محور مقاومت: تفاوت میان نسخه‌ها

محور مقاومت از ابتدای تشکیل اقدامات و دستاوردهایی داشته که آنان را به یک بازیگر مهم منطقه‌ای و تا حدودی بین‌اللملی تبدیل کرده است.<ref>ساداتی‌نژاد، «بازتاب‌های حضور جبهه مقاومت در منطقه غرب آسیا»، ص۸۹.</ref> ازجمله این اقدامات این محور می‌توان به مبارزات گروه‌های فلسطینی و حزب‌الله لبنان در مقابل اقدامات اشغال‌گرایانه اسرائیل، مبارزه کشورهای ایران، عراق و سوریه و گروه‌های مقاومت در مقابل گسترش نفوذ داعش در عراق و سوریه و در نهایت مقابله با تهاجم کشورهای عربی به یمن توسط انصارالله یمن اشاره کرد.

تأثیرپذیری بالای گفتمان مقاومت از آموزه‌های شیعی، از عوامل تقویت جایگاه شیعیان در منطقه غرب آسیا تلقی شده است.<ref>شیرودی و همکاران، «گفتمان مقاومت (شیعی) و تأثیر آن بر نظم امنیتی هژمونیک غرب آسیا در مواجهه با گفتمان‌های سلفی و اخوانی»، ص۲۱۹.</ref> به گفته پژوهشگران قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در تقویت و نفوذ قدرت شیعیان در کشورهایی چون عراق<ref>درج و هدایتی، «تأثیر قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در تقویت قدرت شیعیان در ساختار سیاسی عراق (۲۰۰۳-۲۰۲۰)، ص۸۲.</ref> و یمن<ref>هاشم‌پور و حقیقی، «رابطه انقلاب اسلامی ایران و محور مقاومت در هویت‌بخشی به حوثی‌های یمن»، ص۲۳۰-۲۳۸.</ref> و برخی از بخش‌های لبنان مؤثر بوده است.<ref>شیرودی و همکاران، «گفتمان مقاومت (شیعی) و تأثیر آن بر نظم امنیتی هژمونیک غرب آسیا در مواجهه با گفتمان‌های سلفی و اخوانی»، ص۲۲۹-۲۳۱.</ref> همچنین به باور برخی از پژوهشگران سیاسی، افزایش موقعیت سیاسی - اجتماعی شیعیان در یک رابطه متقابل باعث تقویت محور مقاومت نیز شده است؛ به‌ویژه در عراق پس از سقوط [[صدام حسین|صدام]]، شیعیان خارج شده از ذیل محدودیت‌های [[حزب بعث عراق|حزب بعث]]، توانستند حضور پررنگی در مناسبات سیاسی اجتماعی عراق داشته باشند و همین حضور به ارتقای توانمندی‌های جبهه مقاومت منجر شد.<ref>قاسمی، ظرفیت‌سنجی شیعیان عراق و تأثیر آن بر محور مقاومت»، ص۱۸۵-۱۸۷.</ref>

به باور پژوهشگران سیاسی، هویت اشغال‌گرایانه [[اسرائیل]] و عدم پایبندی آن به مرزهای تعیین شده در سال ۱۹۴۸م، موجب شد [[فلسطین|فلسطینیان]] به مبارزه علیه اسرائیل متمایل شود و تشکل‌هایی ازجمله [[جنبش جهاد اسلامی فلسطین]] و [[حماس|جنبش حماس]] شکل گرفت.<ref>کریمی، «نقش ج.ا.ایران در هویت‌بخشی به مجموعه امنیتی محور مقاومت»، ص۱۲.</ref> این دو جنبش که با هدف آزادسازی سرزمین‌های اشغال شده فلسطین تشکیل شد،<ref>«نبذة عن حرکة الجهاد الإسلامی فی فلسطین»، وبگاه شبکه خبری الجزیره؛ مالکی، «حماس، جنبش»، ص۷۹.</ref> درگیری‌های متعددی با رژیم صهیونیستی داشته‌اند<ref>«حدث الساعة.. معلومات تهمک معرفتها عن الجهاد الإسلامی التی أنجبت أسری عملیة جلبوع»، وبگاه شبکه خبری الجزیره؛ فایضی، «مقایسه دو میثاق‌نامه حماس»، اندیشکده راهبردی تبیین.</ref> که ازجمله مهم‌ترین آنها می‌توان به انتفاضه‌های اول و دوم فلسطین،<ref>الشریف، «حرکة الجهاد الإسلامی فی فلسطین»، وبگاه مرکز مطالعات فلسطین؛ «نشأت بمصر، ولعبت دوراً کبیراً بالانتفاضة.. قصة حرکة الجهاد وسر استهداف إسرائیل لها بحربها الأخیرة»، وبگاه عربی پست.</ref> [[جنگ ۲۲ روزه غزه]]<ref>کریمی، «نقش ج.ا.ایران در هویت‌بخشی به مجموعه امنیتی محور مقاومت»، ص۱۲.</ref> و [[طوفان الاقصی|عملیات طوفان الاقصی]] اشاره کرد.<ref>«دهمین روز از عملیات طوفان الاقصیٰ»، شبکه العالم؛ «ما هی حرکة "الجهاد الإسلامی" التی تتهمها إسرائیل بقصف المستشفی المعمدانی فی غزة؟»، وبگاه فرانس۲۴.</ref>  

