پرش به محتوا

شیخ عباس قمی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
بدون خلاصۀ ویرایش
(ویرایش شکلی)
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{جعبه زندگینامه
{{جعبه اطلاعات عالمان شیعه
| اندازه جعبه      =350px
| عنوان            =شیخ عباس قمی
| عنوان            = شیخ عباس قمی
| تصویر            =شیخ عباس قمی.jpg
| نام              =
| توضیح تصویر      =
| تصویر            = شیخ عباس قمی.jpg
| اندازه تصویر      =250px
| اندازه تصویر      =300px
| نام کامل          =
| عنوان تصویر      = شیخ عباس قمی
| لقب              =محدّث قمی
| زادروز            = [[سال ۱۲۹۴ هجری قمری|۱۲۹۴ق]]
| نسب              =
| زادگاه            = [[قم]]
| تاریخ تولد        =[[سال ۱۲۹۴ هجری قمری|۱۲۹۴ق]]
| تاریخ وفات        = [[۲۲ ذی‌الحجه]] [[سال ۱۳۵۹ هجری قمری|۱۳۵۹ق]]
| شهر تولد          = [[قم]]
| مکان وفات         = [[نجف]]
| کشور تولد        =[[ایران]]
|عرض جغرافیایی محل دفن=
| محل زندگی         =[[نجف]] [[قم]] [[مشهد]]
|طول جغرافیایی محل دفن=
| تاریخ وفات        =[[۲۲ ذی‌الحجه]] [[سال ۱۳۵۹ هجری قمری|۱۳۵۹ق]]
<!-- عرض جغرافیایی به درجه دقیقه و ثانیه و جهت پیش‌فرض شمال-->
| شهر وفات         =نجف
|latd=|latm=|lats=|latNS=N
| محل دفن          =[[حرم امام علی(ع)]]
<!-- طول جغرافیایی به درجه دقیقه و ثانیه و جهت پیش‌فرض غرب-->
|longd=|longm=|longs=|longEW=E
| محل زندگی        = [[قم]]،[[مشهد]]، نجف
| ملیت              =
| نژاد              =
| تابعیت            =
| تحصیلات            =
| دانشگاه          =
| شناخته‌شده برای    =
| استادان          =[[سید محمد کاظم طباطبائی یزدی]]،[[میرزا حسین نوری]]،[[میرزا محمدتقی شیرازی]]،[[سید حسن صدر کاظمی]]،سید ابوالحسن نقوی لکنهوئی
| شاگردان          = [[آقا بزرگ طهرانی]]،[[احمد موسوی مستنبط]]،آقا [[تستری جزائری]]،شیخ حسین مقدس مشهدی، [[ سردار کابلی]]،[[سید شهاب الدین مرعشی نجفی]]، [[عبدالحسین رشتی]]، [[ملا علی واعظ خیابانی تبریزی]]، [[ سید محمد هادی میلانی]] و...
| شهر خانگی        =
| تلویزیون         =
| لقب             
| دین              =
| مذهب              =
| آثار              = [[مفاتیح الجنان]]، [[سفینة البحار]]، [[منتهی الآمال]] و...
| خویشاوندان سرشناس =
| خویشاوندان سرشناس =
| استادان          =[[سید محمد کاظم طباطبائی یزدی]] • [[میرزا حسین نوری]] • [[میرزا محمدتقی شیرازی]]
| شاگردان          = [[آقا بزرگ طهرانی]] • [[ سردار کابلی]] • [[سید شهاب الدین مرعشی نجفی]] • [[عبدالحسین رشتی]] • [[ملا علی واعظ خیابانی تبریزی]] • [[ سید محمد هادی میلانی]]
| محل تحصیل        =نجف • قم
| اجازه روایت از    =
| اجازه اجتهاد از  =
| اجازه روایت به    =
| اجازه اجتهاد به  =
| تالیفات          =[[مفاتیح الجنان]] • [[سفینة البحار]] • [[منتهی الآمال]] • [[نفس المهموم]]
| سایر              =
| سیاسی            = تبلیغ و مبارزه علیه حکومت پهلوی
| اجتماعی          =
| امضا              =
| وبگاه رسمی        =
}}
}}
'''عباس بن محمدرضا قُمی''' ([[سال ۱۲۹۴ هجری قمری|۱۲۹۴]]-[[سال ۱۳۵۹ هجری قمری|۱۳۵۹]]ق) مشهور به '''شیخ عباس قمی''' و نیز '''محدّث قمی''' عالم [[شیعه]] در [[قرن چهارده هجری قمری]] است. او [[حدیث|محدّث]]، مورخ و خطیب بود. [[مفاتیح الجنان]]، [[سفینة البحار]]، [[نفس المهموم]] و [[منتهی الآمال]] از مشهورترین تألیفات اوست. محدث قمی در سال ۱۳۵۹ق در [[نجف]] درگذشت و در [[حرم امام علی|حرم علی بن ابیطالب (ع)]] دفن شد.


