پرش به محتوا

شهربانو: تفاوت میان نسخه‌ها

۷۱۵ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۹ دسامبر ۲۰۲۱
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش ۲|ماه=[[آذر]]|روز=[[۲۴]]|سال=[[۱۴۰۰]]|کاربر=Shamsoddin  }}
'''شهربانو''' یا '''شاه زنان''' مادر [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجاد(ع)]]. به اعتقاد بیشتر تاریخ‌نگاران و [[حدیث|محدثان]]، شهربانو دختر یزدگرد آخرین پادشاه ساسانی بود که پس از ورود [[اسلام]] به [[ایران]] به همسری [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] درآمد و امام سجاد(ع) را برای او به دنیا آورد. البته درباره نام، نسب، وفات و زمان ورود او به مدینه اختلاف‌نظرهایی وجود دارد. بنا به روایتی که در [[دلائل الامامة (کتاب)|دلائل الامامه]] (نوشته شده در قرن سوم قمری) نقل شده او در [[فتوحات اسلامی|فتوحات]] دوره [[عمر بن خطاب]] اسیر شد و به [[مدینه]] آورده شد و در آنجا پس از آزادی به عقد امام حسین(ع) درآمد.
'''شهربانو''' یا '''شاه زنان'''مادر [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجاد(ع)]]. به اعتقاد بیشتر تاریخ‌نگاران و [[حدیث|محدثان]]، شهربانو دختر یزدگرد آخرین پادشاه ساسانی بود که پس از ورود [[اسلام]] به [[ایران]] به همسری امام حسین(ع) درآمد و امام سجاد(ع) را برای او به دنیا آورد. البته درباره نام، نسب و زمان ورود او به مدینه اختلاف‌نظرهایی وجود دارد.  


[[بقعه بی‌بی شهربانو]] در شمال شرقی [[شهر ری]]، منسوب به شهربانو است.
[[بقعه بی‌بی شهربانو]] در شمال شرقی [[شهر ری]]، منسوب به شهربانو است.


==نسب==
==نسب==
شهربانو مادر امام سجاد(ع) است. به گفته [[محمدهادی یوسفی غروی]] (متولد ۱۳۲۷ش) مورخان<ref> برای نمونه نگاه کنید به یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۲۴۷؛ قمی، تاریخ قم، ۱۳۶۱ش، ص۱۹۶؛ بغدادی، تاریخ اهل البیت، ۱۴۱۰ق، ص۱۲۱؛ تاریخ خلیفة، ص۲۴۰.</ref> مادر امام سجاد(ع) را دختر یزدگرد سوم می‌دانند اما درباره نام او اختلاف‌نظر دارند.<ref> یوسفی غروی، «حول السیدة شهربانو»، ص۷.</ref> همچنین به گفته [[ابن‌شهرآشوب]] (درگذشت ۵۸۸ق) مادر امام سجاد(ع)، شهربانو دختر یزدگرد است با این حال نام او را شاه زنان، جَهان، سُلافه، خوله، بَرّه، مریم و فاطمه نیز گفته‌اند.<ref> ابن‌شهرآشوب، المناقب، ج۴، ص۱۷۶.</ref> در منابع نام او سلامه،<ref> کلینی، الکافی، ج۲، ص۵۱۲؛ ابن‌کثیر، البدایه و النهایه، ج۹، ص۱۰۴؛ قمی، تاریخ قم، ۱۳۶۱ش، ص۱۹۷.</ref> شهرناز،<ref> مجمل التواریخ و القصص، تهران، ص۴۵۶.</ref> حرار و غزّاله<ref> یعقوبی، تاریخ الیعقوبی،‌ دار صادر، ج۲، ص۲۴۷.</ref> نیز ذکر شده است. همچنین نام پدرش را سبحان<ref> مجمل التواریخ و القصص، تهران، ص۴۵۶.</ref> و نوشجان<ref> اربلی، کشف الغمة، ۱۳۸۱ق، ج۲، ص۱۰۵.</ref> نیز گفته‌اند. در برخی گزارش‌ها، مادر امام سجاد(ع)کنیزی اهل [[کابل]] معرفی شده است.<ref>نگاه کنید به یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۳۰۳.</ref>  
شهربانو مادر امام سجاد(ع) است. به گفته [[محمدهادی یوسفی غروی]] (متولد ۱۳۲۷ش) مورخان<ref> برای نمونه نگاه کنید به یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۲۴۷؛ قمی، تاریخ قم، ۱۳۶۱ش، ص۱۹۶؛ بغدادی، تاریخ اهل البیت، ۱۴۱۰ق، ص۱۲۱؛ تاریخ خلیفة، ص۲۴۰.</ref> مادر امام سجاد(ع) را دختر یزدگرد سوم می‌دانند اما درباره نام او اختلاف‌نظر دارند.<ref> یوسفی غروی، «حول السیدة شهربانو»، ص۷.</ref> همچنین به گفته [[ابن‌شهرآشوب]] (درگذشت ۵۸۸ق) مادر امام سجاد(ع)، شهربانو دختر یزدگرد است با این حال نام او را شاه زنان، جَهان، سُلافه، خوله، بَرّه، مریم و فاطمه نیز گفته‌اند.<ref> ابن‌شهرآشوب، المناقب، ج۴، ص۱۷۶.</ref> در منابع نام او سلامه،<ref> کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۶۷؛ ابن‌کثیر، البدایه و النهایه، ج۹، ص۱۰۴؛ قمی، تاریخ قم، ۱۳۶۱ش، ص۱۹۷.</ref> شهرناز،<ref> مجمل التواریخ و القصص، تهران، ص۴۵۶.</ref> حرار و غزّاله<ref> یعقوبی، تاریخ الیعقوبی،‌ دار صادر، ج۲، ص۲۴۷.</ref> نیز ذکر شده است. همچنین نام پدرش را سبحان<ref> مجمل التواریخ و القصص، تهران، ص۴۵۶.</ref> و نوشجان<ref> اربلی، کشف الغمة، ۱۳۸۱ق، ج۲، ص۱۰۵.</ref> نیز گفته‌اند. در برخی گزارش‌ها، مادر امام سجاد(ع)کنیزی اهل [[کابل]] معرفی شده است.<ref>نگاه کنید به یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۳۰۳.</ref>  


