مسجد علی بن ابی‌طالب (مدینه): تفاوت میان نسخه‌ها

'''مسجد علی بن ابی‌طالب(ع)''' در [[مدینه|شهر مدینه]] و در منطقه مناخه، مکانی است که [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اکرم(ص)]] در [[سال ۶ هجری قمری|سال ششم هجرت]] در آنجا [[نماز عید|نماز اعیاد]] را اقامه کردند. این [[مسجد]] در زمان [[عمر بن عبدالعزیز]] در [[سال ۸۷ هجری قمری|سال ۸۷ق]] ساخته شد و در قرون مختلف نیز تعمیر گردیده است. بنا بر گزارش منابع تاریخی، [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] در زمان محاصره [[عثمان بن عفان|عثمان]] در این مکان نماز عید را اقامه کرد. حُجاج نیز در [[ایام حج]] برای اقامه [[نماز]] به این مکان می‌روند.  

این مسجد چندین بار در سال‌های مختلف بازسازی شده است تا اینکه در [[سال ۱۴۱۱ق]] به طور کامل تخریب و بازسازی شد. مساحت فعلی این مسجد ۸۸۲ متر مربع است که نسبت به بنای قدیمی بسیار بزرگتر است. مسجد علی بن ابی‌طالب(ع) در امتداد جنوب غربی [[مسجدالنبی|مسجد النبی]] و نزدیک به [[مسجد غمامه]] است.   

طبق نقل منابع تاریخی، [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اکرم(ص)]] پس از ورود به [[مدینه]] هر ساله نمازهای [[عید فطر]]، [[عید قربان|قربان]] و یا [[استسقاء|باران]]<ref>قائدان، تاریخ آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره، ۱۳۸۹ش، ص۲۵۶.</ref> را در منطقه مَناخه در یک فضای باز و بدون دیوار اقامه می‌کردند،<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۹۰ش، ص۳۱۷.</ref> که امروزه به آن مسجد مُصَلّا گفته می‌شود.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۹۰ش، ص۳۱۷.</ref> به گفته مورخان، پیامبر(ص) نمازهای عید را در قسمت‌های مختلف مناخه اقامه می‌کردند<ref>سمهودی، وفاء الوفا بأخبار دار المصطفی، ۲۰۰۶م، ج۳، ص۴؛ ابن شبة، تاریخ المدینة، ۱۳۹۹ق، ج۱، ص۱۳۳.</ref> و در [[سال ۶ هجری قمری|سال ششم هجرت]] (ششمین) نماز عید را در مکانی اقامه کردند که به نام مسجد علی بن ابی طالب نامیده شد.<ref>قائدان، تاریخ آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره، ۱۳۸۹ش، ص۲۵۷.</ref> بنابر قول دیگری پیامبر(ص) دو سال نماز عید را در این مکان اقامه کردند.<ref>غروی قوچانی و خویلد، «مساجد تاریخى مدینه منوره»، ص۱۱۸.</ref>  

به گزارش [[نصر بن مزاحم منقری|مِنقَری]] از مورخان تاریخ اسلام، امام علی(ع) نیز در زمان محاصره [[عثمان بن عفان|عثمان]] توسط مخالفانش، در این مکان اقامه نماز عید کرد.<ref>منقری، وفاء الوفاء باخبار دار المصطفی، ۲۰۰۶م،قم، ج۳، ص۶.</ref> به گفته علی‌اصغر قائدان نویسنده کتاب تاریخ آثار اسلامی [[مکه]] و مدینه، مسلمانان برای بزرگداشت و حفظ جایگاه و محل نماز پیامبر(ص)، مساجد متعددی در مناخه ساختند<ref>قائدان، تاریخ آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره، ۱۳۸۹ش، ص۲۵۶.</ref> و مسجد علی بن ابی‌طالب(ع) به عنوان مسجد عیدگاه<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۹۰ش، ص۳۱۷.</ref> در زمان عمر بن عبدالعزیز در [[سال ۸۷ هجری قمری]] ساخته شد.<ref>«[https://www.isna.ir/news/93022314876/%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D9%87-%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%B9-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87-%D8%B9%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%87-%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87 دَر بسته‌ مسجد حضرت علی (ع) در مدینه]»، خبرگزاری ایسنا؛ جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۹۰ش، ص۳۱۹.</ref> این مسجد در امتداد جنوب غرب در فاصله ۳۰۰ متری مسجد النبی(ص) و ۱۲۲ متری [[مسجد غمامه]] قرار دارد.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۹۰ش، ص۳۱۹.</ref> در [[ایام حج]]، حجاج برای اقامه نماز به این مسجد می‌روند.<ref>[https://rasanews.ir/fa/news/758374 مسجد امام علی بن ابی‌طالب(ع) در مدینه منوره]، خبرگزاری رسا.</ref>

