علی بن یقطین: تفاوت میان نسخه‌ها

'''علی بن یَقْطین بن موسی بغدادی '''([[سال ۱۲۴ هجری قمری | ۱۲۴ق]]-۱۸۲ق)، [[حدیث|محدّث]]، [[فقیه]]، [[کلام|متکلّم]] و از بزرگان [[شیعه]] در دوران [[امام صادق(ع)]] و [[امام کاظم(ع)]]. وی اهل [[کوفه]] و ساکن [[بغداد]] بود. وی با وجود شیعه بودن، از وزیران حکومت [[عباسیان|عباسی]] و مورد اعتماد آنان بود. ابن یقطین منزلت والایی نزد ائمه و عالمان شیعه دارد. تراجم‌نگاران، سه کتاب را به او نسبت داده‌اند.

علی بن یقطین در سال [[سال ۱۲۴ هجری قمری | ۱۲۴ق]] در [[کوفه]] متولد شد. از آن‌جا که پدرش [[یقطین بن موسی]] از شیعیان امام صادق(ع) بود، در دوران [[خلافت]] [[مروان حمار]] تحت تعقیب قرار گرفت و ناچار به‌همراه همسر و دو فرزندش ([[علی بن علی بن یقطین|علی]] و [[عبید بن علی بن یقطین|عبید]]) از کوفه فرار کرد و روانه [[مدینه]] شد. پس از مدتی به [[بغداد]] آمد و در آغاز به دادوستد ابزار (نوعی ادویه) پرداخت.<ref>کشی، رجال کشی، ۱۴۰۴ق، ص۲۰۳.</ref>

علی بن یقطین در سال ۱۸۲ق و در ۵۷ سالگی در [[بغداد]] و در حالی‌که [[امام کاظم(ع)]] در زندان [[هارون الرشید]] بود، درگذشت. [[امین عباسی|محمد امین]]، ولیعهد [[هارون الرشید|هارون]] بر او [[نماز میت|نماز]] خواند.<ref>طوسی، الفهرست، ۱۳۵۱ش، ص۱۵۵. </ref> <ref>خویی، معجم رجال حدیث، ۱۴۱۳ق، ج۱۳، ص۲۴۲ و ۲۴۳.</ref>

علی بن یقطین پس از سقوط حکومت [[بنی امیه|اموی]] و ظهور دولت [[عباسیان]] به کوفه بازگشت<ref>نجاشی، رجال نجاشی، ۱۴۱۵ق، ص۲۷۳.</ref> <ref>مامقانی، تنقیح المقال، ص۳۱۵.</ref> و به دستگاه خلافت عبّاسیان راه یافت. در دربار عباسیان، ابتدا از کارگزاران [[مهدی عباسی]] <ref>طبری، تاریخ طبری، ۱۸۷۹م، ج۳، ص۵۲۲.</ref> و به سِمَت دیوان امور برگزیده شد.<ref>طبری، تاریخ طبری، ۱۸۷۹م، ج۶، ص۳۹۱.</ref>

در شیعه‌بودن او تردید نیست، اما مذهب او همانند پدرش از نظر عباسیان، پنهان بود. او با [[امام موسی کاظم(ع)]] ارتباط نزدیک داشت و نزد آن امام از اعتبار بسیاری برخوردار بود. به نظر شیعیان و بنا بر شواهد تاریخی و روایی، ورود علی بن یقطین به دستگاه خلافت با اجازه و راهنمایی‌های [[امام کاظم(ع)]] بوده است<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۷۲، ص۳۷۰.</ref> <ref>خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۳ق، ج۱۳، ص۲۴۲ و ۲۴۳.</ref> تا از ستمدیدگان پشتیبانی کند و یاور شیعیان باشد.<ref>امین، اعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۸، ص۳۷۱.</ref> از این رو بارها درباره مذهب و ارتباط او با امام کاظم(ع) به [[هارون الرشید]] بدگویی شد، ولی آسیبی به او نرسید.<ref>علامه مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۸، ص۱۳۸.</ref>

* در روایتی امام کاظم(ع) او را از اصحاب رسول الله (ص) دانسته است. <ref>شیخ طوسی، إختيار معرفة الرجال المعروف بـرجال الكشي، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۴۳۱.</ref>

*در روایتی امام کاظم (ع) نسبت به اظهار ناخرسندی علی بن یقطین از شرایطی که درآن قرار گرفته و حضورش در دستگاه حکومتی هارون به او فرمود: خداوند متعال در كنار اولياى ستمگر، دوستانى دارد تا به وسيله آنان از دوستان خود حمايت كند و تو اى على ، يكى از آنان هستى . {{یادداشت| يَا عَلِيُّ إِنَّ لِلهِ تَعَالَى أَوْلِيَاءَ مَعَ أَوْلِيَاءِ الظَّلَمَةِ لِيَدْفَعَ بِهِمْ عَنْ أَوْلِيَائِهِ، وَ أَنْتَ مِنْهُمْ يَا عَلِيُّ.}}<ref>شیخ طوسی، إختيار معرفة الرجال المعروف بـرجال الكشي، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۴۳۳؛ علامه مجلسی، بحار الأنوار، ج۷۵، ص۳۴.

</ref>

عالمان شیعی نظیر [[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]]، [[شیخ طوسی]]، [[علامه حلی]]، [[ابن شهر آشوب]]، [[عبدالله مامقانی|مامقانی]] و [[سیدابوالقاسم خویی]] وی را از خواصّ یاران امام کاظم(ع) شمرده‌اند که جایگاه والایی نزد آن امام داشته و هیچ کس سرزنشی نسبت به او گزارش نکرده است. این افراد علی بن یقطین را فردی دارای کتاب، [[فقیه]]، [[کلام|متکلم]]، [[ثقه]]، جلیل القدر و مورد اعتماد توصیف کرده‌اند.<ref>نجاشی، رجال نجاشی، ۱۴۱۵ق، ص۴۵.</ref> <ref>طوسی، الفهرست، ۱۳۵۱ش، ص۱۵۴.</ref> <ref>حلی، خلاصه الاقوال، ص۱۰۰.</ref> <ref>ابن شهرآشوب، معالم العلماء، ص۹۹.</ref> <ref>خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۳ق، ج۱۳، ص۲۴۲ و ۲۴۳.</ref>

# «‌'''ما سئل عنه الصادق(ع) من الملاحم‌'''» کتابی است از پیش گویی‌های امام صادق(ع) از حوادث و فتنه‌های آینده در پاسخ به سؤالاتی که در این زمینه از حضرت شده بود.

# کتاب «‌'''الشاک بحضرته(ع)‌'''» درباره مناظره با یکی از شکاکان در حضور امام(ع) است.

# «‌'''مسائل عن ابی الحسن موسی بن جعفر‌'''» کتابی است که علی بن یقطین مسائلی را از امام کاظم(ع) فرا گرفته بود.<ref>طوسی، الفهرست، ص۱۵۵.</ref>

{{پانویس2}}

* طوسى، محمد بن الحسن، اختیار معرفة الرجال، تحقیق وتصحیح :حسن مصطفوى، مشهد، موسسه نشردانشگاه مشهد، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.

* کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۳ش.

* مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، دار احیاء التراث، ۱۴۰۳ق.