== ولادت و نسب ==
'''عباس بن محمدرضا قُمی''' ([[سال ۱۲۹۴ هجری قمری|۱۲۹۴]]-[[سال ۱۳۵۹ هجری قمری|۱۳۵۹]]ق) مشهور به '''شیخ عباس قمی''' و '''محدّث قمی''' عالم [[شیعه]] در [[قرن چهارده هجری قمری]] است. او [[حدیث|محدّث]]، مورخ و خطیب بود و تحصیلات و کارهای علمی خویش را در سه [[حوزه قم]]، [[حوزه مشهد|مشهد]] و [[حوزه نجف|نجف]] گذراند و کتاب‌های پرشماری نگاشت. [[مفاتیح الجنان]]، [[سفینة البحار]]، [[نفس المهموم]] و [[منتهی الآمال]] از مشهورترین تألیفات شیخ عباس قمی به‌شمار می‌رود. محدث قمی در سال ۱۳۵۹ق در [[نجف]] درگذشت و در [[حرم امام علی|حرم علی بن ابیطالب (ع)]] دفن شد.
 
==زندگی‌نامه ==
شیخ عباس در سال [[سال ۱۲۹۴ هجری قمری|۱۲۹۴ق]] در [[قم]] به دنیا آمد.<ref>قمی، الفوائد الرضویه، ۱۳۲۷ش، ص۲۲۱.</ref> پدرش محمدرضا قمی فردی متدین و مرجع مردم برای آگاهی از وظایف شرعی بود. مادر شیخ عباس به نام «بانو زینت» نیز از زنان متدین و پارسا بود.<ref>احمدیان، خاتم المحدثین حاج شیخ عباس قمی، ۱۳۸۰ش.</ref> شیخ عباس قمی درباره وی می‌گوید: ''من هر موفقیتی که دارم از [[برکت]] مادرم است؛ زیرا ایشان سعی داشت همیشه مرا با طهارت کامل شیر دهد''.<ref>دوانی، مفاخر اسلام، ۱۳۷۹ش، ج۱۱، ص۴۰.</ref>
شیخ عباس در سال [[سال ۱۲۹۴ هجری قمری|۱۲۹۴ق]] در [[قم]] به دنیا آمد.<ref>قمی، الفوائد الرضویه، ۱۳۲۷ش، ص۲۲۱.</ref> پدرش محمدرضا قمی فردی متدین و مرجع مردم برای آگاهی از وظایف شرعی بود. مادر شیخ عباس به نام «بانو زینت» نیز از زنان متدین و پارسا بود.<ref>احمدیان، خاتم المحدثین حاج شیخ عباس قمی، ۱۳۸۰ش.</ref> شیخ عباس قمی درباره وی می‌گوید: ''من هر موفقیتی که دارم از [[برکت]] مادرم است؛ زیرا ایشان سعی داشت همیشه مرا با طهارت کامل شیر دهد''.<ref>دوانی، مفاخر اسلام، ۱۳۷۹ش، ج۱۱، ص۴۰.</ref>
=== ازدواج ===
شیخ عباس در بازگشت از [[نجف]] به [[قم]] [[ازدواج]] کرد. وی دختر [[سید زکریا قزوینی]] از علمای قم را به همسری برگزید؛ اما این وصلت پس از چندی به جدایی انجامید. محدث قمی هنگامی که در مشهد اقامت داشت، با دختر آیت‌الله [[سید احمد طباطبایی]] ازدواج کرد.<ref> احمدیان، خاتم المحدثین حاج شیخ عباس قمی، ۱۳۸۰ش. </ref>
=== وفات ===
محدث قمی در شب [[سه شنبه]] [[۲۲ ذی‌الحجه]] [[سال ۱۳۵۹ هجری قمری|۱۳۵۹ق]] برابر با [[۱ بهمن]] [[سال ۱۳۱۹ هجری شمسی|۱۳۱۹ش]]<ref>حائری، علی، روزشمار شمسی، ۱۳۸۶ش، ص۷۴۷.</ref> در ۶۵ سالگی در [[نجف]] درگذشت. [[سید ابوالحسن اصفهانی]] در [[حرم امیرالمؤمنین(ع)]] بر او [[نماز میت|نماز]] خواند و پیکرش در کنار استادش [[محدث نوری]] در حرم [[دفن]] گردید. بنا بر نقل [[سید محسن امین]] سه مجلس بزرگداشت برای وی در [[نجف]]، [[کربلا]] و [[کاظمین]] برگزار شد.<ref>امین، اعیان الشیعة، ج۷، ص۴۲۵.</ref>


== ازدواج ==
== تحصیلات و خدمات علمی==
شیخ عباس در بازگشت از [[نجف]] به [[قم]] [[ازدواج]] کرد. وی دختر [[سید زکریا قزوینی]] از علمای قم را به همسری برگزید؛ اما این وصلت پس از چندی به جدایی انجامید. محدث قمی هنگامی که در مشهد اقامت داشت دختر آیت‌الله [[سید احمد طباطبایی]] را به همسری برگزید.<ref> احمدیان، خاتم المحدثین حاج شیخ عباس قمی، ۱۳۸۰ش. </ref>
 
