روزه: تفاوت میان نسخه‌ها
اصلاح نویسه‌های عربی
(←منابع) |
Rezai.mosavi (بحث | مشارکتها) (اصلاح نویسه‌های عربی) |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
روزه از نظر فقهی بر چهار قسم [[واجب]]، [[مستحب]]، [[مکروه]] و [[حرام]] بوده و [[روزه ماه رمضان]] از [[روزه‌های واجب]] به شمار می‌رود. خوردن و آشامیدن،[[آمیزش| آمیزش جنسی]]، [[دروغ بستن بر خدا]]، [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله |پیامبر(ص)]] و [[امامان شیعه |امامان(ع)]]، رساندن غبار غلیظ به حلق، [[بقا بر جنابت|باقی‌ماندن بر جنابت]]، [[حیض]] و [[نفاس]]، [[استمناء|خودارضایی]]، فروبردن تمام سر در آب و استفراغ کردن، [[مبطلات روزه]] هستند. کسی که روزه بر او [[واجب]] است، اگر آگاهانه یکی از مبطلات آن را انجام دهد، [[قضای روزه]] و [[کفاره]] بر عهده او است. | روزه از نظر فقهی بر چهار قسم [[واجب]]، [[مستحب]]، [[مکروه]] و [[حرام]] بوده و [[روزه ماه رمضان]] از [[روزه‌های واجب]] به شمار می‌رود. خوردن و آشامیدن،[[آمیزش| آمیزش جنسی]]، [[دروغ بستن بر خدا]]، [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله |پیامبر(ص)]] و [[امامان شیعه |امامان(ع)]]، رساندن غبار غلیظ به حلق، [[بقا بر جنابت|باقی‌ماندن بر جنابت]]، [[حیض]] و [[نفاس]]، [[استمناء|خودارضایی]]، فروبردن تمام سر در آب و استفراغ کردن، [[مبطلات روزه]] هستند. کسی که روزه بر او [[واجب]] است، اگر آگاهانه یکی از مبطلات آن را انجام دهد، [[قضای روزه]] و [[کفاره]] بر عهده او است. | ||
==جایگاه و آثار روزه‌داری== | ==جایگاه و آثار روزه‌داری== | ||
روزه به خودداری کردن از انجام کارهای خاص مانند خوردن و آشامیدن از [[طلوع فجر]] (اذان صبح) تا[[مغرب شرعی| مغرب]] با [[قصد قربت|قصد قُربت]] گفته می‌شود.<ref>مشکینی، مصطلحات الفقه، ۱۳۹۲ش، ص۳۶۳.</ref> البته برخی از فقیهان آن را به آماده‌ساختن [[نفس]] برای اجتناب از [[مبطلات روزه]] تعریف کرده‌اند.<ref>مشکینی، مصطلحات الفقه، ۱۳۹۲ش، ص۳۶۳.</ref> به عقیده [[سید محمدحسین طباطبائی|سید محمدحسین طباطبایی]]، مفسر شیعه، [[اسلام]] در روزه، تنها خودداری از خوردن و آشامیدن را کافی نمی‌داند، بلکه دستور می‌دهد که روزه‌دار از هرچه که موجب آلودگی و ارتکاب گناه است و یا او را به هوس‌ها و [[نفس اماره|وسوسه‌های نفسانی]] سوق می‌دهد، دوری کند.<ref>طباطبایی، تعالیم اسلام، ۱۳۸۷ش، ص۲۷۲.</ref>[[سید محمدکاظم طباطبایی یزدی|سید محمدکاظم یزدی]] در [[عروة الوثقی]] وجوب روزه در ماه رمضان را از [[ضروری دین|ضروریات دین]] برشمرده و منکر واجب بودن روزه در ماه رمضان را [[ارتداد|مرتد]] دانسته که قتلش واجب است. <ref>یزدی، العروة | روزه به خودداری کردن از انجام کارهای خاص مانند خوردن و آشامیدن از [[طلوع فجر]] (اذان صبح) تا[[مغرب شرعی| مغرب]] با [[قصد قربت|قصد قُربت]] گفته می‌شود.<ref>مشکینی، مصطلحات الفقه، ۱۳۹۲ش، ص۳۶۳.</ref> البته برخی از فقیهان آن را به آماده‌ساختن [[نفس]] برای اجتناب از [[مبطلات روزه]] تعریف کرده‌اند.<ref>مشکینی، مصطلحات الفقه، ۱۳۹۲ش، ص۳۶۳.</ref> به عقیده [[سید محمدحسین طباطبائی|سید محمدحسین طباطبایی]]، مفسر شیعه، [[اسلام]] در روزه، تنها خودداری از خوردن و آشامیدن را کافی نمی‌داند، بلکه دستور می‌دهد که روزه‌دار از هرچه که موجب آلودگی و ارتکاب گناه است و یا او را به هوس‌ها و [[نفس اماره|وسوسه‌های نفسانی]] سوق می‌دهد، دوری کند.<ref>طباطبایی، تعالیم اسلام، ۱۳۸۷ش، ص۲۷۲.</ref>[[سید محمدکاظم طباطبایی یزدی|سید محمدکاظم یزدی]] در [[عروة الوثقی]] وجوب روزه در ماه رمضان را از [[ضروری دین|ضروریات دین]] برشمرده و منکر واجب بودن روزه در ماه رمضان را [[ارتداد|مرتد]] دانسته که قتلش واجب است. <ref>یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۵۲۱</ref> | ||
