ابوخالد کابلی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''ابوخالد کابلی وردان''' ملقب به کنکر، از رجال [[شیعه|شیعی]] سده اول هجری و از اصحاب [[امام سجاد(ع)]] و [[امام باقر (ع)]] که در [[کابل]] از شهرهای [[افغانستان]] به دنیا آمد و پس از مهاجرت به [[مدینه]] در جرگه یاران [[امام سجاد(ع)]] درآمد. ابوخالد علاوه بر این دو امام، از کسانی چون [[اصبغ بن نباته]] و [[یحیی بن ام طویل]] نیز روایت کرده است.

 

کنکر عنوانی بود که مادرش وی را بدین نام می‌خواند و در روزگار خود میان عامه مردم بدان شهرت نداشت،<ref>نک: طبرسی، ۲۵۴; راوندی، ج1، ص262 قس: رازی، ج ۲،ص ۶۷۷</ref> اما به واسطه خطابی که از سوی [[امام سجاد(ع)]] به او با عنوان کنکر در روایات بر جای مانده<ref>کشی، ۱۲۱، نیز نک: دلائل الامامه، ۹۰-۹۱</ref>، به این لقب شهرت یافته بود. [[ابن طاووس]] به او کنیه ابویحیی داده <ref>نک:صاحب معالم،294</ref> که مآخذ دیگر آن را تایید نمی‌کند.

از مجموع روایات چنین برمی‌آید که موطن نخستین ابوخالد، [[کابل]] بوده است. با اینکه تصریحی به سال ورود او به [[حجاز]] نشده است، ظاهر روایات، حکایت از آن دارد که وی در طول حضور خود در حجاز، آنگاه که در صحبت [[امام سجاد(ع)]] (امامت: ۶۱-۹۵ ق) بوده، دست‌کم یک بار با مساعدت امام به [[کابل]] سفر کرده است. <ref>نک: کشی،121-123; راوندی،ج1،ص262-264; ابن شهر آشوب،مناقب،ج4،ص145</ref>

آورده‌اند که ابوخالد در مدت ملازمت با محمد بن حنیفه، از اشارات وی درباره مقام والای [[امام سجاد(ع)]] و احترام فوق العاده‌ای که محمد برای آن امام قائل بود <ref>نک: ۱۲۱; ابن شهر آشوب، مناقب، ج ۴،ص ۱۴۷</ref> و نیز با راهنمایی و اصرار [[یحیی بن ام طویل]] به دیدار امام نائل شد و چون امام او را با نام دوران کودکیش (کنکر) خطاب کرد، بر امامت آن حضرت یقین آورد.<ref>دلائل الامامه، ۹۰-۹۱; حسین بن عبد الوهاب، ۷۲-۷۳; راوندی، ج ۱، ص۲۶۱</ref> آنگاه به ملازمت امام درآمد و چنان پایگاهی یافت که وی را باب <ref>تاریخ اهل بیت، ۱۴۸</ref>و یکی از ثقات<ref>کلینی، ج ۱، ص۴۷۲</ref> و از حواریون<ref>کشی، ۹-۱۰</ref> امام دانسته‌اند.[[برقی]]<ref>ص ۸</ref>، [[مفید]]<ref>الاختصاص، ۸</ref>و [[شیخ طوسی|طوسی]]<ref>ص ۱۰۰</ref>، او را در زمره اصحاب آن حضرت آورده‌اند. [[فضل بن شاذان]] نیز ابوخالد را یکی از ۵ تنی شمرده که در اوایل امامت [[امام سجاد|حضرت سجاد]](ع) از شیعیان ایشان به شمار می‌آمدند.<ref>کشی، ۱۱۵</ref>

از جمله روایات معتبر به تغییر عقیده ابوخالد درباره امامت، حکایت مربوط به شهادت و حکمیت [[حجر الاسود]] است که در روایت‌های گوناگون به نحوی با ابوخالد ارتباط یافته و سرانجام منجر به تغییر رای وی در باب امام بر حق می‌شود<ref>طبرسی، ۲۵۴; راوندی، ج ۱، ص ۲۵۸; مجلسی، ج ۴۶، ص ۲۹-۳۰</ref> [[سید حمیری]] (م ۱۷۳ ق) که گفته شده با شنیدن همین روایات از آیین [[کیسانیه]] دست شسته، این واقعه را به نظم درآورده است.<ref>ص ۴۴۲; نیز نک: طبرسی، ۲۵۴/ ابن حجر، ج ۱،ص ۴۳۶</ref>

درباره تلاش وی برای یافتن امام بر حق، روایت دیگری دلالت بر آن دارد که او زمانی به نزد [[حسن مثنی]] رفته و از وی میراث امامت را سراغ گرفته است و چون از او ناامید شده، به آستان [[امام سجاد(ع)]] شتافته است.<ref>ابن حمزه، ۳۶۳; رازی،ج ۲، ص۶۷۸-۶۷۹</ref>

