اوتاد: تفاوت میان نسخه‌ها

در برخی از متون عرفانی تعداد اوتاد، چهار، هفت، سی و چهل نفر دانسته شده است، اما بیشتر، آنان را چهار تن پنداشته‌اند.<ref>ابوطالب مکی، ج۲، ص۱۵۵؛ مستملی، ج۱، ص۹۴؛ هجویری، ص۲۶۹؛ خواجه عبدالله، طبقات...، ص۹۴؛ ابن عربی، ج۱۱، ص۲۶۸-۲۷۰، ۲۷۶، جاهای مختلف.</ref>

ابن عربی گاهی [[حضرت الیاس(ع) |الیاس]]، [[حضرت عیسی(ع) |عیسی]]، [[حضرت ادریس(ع) |ادریس]] و [[حضرت خضر(ع) |خضر]] علیهم السلام را از اوتاد معرفی می‌کند که با جسم و بدن مادی خود در دنیا حضور دارند.<ref>ج۱۱، ص۲۶۸-۲۷۰.</ref> در جای دیگری از کتابش، او شخصی به نام ابن جعدون را که در شهر [[فاس]] دیده به عنوان یکی از اوتاد نام می‌برد.<ref>ج۱۱، ص۲۷۶.</ref> و‌گاه از چهار شخص دیگر یاد می‌کند. دو تن از آنها دو مرد فارسی و حبشی و سومی شخصی به نام ربیع بن محمود ماردینی است و شخص چهارم خود اوست. <ref>ج۲، ص۴۰۱، برای تفصیل درباره نامهای اوتاد، نگاه کنید: ج۱۱، ص۲۷۸-۲۷۹؛ شاه نعمت الله، ج۱، ص۱۵۰، ج۴، ص۱۳.</ref>

درباره جایگاه و مرتبه اوتاد میان اندیشمندان اختلاف نظر دیده می‌شود.

اکثر متون، جایگاه آنان را بالاتر از [[ابدال]] و پائین‌تر از امامان یا [[نقیب|نقبا]] یا افراد معرفی می‌کنند.<ref>هجویری، همانجا؛ ابن عربی، ج۲، ص۴۰۰؛ آملی، ج۱، ص۲۷۳-۲۷۴.</ref> اما برخی از [[تصوف|صوفیه]] آنان را بالاتر از [[ابرار]] و پائین‌تر از ابدال می‌دانند.<ref>خواجه عبدالله، صد میدان، ص۲۲.</ref>

در آثار ابن عربی‌گاه افراد مربوط به طبقات بالاتر، یعنی [[قطب]] و امامان از جمله همین اوتاد معرفی شده‌اند<ref>ج۱۱، ص۲۷۰.</ref> و‌گاه بعضی اوتاد چهارگانه را جزو [[ابدال|ابدال هفتگانه]] دانسته‌اند که ۳ تن دیگر قطب و امام هستند.<ref>آملی، ج۱، ص۲۷۶.</ref>

هجویری معتقد است که اوتاد چهارگانه و اخیار و ابدال و نقبا و قطب، برخلاف اولیایی که در مراتب پایین‌تر قرار دارند، یکدیگر را می‌شناسند و در کارها به اجازه یکدیگر نیازمندند.<ref>همانجا.</ref>

درباره تأثیر وجود اوتاد در عالم، در متون عرفانی، با استناد به [[روایات]] دینی، سخن بسیار گفته شده است. بیشترین سخنان و تعبیرات در این زمینه را می‌توان در آثار ابن عربی یافت:

‌گاه بیان شده که نقش آنان همانند نقش ستون‌های خانه است. همانطور که ستون باعث استحکام و حفظ ساختمان است، خداوند نیز به وسیله وجود آنان، عالم را از نابودی و ویرانی محافظت می‌کند.<ref>ابن عربی، ج۱۱، ص۲۶۶.</ref>

در جایی دیگر گفته شده که خداوند به وسیله هر یک از این اوتاد چهارگانه، [[ایمان]]، [[ولایت]]، [[نبوت]] و [[رسالت]] و به وسیله مجموع آنها [[دین حنیف]] و یکتاپرستی را حفظ می‌کند.<ref>همو، ج۱۱، ص۲۶۹-۲۷۰.</ref>

==ویژگی‌های اوتاد==

* با وفات یکی از آنها، فردی از طبقه پایین‌تر جانشین او می‌شود. به این ترتیب، با وفات یکی از اوتاد فردی از طبقه ابدال یا ابرار جایگزین او می‌شود.

* هر یک از آنان، از روحانیت و معنویت یکی از فرشتگان کمک و مدد می‌گیرند. کمک گرفتن و استمداد اوتاد چهارگانه از روحانیت [[اسرافیل]]، [[میکائیل]]، [[جبرئیل]] و [[عزرائیل]] است.

* هر یک دارای علوم ویژه‌ای هستند که به سبب آن علوم به مقام اوتادی رسیده‌اند.

*هر یک از [[ارکان کعبه]] نیز متعلق به یکی از آنان است: [[رکن شامی]] از آن کسی است که بر قلب [[آدم(ع)]] است؛ [[رکن عراقی]] برای کسی که بر قلب [[ابراهیم(ع)]] است؛ [[رکن یمانی]] برای کسی که بر قلب [[عیسی(ع)]] است؛ رکن حجرالاسود نیز از آن کسی است که بر قلب [[حضرت محمد(ص)]] است. [[ابن عربی]] خود را صاحب رکن حجر الاسود معرفی می‌کند.<ref>نگاه کنید: ابن عربی، ج۲، ص۴۰۱-۴۰۴.</ref>

* هر یک از آنها بر اساس خُلق یکی از پیامبران چون آدم و ابراهیم و عیسی(ع) و محمد(ص) هستند. <ref>ج۲، ص۴۰۱-۴۰۴.</ref> البته خوارزمی از اوتاد هفتگانه سخن می‌گوید که همگی بر خُلق موسی(ع) هستند.<ref>ج۱، ص۳۳.</ref> برخی نیز قلوب اوتاد را بر قلب جبرئیل دانسته‌اند.<ref>قاضی سعید، ص۱۲۱.</ref>

* لحظه‌ای از پروردگار خویش غافل نیستند.

* از آنها خطاها و لغزش‌های بشری سر نمی‌زند.

*عصمت در آنها شرط نیست. <ref>قمی، ج۲، ص۴۳۸.</ref>