روزه، از بافضیلت‌ترین [[عبادت |عبادات]]،<ref>نجفی، جواهرالکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۶، ص۱۸۱.</ref> از [[احادیث بنی الاسلام|ستون‌های پنج‌گانه اسلام]]،<ref>نگاه کنید به: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ش، ج۲، ص۱۸-۲۴ و ج۴، ص۶۲.</ref> گونه‌ای از [[جهاد]]<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۳، ص۲۵۷، ح۱۴.</ref> و ترک آن عامل خروج از [[ایمان]]<ref>صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۱۸، ح۱۸۹۲.</ref> دانسته شده است. | روزه، از بافضیلت‌ترین [[عبادت |عبادات]]،<ref>نجفی، جواهرالکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۶، ص۱۸۱.</ref> از [[احادیث بنی الاسلام|ستون‌های پنج‌گانه اسلام]]،<ref>نگاه کنید به: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ش، ج۲، ص۱۸-۲۴ و ج۴، ص۶۲.</ref> گونه‌ای از [[جهاد]]<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۳، ص۲۵۷، ح۱۴.</ref> و ترک آن عامل خروج از [[ایمان]]<ref>صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۱۸، ح۱۸۹۲.</ref> دانسته شده است. | ||
===فلسفه وجوب روزه=== | ===فلسفه وجوب روزه=== | ||
مفسران با استفاده از عبارت «لعلکم تتقون؛ باشد | مفسران با استفاده از عبارت «لعلکم تتقون؛ باشد که پرهیزگاری کنید» در [[آیه روزه]] فلسفه روزهگرفتن را رسیدن به [[تقوا]] می‌دانند.<ref> نگاه کنید به طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۸؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۶۲۳ـ۶۲۴.</ref> در روایتی که در [[علل الشرائع (کتاب)|کتاب عِلل‌الشرایع]] در باب علت وجوب روزه نقل شده، فلسفه روزه چشاندنِ سختی و رنج گرسنگی به ثروتمندان جامعه برای ترحم به فقیران ذکر شده است.<ref> صدوق، علل الشرایع، المکتبة الحیدریة، ج۲، ص۳۷۸.</ref> همچنین در روایت دیگری درباره فلسفه وجوب روزه ماه رمضان آمده است هنگامی که [[آدم (پیامبر)|حضرت آدم]] از [[شجره ممنوعه]] خورد، اثر آن تا ۳۰ روز در شکم او باقی ماند ازاین‌رو خدا سی روز روزه بر ذریه‌اش واجب کرد.<ref>صدوق، علل الشرایع، المکتبة الحیدریة، ج۲، ص۳۷۸.</ref> در روایتی از [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]] در فلسفه وجوب روزه به یادآوری [[قیامت|روز قیامت]] و توجه به سختی آن اشاره شده است.<ref>نگاه کنید به عیون اخبار الرضا، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۱۱۶.</ref> برخی نیز سلامتی بدن را از دیگر فلسفه‌های وجوب روزه می‌دانند و آن را به [[صوموا تصحوا|روایت صوموا تَصِحّوا]] (منسوب به پیامبر) مستند می‌کنند.<ref>سوری لکی، «فلسفه وجوب روزه»، ص۳۲-۳۳.</ref> | ||
===آثار فردی و اجتماعی روزه‌داری=== | ===آثار فردی و اجتماعی روزه‌داری=== | ||
در روایات آثاری برای روزه ذکر شده است برخی آنها عبارتند از: | در روایات آثاری برای روزه ذکر شده است برخی آنها عبارتند از: | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
* روزۀ [[نذر]]، [[عهد]] و [[سوگند| قسم]] | * روزۀ [[نذر]]، [[عهد]] و [[سوگند| قسم]] | ||
* روزۀ سومین روز [[اعتکاف]] | * روزۀ سومین روز [[اعتکاف]] | ||
* روزه به‌جای [[قربانی]] [[حج]]<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، | * روزه به‌جای [[قربانی]] [[حج]]<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۶۵۸.</ref> | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
|- | |- | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
* [[روزه سکوت|روزۀ سکوت]] یا روزه صَمْت: یعنی نیت کند که در طول روز یا برخی از ساعاتش در حال روزه حرف نزند. | * [[روزه سکوت|روزۀ سکوت]] یا روزه صَمْت: یعنی نیت کند که در طول روز یا برخی از ساعاتش در حال روزه حرف نزند. | ||