== سفرها و اساتید==
[[پرونده:تمبر یادبود محدث قمی.jpg|150px|بندانگشتی|تمبر یادبود محدث قمی به مناسبت هفتادمین سالگرد]]
[[پرونده:تمبر یادبود محدث قمی.jpg|150px|بندانگشتی|تمبر یادبود محدث قمی به مناسبت هفتادمین سالگرد]]
محدث قمی برای تکمیل علوم و معارف سفرهایی را به بلاد اسلامی داشته و به همین علت در سه حوزه قم، نجف و مشهد اساتیدی داشته است. شیخ عباس تحصیلات دوران کودکی و نوجوانی را در قم گذراند. برخی اساتید وی در این شهر عبارتند از:
محدث قمی برای تکمیل علوم و معارف سفرهایی را به بلاد اسلامی داشته و به همین علت در سه حوزه قم، نجف و مشهد اساتیدی داشته است. شیخ عباس تحصیلات دوران کودکی و نوجوانی را در قم گذراند. برخی اساتید وی در این شهر عبارتند از:
خط ۶۰: خط ۵۸:
{{پایان}}
{{پایان}}
شیخ در همین دوره اقامت در [[نجف]] در سال ۱۳۱۸ق به [[حج]] رفت.
شیخ در همین دوره اقامت در [[نجف]] در سال ۱۳۱۸ق به [[حج]] رفت.
=== بازگشت به ایران ===
=== بازگشت به ایران ===
محدث قمی پس از درگذشت [[محدث نوری]] در سال ۱۳۲۲ق [[نجف]] را ترک کرد و به [[ایران]] بازگشت. وی در مدت اقامت در ایران، چندبار به [[زیارت]] [[عتبات عالیات]] رفت و مجددا به [[حج]] مشرف شد.<ref>احمدیان، خاتم المحدثین حاج شیخ عباس قمی، ۱۳۸۰ش.</ref>{{سخ}}
محدث قمی پس از درگذشت [[محدث نوری]] در سال ۱۳۲۲ق [[نجف]] را ترک کرد و به [[ایران]] بازگشت. وی در مدت اقامت در ایران، چندبار به [[زیارت]] [[عتبات عالیات]] رفت و مجددا به [[حج]] مشرف شد.<ref>احمدیان، خاتم المحدثین حاج شیخ عباس قمی، ۱۳۸۰ش.</ref>{{سخ}}
خط ۷۳: خط ۷۰:
# میرزا [[عبدالجواد ادیب نیشابوری]].
# میرزا [[عبدالجواد ادیب نیشابوری]].
{{پایان}}
{{پایان}}
وی در مدت اقامت ۲۲ ساله خود در مشهد به تألیفات متعدد مشغول گردید و مجالس وعظ و خطابه فراوانی داشت که زبانزد عام و خاص گردید.<ref>احمدیان، خاتم المحدثین حاج شیخ عباس قمی، ۱۳۸۰ش.</ref> وی همچنین در این منابر به افشاگری علیه آمریکایی‌ها و روشنگری مردم می‌پرداخت که از سوی [[کمیته مجازات]] [[حزب دموکرات]] مشهد تهدید به مرگ شد.<ref>صادقی، محدث قمی و کمیته مجازات، ۱۳۸۸ش.</ref>
وی در مدت اقامت ۲۲ ساله خود در مشهد، به تألیفات متعدد مشغول گردید و مجالس وعظ و خطابه فراوانی داشت که زبانزد عام و خاص گردید.<ref>احمدیان، خاتم المحدثین حاج شیخ عباس قمی، ۱۳۸۰ش.</ref> وی همچنین در این منابر به افشاگری علیه آمریکایی‌ها و روشنگری مردم می‌پرداخت که از سوی [[کمیته مجازات]] [[حزب دموکرات]] مشهد تهدید به مرگ شد.<ref>صادقی، محدث قمی و کمیته مجازات، ۱۳۸۸ش.</ref>


=== بازگشت به نجف ===
=== بازگشت به نجف ===
[[پرونده:مقبره شیخ عباس قمی در حرم امیرالمومنین.jpg|بندانگشتی|محل دفن شیخ عباس قمی درکنار استادش [[میرزا حسین نوری]] در [[حرم امیرالمومنین]]]]
[[پرونده:مقبره شیخ عباس قمی در حرم امیرالمومنین.jpg|بندانگشتی|محل دفن شیخ عباس قمی درکنار استادش [[میرزا حسین نوری]] در [[حرم امیرالمومنین]]]]
شیخ عباس قمی پس از [[واقعه مسجد گوهرشاد]] و قتل عام مردم و تبعید [[آقا حسین قمی]] در سال ۱۳۵۴ق به نجف بازگشت و تا پایان عمر در آن جا ماند.<ref>احمدیان، خاتم المحدثین حاج شیخ عباس قمی، ۱۳۸۰ش.</ref>
شیخ عباس قمی پس از [[واقعه مسجد گوهرشاد]] و قتل عام مردم و تبعید [[آقا حسین قمی]] در سال ۱۳۵۴ق به نجف بازگشت و تا پایان عمر در آن جا ماند.<ref>احمدیان، خاتم المحدثین حاج شیخ عباس قمی، ۱۳۸۰ش.</ref>
 
