستهای‌ارائه شده‌از آثار بزنطی، الجامع در صدر قرار دارد و این‌نوشته، در بردارنده مجموعه‌ای گسترده از اخبار در زمینه‌های گوناگون معارف دینی، به ویژه فقه بوده است. <ref>نک: ابوغالب، ۰؛ ابن‌ندیم، ۷۶؛ شیخ‌طوسی، رجال، ۶۶، الفهرست، ۳؛ نجاشی، ۵</ref> نسخه‌هایی از این اثر باقی‌بوده است، به طوری که می‌توان برگرفته‌ها و نقل قولهایی از آن را در آثار گوناگون آن قرن ها از [[ابن ادریس حلی]] و [[آبی]] بازیافت. همچنین‌اقتباس های[[سید ابن طاووس|ابن‌طاووس]] از یکی‌از آثار بزنطی، ظاهراً باید برگرفته‌از همین‌اثر بوده‌باشد. <ref>ابن‌ادریس، ۷۷- ۷۸؛ آبی، /۲۵؛ ابن‌طاووس، ۷- ۸</ref> | ||
# المسائل: [[ابن ندیم]] در [[الفهرست (ابن ندیم) |فهرست]] خود،از این اثر یاد کرده، و عنوان آن در رساله [[ابوغالب زراری]] به‌شکل گویاتر مسائل‌الرضا ع ضبط شده‌است <ref>ابن‌ندیم، همانجا؛ ابوغالب، ۳</ref>. در گزارش‌ابوغالب، محمد بن‌حسین‌بن‌ابی‌الخطاب به‌عنوان راوی کتاب معرفی شده‌است.گفتنی‌است نسخه‌ای مشتمل بر مجموعه‌ای‌از احادیث فقهی به‌صورت پرسش‌و پاسخ میان بزنطی و [[امام‌رضا|امام رضا]] | # المسائل: [[ابن ندیم]] در [[الفهرست (ابن ندیم) |فهرست]] خود،از این اثر یاد کرده، و عنوان آن در رساله [[ابوغالب زراری]] به‌شکل گویاتر مسائل‌الرضا ع ضبط شده‌است <ref>ابن‌ندیم، همانجا؛ ابوغالب، ۳</ref>. در گزارش‌ابوغالب، محمد بن‌حسین‌بن‌ابی‌الخطاب به‌عنوان راوی کتاب معرفی شده‌است.گفتنی‌است نسخه‌ای مشتمل بر مجموعه‌ای‌از احادیث فقهی به‌صورت پرسش‌و پاسخ میان بزنطی و [[امام‌رضا|امام رضا]](ع) به‌روایت [[عبدالله بن جعفر حمیری]] نیز وجود داشته‌که‌امکان یکی بودن آن با کتاب المسائل وجود دارد. این‌نسخه‌به‌عنوان‌بخشی‌از قرب‌الاسناد حمیری برجای‌مانده، و در بخش مربوط به‌امام‌رضا(ع) از این‌کتاب، درج‌گردیده‌است. <ref>حمیری، ۵۱-۷۳؛ نیز نک: ابوغالب، ۷، ۲: «کتاب» بزنطی</ref> | ||
# النوادر: [[شیخ طوسی]] در [[فهرست طوسی|فهرست]] خود به‌اثری با این عنوان‌از بزنطی‌اشاره‌کرده، و [[یحیی بن زکریا]] بن شیبان را به‌عنوان راوی‌آن معرفی نموده‌است. همچنین [[نجاشی]] در فهرست‌آثار بزنطی، از دو کتاب متفاوت با عنوان نوادر یاد کرده‌که‌نخستین‌ِ آن‌دو به‌روایت یحیی‌بن‌زکریا بوده‌است. <ref>شیخ‌طوسی، الفهرست، نیز نجاشی، همانجاها</ref> نسخه‌هایی‌از این‌اثر | # النوادر: [[شیخ طوسی]] در [[فهرست طوسی|فهرست]] خود به‌اثری با این عنوان‌از بزنطی‌اشاره‌کرده، و [[یحیی بن زکریا]] بن شیبان را به‌عنوان راوی‌آن معرفی نموده‌است. همچنین [[نجاشی]] در فهرست‌آثار بزنطی، از دو کتاب متفاوت با عنوان نوادر یاد کرده‌که‌نخستین‌ِ آن‌دو به‌روایت یحیی‌بن‌زکریا بوده‌است. <ref>شیخ‌طوسی، الفهرست، نیز نجاشی، همانجاها</ref> نسخه‌هایی‌از این‌اثر برجای بوده، و [[ابن ادریس حلی]] در [[مستطرفات سرائر]]، گزیده‌هایی‌از روایات‌آن‌را ضبط کرده‌است. <ref>ص۷۲- ۷۵</ref> | ||
گفتنی است که نسخه یا نسخه‌هایی‌از آثار فقهی- روایی بزنطی در اختیار [[شیخ صدوق|ابن‌بابویه]] قرار داشته، و در جای‌جای [[من لا یحضره الفقیه|من‌لایحضره‌الفقیه]] مورد استفاده او قرار گرفته است،<ref>ابن‌بابویه، «مشیخه...» ، ۸</ref> اما وی‌در سخن‌از این منابع تصریحی به‌عنوان‌آثار مورد استفاده خود نداشته‌است. | گفتنی است که نسخه یا نسخه‌هایی‌از آثار فقهی- روایی بزنطی در اختیار [[شیخ صدوق|ابن‌بابویه]] قرار داشته، و در جای‌جای [[من لا یحضره الفقیه|من‌لایحضره‌الفقیه]] مورد استفاده او قرار گرفته است،<ref>ابن‌بابویه، «مشیخه...» ، ۸</ref> اما وی‌در سخن‌از این منابع تصریحی به‌عنوان‌آثار مورد استفاده خود نداشته‌است. | ||