اشغال بخش‌هایی از کشور سوریه موسوم بلندی‌های جولان توسط رژیم صهیونیستی در زمان جنگ‌های شش روزه اسرائیل و کشورهای عربی در [[سال ۱۳۴۶ هجری شمسی|سال ۱۳۴۶ش]] (۵ ژوئن ۱۹۶۷م)، عامل ایجاد روابط خصمانه میان [[سوریه]] و اسرائیل دانسته شده است.<ref>کریمی، «نقش ج.ا.ایران در هویت‌بخشی به مجموعه امنیتی محور مقاومت»، ص۱۲.</ref> گفته شده روابط سوریه و اسرائیل پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران]] و به‌ویژه با شروع ریاست جمهوری حافظ اسد و پسرش بشار در [[سوریه]]، خصمانه‌تر شد و به شکل‌گیری اتحادی نزدیک‌تر میان [[ایران]]، [[سوریه]] انجامید.<ref>کریمی، «نقش ج.ا.ایران در هویت‌بخشی به مجموعه امنیتی محور مقاومت»، ص۱۲.</ref> به باور پژوهشگران از مهم‌ترین عوامل تقویت اتحاد ایران و سوریه، دیدگاه‌های مشترک دو کشور در مقابله با اسرائیل و همچنین حمایت از حزب‌الله لبنان است.<ref>روستایی، «تحلیلی بر حمایت ایران از محور مقاومت در بحران سوریه با تأکید بر رویکرد آرمان‌گرایی و واقع‌گرایی»، ص۷۹.</ref>

تصرف بخش‌های قابل توجهی از کشورهای [[سوریه]] و [[عراق]] توسط گروه سَلَفی [[داعش]] و دیگر گروه‌های تکفیری باعث شد محور مقاومت بار دیگر به اتحادی برای مبارزه با تهدیدات نظامی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشورهای مرتبط تبدیل شود.<ref>بصیری، «واکاوی تهدیدات امنیتی داعش بر محور مقاومت و تأثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، ص۲۱-۲۲.</ref> از همین رو دولت جمهوری اسلامی ایران با حضور نظامی و مستشاری در عراق و سوریه، تلاش خود برای جلوگیری از پیشروی داعش را آغاز کرد.<ref>بصیری، «واکاوی تهدیدات امنیتی داعش بر محور مقاومت و تأثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، ص۲۱-۲۲.</ref> حفاظت از [[عتبات عالیات|اماکن مقدس در عراق]] و سوریه ازجمله [[حرم حضرت زینب(س)|حرم حضرت زینب (س)]]، از دیگر اهداف حضور [[ایران]] دانسته شده است.<ref>بصیری، «واکاوی تهدیدات امنیتی داعش بر محور مقاومت و تأثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، ص۲۱-۲۲.</ref> به علاوه رایزنی با کشورهای [[روسیه]] و [[چین]] در حمایت از حکومت سوریه و عراق در مقابل داعش، بخش دیگری از تلاش‌های محور مقاومت بوده است.<ref>بصیری، «واکاوی تهدیدات امنیتی داعش بر محور مقاومت و تأثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، ص۲۱-۲۲.</ref>