=== شاگردان و راویان ===
== ویژگی‌های شخصیتی و اخلاقی ==
داستان‌های فراوانی در وصف منش، رفتار و اخلاق وی بیان شده است. [[آقا بزرگ تهرانی]] از دوستان و ارادتمندان شیخ عباس، وی را مثال بارز [[انسان کامل]] و مصداق فردی عالم فاضل و زیبنده صفات عالیه مانند [[حسن خلق]] و [[تواضع]] معرفی می‌کند. وی همچنین می‌گوید شیخ عباس از غرور و شهرت‌طلبی دوری می‌جست و زندگی زاهدانه‌ای داشت و من در مدتی که با او بودم انس گرفتم و جانم با جان او درآمیخت.<ref> تهرانی، نقباء‌البشر، ۱۴۰۴ق، ج‌۳، ص۹۹۹.</ref>{{سخ}}
 
به گزارش [[علی دوانی]]، شیخ عباس قمی با تهی‌دستی و نبود امکانات به نگارش آثار متعدد ادامه می‌داد. دوانی همچنین از آقا بزرگ نقل کرده که هیچ چیزی او را از تألیف و تحقیق باز نداشت و او خود نیز در نامه‌ای به آیت‌الله فیض قمی به مشکلات پیش رویش اشاره کرده است.<ref>دوانی، مفاخر اسلام، ج۱۱ (بخش یکم)، ص۸۵.</ref>
 