به گفته جارالله زمخشری (درگذشته ۵۳۸ق) عالم اهل‌سنت به امام سجاد(ع) «ابن‌الخیَرَتَین»{{یادداشت|بنا به روایتی که به پیامبر(ص) منسوب شده بهترین مردم دو گروه‌اند قریش از عرب و فارس از عجم (زمخشری، ربیع الابرار، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ج۱، ص۳۳۴.)}} می‌گفتند چراکه مادرش از نسل یزدگرد بوده است.<ref> زمخشری، ربیع الابرار، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ج۱، ص۳۳۴.</ref>
به گفته جارالله زمخشری (درگذشته ۵۳۸ق) عالم اهل‌سنت به امام سجاد(ع) «ابن‌الخیَرَتَین»{{یادداشت|بنا به روایتی که به پیامبر(ص) منسوب شده بهترین مردم دو گروه‌اند قریش از عرب و فارس از عجم (زمخشری، ربیع الابرار، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ج۱، ص۳۳۴.)}} می‌گفتند چراکه مادرش از نسل یزدگرد بوده است.<ref> زمخشری، ربیع الابرار، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ج۱، ص۳۳۴.</ref>
==ورود به مدینه و همسری با امام حسین(ع)==
==ورود به مدینه و همسری امام حسین(ع)==
درباره زمان ورود شهربانو به مدینه و همسری او با امام حسین(ع) چند نظر وجود دارد:
درباره زمان ورود شهربانو به مدینه و همسری او با امام حسین(ع) چند نظر وجود دارد:
*زمان [[حکومت حضرت علی(ع)]] بر پایه روایتی که در الاِرشاد،<ref> شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۳۷.</ref> اعلام الوری،<ref> طبرسی، اعلام الوری، ۱۳۹۰ق، ج۱، ص۴۸۰.</ref> [[روضة الواعظین و بصیرة المتعظین (کتاب)|روضة الواعظین]]،<ref> فتال نیشابوری، روضة الواعظین، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۲۰۱.</ref> تاج الموالید<ref> طبرسی، تاج الموالید، ۱۴۲۲ق، ص۸۹.</ref> و کشف الغمه<ref> اربلی، کشف الغمة، ۱۳۸۱ق، ج۲، ص۸۳.</ref> نقل شده حریث بن جابر حنفی کارگزار امام علی در مشرق دو دختر یزدگرد را به سوی او فرستاد امام علی(ع) شهربانو را به حسین(ع) و دیگری را محمد بن ابی‌بکر بخشید.
*زمان [[حکومت حضرت علی(ع)]]: بر پایه روایتی که در [[الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد (کتاب)|الاِرشاد]]،<ref> شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۳۷.</ref> [[اعلام الوری باعلام الهدی (کتاب)|اعلام الوری]]،<ref> طبرسی، اعلام الوری، ۱۳۹۰ق، ج۱، ص۴۸۰.</ref> [[روضة الواعظین و بصیرة المتعظین (کتاب)|روضة الواعظین]]،<ref> فتال نیشابوری، روضة الواعظین، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۲۰۱.</ref> [[تاج الموالید (کتاب)|تاج الموالید]]<ref> طبرسی، تاج الموالید، ۱۴۲۲ق، ص۸۹.</ref> و [[کشف الغمة فی معرفة الائمة (کتاب)|کشف الغمه]]<ref> اربلی، کشف الغمة، ۱۳۸۱ق، ج۲، ص۸۳.</ref> نقل شده کارگزار امام علی در مشرق دو دختر یزدگرد را به سوی او فرستاد امام علی(ع) شهربانو را به حسین(ع) و دیگری را [[محمد بن ابی‌بکر]] بخشید.
