آیه ۱۲۴ سوره طه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''آیه ۱۲۴ سوره طه''' درباره روی‌گردانی از ذکر و یاد خدا و آثار آن بر زندگی انسان‌هاست. این آیه تصریح می‌کند که نتیجه روی‌گردانی از یاد خدا تنگی معیشت، و کور محشور‌شدن در [[قیامت|روز قیامت]] است. در برخی از روایات رویگردانی از یاد خداوند به رویگردانی از [[ولایت امام علی(ع)|ولایت امام علی(ع)]] تفسیر شده و برخی از مفسران بر این باورند که کوری ایشان در قیامت نیز کوری از ولایت امام علی(ع) است.

تنگی معیشت هم دنیوی معنا شده هم ناظر به حیات پس از مرگ، [[عذاب قبر]] و عذاب‌های جهنم. مفسران، تنگی زندگی در دنیا را نیز معنوی توصیف کرده‌اند که مهم‌ترین مصداق آن گرفتاری انسان در دام حرص برای نداشته‌ها و ترس از دست دادن داشته‌ها است. از این رو برخی از [[کافران]] با ثروت فراوان هم زندگی سخت معنوی دارند.

به گفته مفسران، آیه ۱۲۴ سوره طه ناظر به یکی از [[سنت الهی|سنت‌های الهی]] در خصوص فرد و جامعه است<ref>آقاجانی، «ویژگی‌ها و انواع سنت‌های الهی در تدبیر جوامع»، ص۵۲.</ref> که طبق آن، برای کسانی که از [[یاد خدا]] روی‌گردان شده‌اند، دو مجازات وجود دارد: یکی معیشت ضَنک (زندگی تنگ) در این دنیا و دیگری نابینایی در دنیای دیگر.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۳، ص۳۳۰.</ref>

عرض کردم منظور از ادامه آیه که «او را روز قیامت کور محشور کنیم» چیست؟ امام فرمود: کسی که قلبش در دنیا از ولایت امیرالمومنین(ع) کور باشد، در قیامت کور و سرگردان خواهد بود.| منبع = <small> کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۳۵.</small>| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px|رنگ حاشیه= #۶۶۷۷۸۸|حاشیه= ۵px|اندازه خط = ۱۵px|رنگ پس‌زمینه =#F4FFF4| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = وسط}}

مفسران معانی مختلفی برای تنگی معیشت بیان کرده‌اند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۳، ص۳۲۷؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۷، ص۵۵؛ طبرسی، جوامع الجامع، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۴۴۱؛ گنابادی، بیان السعاده، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۳۹؛ بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۶ق، ج۳، ص۷۸۵؛ زمخشری، الکشاف، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۹۵؛ طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۴، ص۲۵۵؛ رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۲۲، ص۱۱۱.</ref> برخی از روایات نیز آیه را ناظر به [[ناصبی|ناصبی‌ها]] و در زمان [[رجعت|رجعت اهل بیت(ع)]] بیان دانسته‌اند.<ref>قمی، تفسیر قمی، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۶۶؛ بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۶ق، ج۳، ص۷۸۵.</ref> برخی مفسران نیز آن را ناظر به معیشت تنگ در [[آخرت]] دانسته و به مواردی چون [[عذاب قبر]]،<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۷، ص۵۵؛ بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۶ق، ج۳، ص۷۸۶.</ref> غذاهای جهنمی،<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۷، ص۵۵.</ref> و تسلط مارهای جهنمی<ref>شاه‌عبدالعظیمی، تفسیر إثنی‌عشری، ۱۳۶۳ش، ج۸، ص۳۴۳.</ref> تفسیر کرده‌اند. [[سید محمدحسین حسینی طهرانی|حسینی طهرانی]] با گردآوری روایات متعددی تصریح می‌کند که منظور از تنگی معیشت تنگی در [[حیات برزخی]] است.<ref>حسینی طهرانی،‌ معادشناسی، ۱۴۲۷ق، ج۲، ص۲۶۱-۲۶۳.</ref>