با بالا گرفتن سختگیری حکام اموی بر شیعیان که در طی آن کسانی چون [[یحیی بن ام طویل]] کشته شدند، ابوخالد به [[مکه]] گریخت و مدتی در آنجا پنهان شد<ref>نک: کشی، ۱۲۴</ref>. اگرچه تاریخ درگذشت او مشخص نیست، اما می‌دانیم که وی دوره [[امام باقر(ع)]] (امامت: ۹۵-۱۱۴ ق)را دریافته و به جرگه اصحاب آن حضرت درآمده است.<ref>نک: برقی، ۹; طوسی، ۱۳۹</ref>

از جمله کسانی که از وی روایت کرده‌اند، [[جمیل بن صالح]]، [[هشام بن سالم]]، [[سدیر صیرفی]]، [[ضریس بن عبدالملک]] و [[مثنی حناط]] را می‌توان نام برد.<ref>نک: کلینی، ج ۶، ص ۲۸۰، کشی، 6،120;مفید، الامالی، ۳; راوندی، ج ۲، ص ۸۴۰</ref>

با همه آنچه درباره ابوخالد گفته شد، [[ناشی اکبر]](م ۲۹۳ ق)به جماعتی از «فاطمیه» به عنوان «اصحاب ابوخالد کابلی» اشاره می‌کند که [[امام سجاد(ع)]] را در زمان شهادت پدرشان در سن بلوغ نمی‌دانستند.<ref>ص ۲۵-۲۶</ref>

در منابع، به سبب اشتراک کنیه بین ابوخالد کابلی و ابوخالد قماط مسمی به یزید، از اصحاب [[امام صادق(ع)]]، گاه میان این دو خلط شده است. [[شیخ طوسی]] یک بار در میان اصحاب [[امام سجاد(ع)]] از ابوخالد به صورت «کنکر ابوخالد کابلی» نام برده و افزوده که نام او وردان بوده است.<ref>ص ۱۰۰</ref> همو بار دیگر در میان اصحاب [[امام باقر(ع)]] از شخصی با نام «وردان ابوخالد کابلی اصغر» یاد کرده و گفته است که وی از [[امام صادق (ع)]] نیز روایت نموده و یادآور شده که کنکر نام «ابوخالی کابلی کبیر» بوده است.<ref>ص ۱۳۹</ref>

[[شیخ طوسی]] در شمار اصحاب [[امام صادق(ع)]] از کنکر نامی به صورت «ابوخالد قماط کوفی»<ref>ص ۲۷۷</ref> و بار دیگر در میان اصحاب همان امام از «وردان ابوخالد کنکر» نام برده و می‌گوید که از [[امام صادق(ع)]] روایت می‌کند.<ref>نک: خویی، ج ۲۱، ص۱۴۰</ref> شایان ذکر است که [[ابن شهر آشوب]] نیز از «ابوخالد قماط کابلی» یاد می‌کند و او را از [[غالیان]] می‌شمارد.<ref>معالم ۱۳۹</ref>

* ابن حجر عقلانی، احمدبن علی، لسان المیزان، حیدر آباددکن، ۱۳۲۹-۱۳۳۱ ق.

* ابن حمزه طوسی، عبدالله، الثاقب فی المناقب، به کوشش نبیل رضا علوان، قم، ۱۴۱۱ ق.

* ابن شهر اشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، به کوشش محمد صادق آل بحر العلوم، نجف، ۱۳۸۰ ق/ ۱۹۶۱ م.

* برقی، احمد بن محمد «الرجال» همراه الرجال ابن داوود حلی، به کوشش محمد رضا حسینی، قم، ۱۴۱۰ ق.

* حسین ابن عبدالوهاب، عیون المعجزات، نجف، ۱۳۶۹ ق / ۱۹۵۰ م.

* خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، بیروت، ۱۴۰۳ ق / ۱۹۸۳ م.

* رازی، محمد بن حسین، نزهة الکرام، به کوشش ابن رستم طبری، نجف، ۱۳۸۳ ق / ۱۹۶۳ م.

* رازی، محمد بن سعید بن هبة الله، الخرائج و الجرائح، قم، ۱۴۰۹ ق.

*سید حمیری، اسماعیل بن محمد، دیوان، به کوشش هادی شکر، بیروت، دار مکتبه الحیاه.

* صاحب معالم، حسن بن زین الدین، التحریر الطاووسی (تحریری از حل اشکال احمد بن طاووس)، به کوشش محمد حسن ترحینی، قم، ۱۴۰۸ ق / ۱۹۸۸ م.

* طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری، به کوشش علی اکبر غفاری، بیروت، ۱۳۹۹ ق/ ۱۹۷۹ م.

* طوسی، به کوشش علی اکبر غفاری، بیروت، ۱۴۰۱ ق.

* مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، ۱۴۰۳ ق / ۱۹۸۳ م.

* مفید، محمد بن محمد، الاختصاص، به کوشش علی اکبر غفاری، قم، ۱۳۵۷ ش.

* مفید، محمد بن محمد، الامالی، به کوشش حسین استاد ولی و علی اکبر غفیری، قم، ۱۴۰۳ ق.

* ناشی اکبر، عبدالله بن محمد، مسائل الامامه، به کوشش یوزف فان اس بیروت، ۱۹۷۱ م.