== شاگردان و راویان ==
برخی از شاگردان محدث قمی عبارتند از:
برخی از شاگردان محدث قمی عبارتند از:
{{ستون-شروع|3}}
{{ستون-شروع|3}}
خط ۱۰۷: خط ۹۸:
# شیخ یوسف بن عبدعلی رجایی مغزی.<ref>قمی، نفس المهموم، ۱۴۲۱ق، ص۳.</ref> <ref> دوانی، مفاخر اسلام، ۱۳۷۹ش، ج۱۱، ص۳۱۹.</ref>
# شیخ یوسف بن عبدعلی رجایی مغزی.<ref>قمی، نفس المهموم، ۱۴۲۱ق، ص۳.</ref> <ref> دوانی، مفاخر اسلام، ۱۳۷۹ش، ج۱۱، ص۳۱۹.</ref>
{{پایان}}
{{پایان}}
== ویژگی‌های شخصیتی و اخلاقی ==
داستان‌های فراوانی در وصف منش، رفتار و اخلاق وی بیان شده است. [[آقا بزرگ تهرانی]] از دوستان و ارادتمندان شیخ عباس، وی را مثال بارز [[انسان کامل]] و مصداق فردی عالم فاضل و زیبنده صفات عالیه مانند [[حسن خلق]] و [[تواضع]] معرفی می‌کند. وی همچنین می‌گوید شیخ عباس از غرور و شهرت‌طلبی دوری می‌جست و زندگی زاهدانه‌ای داشت و من در مدتی که با او بودم انس گرفتم و جانم با جان او درآمیخت.<ref> تهرانی، نقباء‌البشر، ۱۴۰۴ق، ج‌۳، ص۹۹۹.</ref>{{سخ}}
به گزارش [[علی دوانی]]، شیخ عباس قمی با تهی‌دستی و نبود امکانات به نگارش آثار متعدد ادامه می‌داد. دوانی همچنین از آقا بزرگ نقل کرده که هیچ چیزی او را از تألیف و تحقیق باز نداشت و او خود نیز در نامه‌ای به آیت‌الله فیض قمی به مشکلات پیش رویش اشاره کرده است.<ref>دوانی، مفاخر اسلام، ج۱۱ (بخش یکم)، ص۸۵.</ref>
[[پرونده:مجموعه آثار محدث قمی.jpg|150px|بندانگشتی|مجموعه آثار محدث قمی]]
[[پرونده:مجموعه آثار محدث قمی.jpg|150px|بندانگشتی|مجموعه آثار محدث قمی]]
[[پرونده:کنگره بزرگداشت محدث قمی.jpg|150px|بندانگشتی|کنگره بزرگداشت محدث قمی]]
[[پرونده:کنگره بزرگداشت محدث قمی.jpg|150px|بندانگشتی|کنگره بزرگداشت محدث قمی]]
== آثار و تألیفات ==
== آثار و تألیفات ==
{{اصلی|فهرست آثار شیخ عباس قمی}}
{{اصلی|فهرست آثار شیخ عباس قمی}}
خط ۱۱۵: خط ۱۰۹:
آقابزرگ تهرانی کتاب‌های محدث قمی را مجموعه‌ای ارزشمند و متنوع از علوم گوناگون معرفی می‌کند که نشان از گسترش اطلاعات و کوشش او در بحث و تدقیق او در علم و دانش دارد. به گفته آقابزرگ، وی از کتابخانه محدث نوری ـ که بیشتر آنان‌ها خطی بود ـ  فراوان استفاده کرد و آثار بسیاری از خود به یادگار گذاشت.<ref>تهرانی، نقباء البشر، ج۳، ص۹۹۹.</ref>
