ضحاک بن عبدالله مشرقی: تفاوت میان نسخه‌ها

ضحاک فرزند عبدالله مشرقی از مردان [[قبیله بنی همدان]] بود. اطلاعات چندانی از زندگی او در دست نیست. همین اندازه معلوم است که او علاوه بر یاری [[امام حسین (ع)]] در [[کربلا]]، در زمان امامت [[امام سجاد (ع)]] زنده بوده و [[شیخ طوسی]] وی را از اصحاب امام سجّاد (ع) نام برده است.<ref>شیخ طوسی؛ رجال الشیخ الطوسی، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۱۵، ص۱۱۶.</ref>

[[طبری]] آورده که [[ابومخنف]] از [[عبدالله بن عاصم الفائشی]] به نقل از ضحاک بن عبدالله مشرقی نقل کرده که وی به همراه [[مالک بن نضر ارحبی]]، در میانه راه کاروان حسینی به سوی [[کوفه]]، با امام حسین (ع) ملاقات کردند. امام حسین (ع) آنها را به یاری خود خواند، وقتی آنها عذر خواستند امام (ع) علت عدم همراهی‌شان را جویا شد. مالک بن نضر گفت: من بدهی و نان‌خور دارم. اما ضحاک دعوت امام را مشروط قبول کرد و گفت: «من هم فردی عیالوارم و به مردم مقروض هستم؛ اما اگر به من اجازه دهی، هنگامی که هیچ جنگجویی -در کنارت- نیافتم، بازگردم و فقط تا آنجا برایت بجنگم که برایت سودمند باشد و بتوانم از تو دفاع کنم.» امام (ع) پذیرفت<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ طبری، ج۴، بیروت: نشر موسسه الاعلمی للمطبوعات، ص۳۱۷؛ همو تاریخ طبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران: نشر بنیاد فرهنگ ایران، ۱۳۵۲، ص۳۰۱۵.</ref>.

ضحاک خود نقل کرده که در مقابل امام (ع)، دو نفر از دشمن را که پیاده می‌جنگیدند، به قتل رسانده و دست یکی دیگر را از تنش قطع کرده که حضرت هم در حق او دعا کردند و فرمودند: «سست نگردی، دستت بریده نشود. خداوند از [[اهل بیت (ع)|اهل بیت رسول (ص)]]، بهترین پاداش‌ها را به تو ارزانی دارد»<ref>الطبری، پیشین، ص۳۰۵۰.</ref>.

:وقتی دیدم یاران امام حسین(ع) کشته شده‌اند و نوبت به وی و خاندانش رسیده و با وی به جز [[سوید بن عمرو خثعمی]] و [[بشیر بن عمرو حضرمی]] باقی نمانده‌اند، خدمت [[امام حسین|ابا عبدالله]] آمدم و گفتم: یابن رسول الله! به خاطر دارید که بین من و شما چه شرطی بود؟ حضرت فرمود: آری، من بیعت خود را از تو برداشتم ولی تو چگونه می‌توانی از بین سپاه دشمن فرار کنی؟ ضحاک گفت: من اسب خود را در خیمه‌ای پنهان کرده‌ام و به همین جهت بود که پیاده می‌جنگیدم.

پس ضحاک سوار بر اسب شد و از صحنه نبرد گریخت. ۱۵ نفر از اصحاب عمر سعد به تعقیبش پرداختند تا اینکه ضحاک به دهکده‌ای نزدیک ساحل [[فرات]] رسید و آنجا توقف کرد. [[کثیر بن عبدالله شعبی]] و [[ایوب بن مشرح حیوانی]] و [[قیس بن عبدالله صایدی]] از تعقیب‌کنندگان او را شناختند و با حمایت و کمک تعدادی از [[بنی تمیم]] که آنها نیز از تعقیب‌کنندگان بودند، ضحاک را از کشته شدن رهایی دادند<ref>البلاذری، احمد بن یحیی؛ انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷، ج۳، ص۱۹۷؛ الطبری، پیشین، ص۳۰۵۰- ۳۰۵۱؛ ابن اثیر، پیشین، ج۴، ص۷۳.</ref>.

ضحاک از [[حدیث|محدثین]] و گزارشگران [[واقعه کربلا]] در [[کوفه]] است. برخی از مورخان، از جمله [[محمد بن جریر طبری|طبری]]، جریان [[بیعت]] شب عاشورا توسط امام حسین(ع) و اظهار وفاداری یاران را از قول ضحّاک نقل کرده‌اند<ref>طبری، تاریخ، ج۴، ص۳۳۹، انساب الاشراف، ج۳، ص۱۹۷.</ref>.

[[شیخ مفید]] در [[الارشاد|ارشاد]] در ماجرای واقعه عاشورا از وی روایت کرده است<ref>شیخ مفید، الارشاد، نشر اسلامیه، ۱۳۸۰، ص۴۴۶.</ref>. بنابراین، نام او و [[حدیث|احادیث]] منقوله از او، در کتب تاریخ و مقاتل بسیار دیده می‌شود.

* البلاذری، احمد بن یحیی؛ انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.

* شیخ طوسی، رجال الشیخ الطوسی، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۱۵.

* شیخ مفید، الارشاد، نشر اسلامیه، ۱۳۸۰.

* همو تاریخ طبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، نشر بنیاد فرهنگ ایران، ۱۳۵۲.