به گفته [[رسول جعفریان]] مسجد علی بن ابی‌طالب(ع) در قرون مختلف، مکرّر تعمیر می‌شد.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۹۰ش، ص۳۱۹.</ref> این مسجد در قرن نهم قمری، رو به تخریب رفت و زائرانی که در آن نواحی از دنیا می‌رفتند در همان جا [[دفن]] می‌شدند.<ref>قائدان، تاریخ آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره، ۱۳۸۹ش، ص۲۵۹.</ref> تا اینکه در سال ۸۸۱ق توسط امیر مدینه، زین الدین ضیغم منصوری تعمیر شد.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۹۰ش، ص۳۲۰.</ref> حکمرانان [[عثمانیان|دوره عثمانی]] اهتمامی خاصی به تعمیر و حفظ مسجد علی بن ابی‌طالب(ع) داشتند.<ref>قائدان، تاریخ آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره، ۱۳۸۹ش، ص۲۵۹.</ref> طبق گزارش شیعه نیوز، در سال ۱۲۹۶ق در زمان «سلطان عبدالمجید اول» دوباره بازسازی شد.<ref>«[https://www.shia-news.com/fa/news/97984/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF-%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%A8%D9%86-%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B9-%D8%BA%D8%B1%D8%A8%D8%AA%DA%A9%D8%AF%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87-%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87 مسجد علی بن ابی‌طالب(ع) غربتکده ای در مدینه منوره]»، شیعه نیوز.</ref> در سال‌های اخیر بنای کُهن این مسجد تخریب و در [[سال ۱۴۱۱ق]] به صورت کامل و سه برابر بنای قبلی در مساحت ۶۹۰ متر مربع بازسازی شد.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۹۰ش، ص۳۲۰؛ قائدان، تاریخ آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره، ۱۳۸۹ش، ص۲۵۹.</ref>

مساحت فعلی این مسجد ۸۸۲ متر مربع است.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۹۰ش، ص۳۲۰.</ref> بنای این مسجد مستطیل شکل بوده و طول آن از شرق به غرب به ۳۵ متر و عرض آن به ۹ متر می‌رسد. این مسجد دارای یک رواق است که از دو جهت غرب و شرق به حجره‌ای کوچک می‌رسد. دری از سمت شمالی به سمت صحن مستطیل شکل باز می‌شود و سقف رواق آن دارای پنج گنبد است و بالای آن گنبد [[محراب]] قرار دارد.<ref>«[https://www.shia-news.com/fa/news/97984/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF-%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%A8%D9%86-%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B9-%D8%BA%D8%B1%D8%A8%D8%AA%DA%A9%D8%AF%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87-%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87 مسجد علی بن ابی‌طالب(ع) غربتکده ای در مدینه منوره]»، شیعه نیوز.</ref> محراب به سمت [[قبله]] متمایل است و سه متر ارتفاع دارد و مناره مسجد در بخش شرقی مسجد نزدیک در ورودی واقع شده است و ارتفاع بلندی دارد. این مسجد از سنگ بازلت ساخته شده و با ورق سفید و آهک پوشیده شده و دیوار شرقی آن با سنگ سیاه پوشیده شده است.<ref>«[https://www.shia-news.com/fa/news/97984/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF-%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%A8%D9%86-%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B9-%D8%BA%D8%B1%D8%A8%D8%AA%DA%A9%D8%AF%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87-%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87 مسجد علی بن ابی‌طالب(ع) غربتکده ای در مدینه منوره]»، شیعه نیوز.</ref>