* روزۀ [[ایام تشریق]] (۱۲،۱۱و۱۳ ذی‌حجه) برای کسی که در سرزمین [[منی|مِنا]] است. | * روزۀ [[ایام تشریق]] (۱۲،۱۱و۱۳ ذی‌حجه) برای کسی که در سرزمین [[منی|مِنا]] است. | ||
* روزه مستحبی فرزند اگر موجب اذیت پدر و مادر شود.<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، | * روزه مستحبی فرزند اگر موجب اذیت پدر و مادر شود.<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۶۶۱-۶۶۳.</ref> | ||
* روزه مریض اگر به واسطه روزه ضرری متوجهش بشود.<ref>نراقی، تذکرة الاحباب ، ۱۳۸۳ش، ص۱۰۴.</ref> | * روزه مریض اگر به واسطه روزه ضرری متوجهش بشود.<ref>نراقی، تذکرة الاحباب ، ۱۳۸۳ش، ص۱۰۴.</ref> | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
*قضای روزه واجبی که فرصت برای گرفتنش باقی است بدون رضایت میزبان | *قضای روزه واجبی که فرصت برای گرفتنش باقی است بدون رضایت میزبان | ||
*روزۀ مستحبی در سفر | *روزۀ مستحبی در سفر | ||
*روزۀ مستحبی فرزند بدون اذن پدر<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، | *روزۀ مستحبی فرزند بدون اذن پدر<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۶۶۰-۶۶۱.</ref> | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
|- | |- | ||
|روزۀ [[مستحب]]|| | |روزۀ [[مستحب]]|| | ||
همه روزهای سال (به غیر از روزهای مستحب، مکروه و حرام) البته روزه در برخی از روزها سفارش بیشتری شده است؛ مانند: روزه سه روز در هر ماه قمری (اولین پنجشنبه و چهارشنبه پس از دهم و تا قبل از بیستم و آخرین پنجشنبه هر ماه قمری)، روزۀ [[رجب|ماه رجب]] و [[شعبان]]، روز [[عید غدیر]]، روز [[بعثت| مبعث]]، روز تولد [[ حضرت محمد صلی الله علیه و آله |پیامبر(ص)]]، روز [[دحو الارض|دَحْوالارض]]، [[روز عرفه]] در صورتی که موجب ضعف برای خواندن دعا نشود. [[مباهله پیامبر(ص) با مسیحیان نجران| روز مباهله]]، پنج‌شنبه‌ها و [[ جمعه (روز) |جمعه‌ها]]، روزه [[نوروز|عید نوروز]]، نیمه [[جمادی الاولی|جمادی‌الاولی]]<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، | همه روزهای سال (به غیر از روزهای مستحب، مکروه و حرام) البته روزه در برخی از روزها سفارش بیشتری شده است؛ مانند: روزه سه روز در هر ماه قمری (اولین پنجشنبه و چهارشنبه پس از دهم و تا قبل از بیستم و آخرین پنجشنبه هر ماه قمری)، روزۀ [[رجب|ماه رجب]] و [[شعبان]]، روز [[عید غدیر]]، روز [[بعثت| مبعث]]، روز تولد [[ حضرت محمد صلی الله علیه و آله |پیامبر(ص)]]، روز [[دحو الارض|دَحْوالارض]]، [[روز عرفه]] در صورتی که موجب ضعف برای خواندن دعا نشود. [[مباهله پیامبر(ص) با مسیحیان نجران| روز مباهله]]، پنج‌شنبه‌ها و [[ جمعه (روز) |جمعه‌ها]]، روزه [[نوروز|عید نوروز]]، نیمه [[جمادی الاولی|جمادی‌الاولی]]<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۶۵۸-۶۶۰.</ref> | ||
|} | |} | ||
| خط ۱۱۰: | خط ۱۱۰: | ||
{{اصلی|کفاره روزه}} | {{اصلی|کفاره روزه}} | ||
*کسی که روزه ماه رمضان بر او [[واجب]] بوده و نگرفته است باید آن را قضا کند.<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی(محشی)، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۶۳۵-۶۳۷؛ امام خمینی، تحریر الوسیلة، دارالعلم، ج۱، ص۲۹۸.</ref> قضای روزه، [[واجب فوری]] نیست، اما باید تا قبل از ماه رمضان بعد انجام شود.<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی(محشی)، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۶۳۹؛ امام خمینی، تحریر الوسیلة، دارالعلم، ج۱، ص۲۹۸.</ref> | *کسی که روزه ماه رمضان بر او [[واجب]] بوده و نگرفته است باید آن را قضا کند.<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی(محشی)، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۶۳۵-۶۳۷؛ امام خمینی، تحریر الوسیلة، دارالعلم، ج۱، ص۲۹۸.</ref> قضای روزه، [[واجب فوری]] نیست، اما باید تا قبل از ماه رمضان بعد انجام شود.<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی(محشی)، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۶۳۹؛ امام خمینی، تحریر الوسیلة، دارالعلم، ج۱، ص۲۹۸.</ref> | ||