[[جنبش انصارالله یمن|جنبش انصارالله]] (تأسیس در سال ۱۹۹۰م<ref>«محمد یحیی عزان، «تنظیم شباب المؤمن بالیمن»، مندرج در سایت شبکه خبری الجزیره.</ref>) از جنبش‌های سیاسی - اعتقادی یمن<ref>سید کامل، «الوجود الحوثی فی الیمن: دراسة فی الجغرافیا السیاسیه»، ص۱۹.</ref> که گفته شده متأثر از [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] و [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب ایران]] است<ref>«دوافع مساندة ایران للحوثیین فی الیمن»، وبگاه المنتدی العربی لتحلیل السیاسات الایرانیه.</ref> در سال ۲۰۱۱م و در جریان [[بیداری اسلامی|جنبش‌های بیداری اسلامی]] علیه دولت یمن قیام کردند و توانستند بخش‌هایی از یمن را به تصرف خود درآورند و این اقدام باعث استعفای منصور هادی رئیس جمهور وقت یمن و رفتن او به عدن و تشکیل دولت موقت شد.<ref>سید کامل، «الوجود الحوثی فی الیمن: دراسة فی الجغرافیا السیاسیه»، ص۲۷؛ محمد، «الظاهرة الحوثیه و التحول الفکری من الزیدیه الی التشیع»، ص۷۵.</ref> در پی این اقدام منصور هادی، برخی  کشورهای عربی علیه انصارالله حمله نظامی گسترده‌ای را شروع کردند تا قدرت را از انصارالله بازپس‌گیرند؛<ref>سید کامل، «الوجود الحوثی فی الیمن: دراسه فی الجغرافیا السیاسیه»، ص۳۱.</ref> ولی در نهایت با مقاومت چند ساله انصارالله، این حمله ناکام ماند.<ref>«حقائق لا تعرفها عن عبدالملک الحوثی»، مندرج در سایت مجله واسع صدرک؛ ساداتی‌نژاد، «بازتاب‌های حضور جبهه مقاومت در منطقه غرب آسیا»، ص۱۰۴-۱۰۵.</ref>

برجسته‌شدن روحیه آمریکاستیزی و کاهش نفوذ آمریکا را از دستاوردهای جبهه مقاومت در منطقه غرب آسیا دانسته‌اند.<ref>ساداتی‌نژاد، «بازتاب‌های حضور جبهه مقاومت در منطقه غرب آسیا»، ص۹۷-۹۹.</ref> به گفته پژوهشگران، ایالات متحده آمریکا پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱م، به‌دنبال حضور به‌عنوان یک قدرت برتر در منطقه غرب آسیا بود تا ضمن تضمین امنیت اسرائیل، به تأمین منافع خود نیز بپردازد؛<ref>پارسای و مطهرنیا، «اثرگذاری محور ایران، سوریه و حزب‌الله بر منافع آمریکا در خاورمیانه»، ص۱۱۵-۱۱۹.</ref> به همین دلیل به اقدامات دست زد که نتیجه آن شکل‌گیری گروه‌های تکفیری شد و به اختلافات مذهبی دامن زد و در نهایت به بی‌ثبات‌سازی کشورهای منطقه منجر شد.<ref>ساداتی‌نژاد، «بازتاب‌های حضور جبهه مقاومت در منطقه غرب آسیا»، ص۹۷-۹۹.</ref> در مقابلِ این اقدامات گفته شده جبهه مقاومت با تقویت سیاست استکبارستیزی و پی‌ریزی اقداماتی چون نبرد با گروه‌های تکفیری و مبارزه با اسرائیل و تحمیل هزینه‌های اقتصادی بر آمریکا توانسته ضمن خنثی‌سازی برنامه‌های آمریکا، به تقویت احساسات ضد آمریکای در منطفه نیز بپردازد.<ref>پارسای و مطهرنیا، «اثرگذاری محور ایران، سوریه و حزب‌الله بر منافع آمریکا در خاورمیانه»، ص۱۲۳-۱۳۱؛ ساداتی‌نژاد، «بازتاب‌های حضور جبهه مقاومت در منطقه غرب آسیا»، ص۹۷-۹۹.</ref>