آقابزرگ تهرانی کتاب‌های محدث قمی را مجموعه‌ای ارزشمند و متنوع از علوم گوناگون معرفی می‌کند که نشان از گسترش اطلاعات و کوشش او در بحث و تدقیق او در علم و دانش دارد. به گفته آقابزرگ، وی از کتابخانه محدث نوری ـ که بیشتر آنان‌ها خطی بود ـ  فراوان استفاده کرد و آثار بسیاری از خود به یادگار گذاشت.<ref>تهرانی، نقباء البشر، ج۳، ص۹۹۹.</ref>
[[مفاتیح الجنان]]، [[سفینة البحار]]، [[نفس المهموم]] و [[منتهی الآمال]] از جمله آثار مشهور شیخ عباس قمی است که مورد اقبال بسیاری از [[شیعیان]] قرار گرفت.
[[مفاتیح الجنان]]، [[سفینة البحار]]، [[نفس المهموم]] و [[منتهی الآمال]] از جمله آثار مشهور شیخ عباس قمی است که مورد اقبال بسیاری از [[شیعیان]] قرار گرفت.
===نرم‌افزار محدث قمی===
===نرم‌افزار محدث قمی===
نرم‌افزار مجموعه آثار محدث قمی با هدف نشر آثار شیخ عباس قمی در [[مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی]] تهیه و تنظیم شده است.<ref>[https://www.noorsoft.org/fa/software/view/6286 مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.]</ref>
نرم‌افزار مجموعه آثار محدث قمی با هدف نشر آثار شیخ عباس قمی در [[مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی]] تهیه و تنظیم شده است.<ref>[https://www.noorsoft.org/fa/software/view/6286 مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.]</ref>
== وفات و مدفن ==
محدث قمی در شب [[سه شنبه]] [[۲۲ ذی‌الحجه]] [[سال ۱۳۵۹ هجری قمری|۱۳۵۹ق]] برابر با [[۱ بهمن]] [[سال ۱۳۱۹ هجری شمسی|۱۳۱۹ش]]<ref>حائری، علی، روزشمار شمسی، ۱۳۸۶ش، ص۷۴۷.</ref> در ۶۵ سالگی در [[نجف]] درگذشت. [[سید ابوالحسن اصفهانی]] در [[حرم امیرالمؤمنین(ع)]] بر او [[نماز میت|نماز]] خواند و پیکرش در کنار استادش [[محدث نوری]] در حرم [[دفن]] گردید. بنا بر نقل [[سید محسن امین]] سه مجلس بزرگداشت برای وی در [[نجف]]، [[کربلا]] و [[کاظمین]] برگزار شد.<ref>امین، اعیان الشیعة، ج۷، ص۴۲۵.</ref>


==کنگره بزرگداشت==
==کنگره بزرگداشت==
Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۰۷۱

ویرایش