*زمان حکومت [[عمر بن خطاب]]: بنا به روایتی که در [[دلائل الامامة (کتاب)|دلائل الامامة]] نقل شده شهربانو کینز بود، عمر بن خطاب می‌خواست دختران یزدگرد را بفروشد امام علی(ع) با استناد به روایت نبوی «افراد کریم هر قومی را گرامی بدارید اگرچه با شما مخالفت کنند» مانع او شد. سپس سهم خود را از او در راه خدا آزاد کرد و پس از او بنی‌هاشم و دیگر مسلمانان چنین کردند از این رو  او را مخیر گذاشتند که یکی از مسلمانان را به همسری برگزیند و او امام حسین(ع) را انتخاب کرد و به ازدواج او درآمد.<ref>طبری امامی، دلائل الامامه، ۱۴۱۳ق، ص۱۹۴-۱۹۶.</ref> بنا به روایتی که در [[الکافی (کتاب)|الکافی]] نقل شده عمر بن خطاب می‌خواست او را برای خود اختیار کند اما امام علی(ع) مانع او شد.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۶۷.</ref> البته [[مرتضی مطهری]] روایت الکافی را معتبر ندانسته است چراکه دو تن از راویان آن از نظر رجالیان قابل اعتماد نیستند.<ref> مطهری، خدمات متقابل اسلام و ایران، صدرا، ص۱۱۷.</ref>  
*زمان حکومت [[عمر بن خطاب]]:<ref>مسعودی، اثبات الوصیه، ۱۴۲۶ق، ص۱۷۰؛ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۳۰۳.</ref> بنا به روایتی که در [[دلائل الامامة (کتاب)|دلائل الامامة]] نقل شده شهربانو کینز بود، عمر بن خطاب می‌خواست دختران یزدگرد را بفروشد امام علی(ع) با استناد به روایت نبوی «افراد کریم هر قومی را گرامی بدارید اگرچه با شما مخالفت کنند» مانع او شد. سپس سهم خود را از او در راه خدا آزاد کرد و پس از او بنی‌هاشم و دیگر مسلمانان چنین کردند از این رو  او را مخیر گذاشتند که یکی از مسلمانان را به همسری برگزیند و او امام حسین(ع) را انتخاب کرد و به ازدواج او درآمد.<ref>طبری امامی، دلائل الامامه، ۱۴۱۳ق، ص۱۹۴-۱۹۶.</ref> بنا به روایتی که در [[الکافی (کتاب)|الکافی]] نقل شده عمر بن خطاب می‌خواست او را برای خود اختیار کند اما امام علی(ع) مانع او شد.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۶۷.</ref> البته [[مرتضی مطهری]] روایت الکافی را معتبر ندانسته است چراکه دو تن از راویان آن از نظر رجالیان قابل اعتماد نیستند.<ref> مطهری، خدمات متقابل اسلام و ایران، صدرا، ص۱۱۷.</ref>  
همچنین بنا به روایتی که در [[عیون اخبار الرضا (کتاب)|عیون اخبار الرضا]] نقل شده این ماجرا در زمان خلافت عثمان رخ داده و [[عثمان]] او را به امام حسین(ع) بخشیده است.<ref>صدوق، عیون اخبار الرضا، ۱۳۷۷ق، ج۲، ص۱۲۸، ح۶؛ نگاه کنید به یوسفی غروی، الموسوعة التاریخ الاسلامی، ج۶، ص۳۵۷ و ۶۵۲.</ref>
همچنین بنا به روایتی که در [[عیون اخبار الرضا (کتاب)|عیون اخبار الرضا]] نقل شده این ماجرا در زمان خلافت عثمان رخ داده و [[عثمان]] او را به امام حسین(ع) بخشیده است.<ref>صدوق، عیون اخبار الرضا، ۱۳۷۷ق، ج۲، ص۱۲۸، ح۶؛ نگاه کنید به یوسفی غروی، الموسوعة التاریخ الاسلامی، ج۶، ص۳۵۷ و ۶۵۲.</ref>