*کسی که در ماه رمضان به جهت بیماری روزه نگرفته و تا رمضان بعد نیز نتواند روزه بگیرد، قضای آنها بر او واجب نیست، اما باید برای هر روز، یک [[مد طعام|مُد طعام]] (۷۵۰ گرم گندم) به [[فقیر]] بدهد.<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی(محشی)، ۱۴۱۹ق، ج۳، | *کسی که در ماه رمضان به جهت بیماری روزه نگرفته و تا رمضان بعد نیز نتواند روزه بگیرد، قضای آنها بر او واجب نیست، اما باید برای هر روز، یک [[مد طعام|مُد طعام]] (۷۵۰ گرم گندم) به [[فقیر]] بدهد.<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی(محشی)، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۶۴۰ و ۶۴۱؛ امام خمینی، تحریر الوسیلة، دار العلم، ج۱، ص۲۹۹.</ref> | ||
*کسی که عمدا و بدون عذر شرعی، روزه واجبش را نگرفته، علاوه بر قضا، کفاره نیز بر او واجب است؛<ref>امام خمینی، توضیح المسائل(محشی)، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۹۲۶؛ مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۵ش، ج۴، ص۱۶۹.</ref> کفاره آن، غذا دادن به شصت فقیر و یا دو ماه روزه است که ۳۱ روز آن باید پشت سر هم باشد.<ref>امام خمینی، توضیح المسائل(محشی)، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۹۲۸و۹۲۹؛ امام خمینی، تحریر الوسیلة، دارالعلم، ج۱، ص۲۸۹.</ref> | *کسی که عمدا و بدون عذر شرعی، روزه واجبش را نگرفته، علاوه بر قضا، کفاره نیز بر او واجب است؛<ref>امام خمینی، توضیح المسائل(محشی)، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۹۲۶؛ مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۵ش، ج۴، ص۱۶۹.</ref> کفاره آن، غذا دادن به شصت فقیر و یا دو ماه روزه است که ۳۱ روز آن باید پشت سر هم باشد.<ref>امام خمینی، توضیح المسائل(محشی)، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۹۲۸و۹۲۹؛ امام خمینی، تحریر الوسیلة، دارالعلم، ج۱، ص۲۸۹.</ref> | ||
*در صورت تأخیر بدون عذر در انجام قضای روزه تا ماه رمضان بعد، کفاره تأخیر (به ازای هر روزه یک [[مد طعام|مُد طعام]]) نیز به آن تعلق می‌گیرد.<ref>امام خمینی، تحریر الوسیلة، دارالعلم، ج۱، ص۲۹۸.</ref> | *در صورت تأخیر بدون عذر در انجام قضای روزه تا ماه رمضان بعد، کفاره تأخیر (به ازای هر روزه یک [[مد طعام|مُد طعام]]) نیز به آن تعلق می‌گیرد.<ref>امام خمینی، تحریر الوسیلة، دارالعلم، ج۱، ص۲۹۸.</ref> | ||
| خط ۱۸۳: | خط ۱۸۳: | ||
* طباطبائی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر نشر اسلامی. | * طباطبائی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر نشر اسلامی. | ||
* طباطبائی، سید محمدحسین، تعالیم اسلام، با گردآوری هادی خسروشاهی، قم، انتشارات بوستان کتاب، ۱۳۸۷ش. | * طباطبائی، سید محمدحسین، تعالیم اسلام، با گردآوری هادی خسروشاهی، قم، انتشارات بوستان کتاب، ۱۳۸۷ش. | ||
* طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم، العروة الوثقی( | * طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم، العروة الوثقی(مُحَشّی)، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۹ق. | ||
* طبرسی، حسن بن فضل، جوامع الجامع، تحقیق مؤسسه نشر اسلامی، قم، جامعه مدرسین. | * طبرسی، حسن بن فضل، جوامع الجامع، تحقیق مؤسسه نشر اسلامی، قم، جامعه مدرسین. | ||
* طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، قم، انتشارات شریف رضی، چاپ چهارم، ۱۴۱۲ق. | * طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، قم، انتشارات شریف رضی، چاپ چهارم، ۱۴۱۲ق. | ||