بر اساس یک پژوهش بیشتر مفسران معنای تنگی معیشت در آیه ۱۲۴ سوره طه را سختی معیشت در زندگی دنیا تفسیر کرده‌اند.<ref>موسوی مقدم، «[https://www.sid.ir/paper/221732/fa ارزیابی دیدگاه مفسران دربارهٔ معناشناسی «معیشت ضنک» در آیه ۱۲۴ طه]»، ص۷۵–۷۶.</ref> این سختی زندگی خود را در بی‌برکتی،<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۳، ص۳۲۶.</ref> [[بخل]] و خساست،<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۳، ص۳۲۷؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۷، ص۵۵؛ طبرسی، جوامع الجامع، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۴۴۱.</ref> گرفتاری به [[مال حرام]]،<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۷، ص۵۵.</ref> کوتاهی عمر،<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۷، ص۵۵.</ref> تنگی قلب به واسطه دوری از [[ولایت امام علی(ع)]]،<ref>گنابادی، بیان السعاده، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۳۹.</ref> و ندیدن مسیر هدایت<ref>بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۶ق، ج۳، ص۷۸۵.</ref> خود را نشان می‌دهد. که مهم‌ترین آن‌ها [[حرص]] و زیاده‌طلبی نسبت به نداشته‌ها و ترس نسبت به از دست‌دادن داشته‌ها است.<ref>زمخشری، الکشاف، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۹۵؛ طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۴، ص۲۵۵؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۳، ص۳۲۸؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۷، ص۵۵، رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۲۲، ص۱۱۱.</ref>

از آنجایی که کلمه «معیشت» در آیه به صورت نکره آمده، از نظر برخی از پژوهشگران بدین معنا است که این نوع از زندگی دارای سختی‌هایی غیرقابل تصور و ناشناخته است.<ref>موسوی مقدم، «[https://www.sid.ir/paper/221732/fa ارزیابی دیدگاه مفسران دربارهٔ معناشناسی «معیشت ضنک» در آیه ۱۲۴ طه]»، ص۷۴.</ref> اما ایشان بر این باورند که با جمع‌بندی همه نظرات می‌توان تنگی معیشت را به معنای «نداشتن سکون و آرامش پایدار در زندگی» دانست که در هر زمانی، خودش را به گونه‌ای نمایش می‌دهد.<ref>موسوی مقدم، «[https://www.sid.ir/paper/221732/fa ارزیابی دیدگاه مفسران دربارهٔ معناشناسی «معیشت ضنک» در آیه ۱۲۴ طه]»، ص۸۱.</ref> [[مولوی]]، عارف و شاعر ایرانی نیز تنگی معیشت را دلتنگی می‌داند که از آه مظلوم در وجود ظالم حاصل شده است.<ref>تاجدینی، فرهنگ نمادها و نشانه‌ها در اندیشه مولانا، ۱۳۸۳ش، ص۳۵۴.</ref>

بر این اساس کافران حتی اگر ثروتمند و غنی باشند، با این حال باز هم بر خلاف مؤمن، همواره در نارضایتی نسبت به آنچه دارند و دل بستگی به آنچه ندارند، به سر می‌برند.<ref>علامه طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۷ق، ج۱۴، ص۲۲۴.</ref> زیرا بر اساس تفسیر [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]]، مفسّر و فیلسوف شیعه، منظور خداوند در آیه مورد بحث، تنگی در معیشت مادی نیست.<ref>علامه طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۷ق، ج۱۴، ص۲۲۴.</ref>  

مفسران معتقدند که منظور از کوری در این آیه آن است که راهی به سوی سعادت و [[بهشت]] نخواهند یافت.<ref>علامه طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۷ق، ج۱۴، ص۲۲۴.</ref> چنان‌که در روایتی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] کوری ایشان را کوری از طریق حق تعریف کرده است.<ref>بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۶ق، ج۳، ص۷۸۷.</ref> برخی دیگر از مفسران گفته‌اند آنها تنها نسبت به خوبی‌ها کور هستند و بدی‌های قیامت را خواهند دید.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۳، ص۳۳۰.</ref> نظیر آنکه [[سلطان محمد گنابادی]]، در تفسیر [[بیان السعادة فی مقامات العبادة (کتاب)|بیان السعاده]]، کوری ایشان را کوری از [[ولایت امام علی(ع)]]، نشانه‌های حق و نعمت‌های آخرت دانسته است.<ref>گنابادی، بیان السعاده، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۳۹.</ref>