Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۱٬۴۷۷
ویرایش
معتز عباسی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
==معرفی اجمالی== | ==معرفی اجمالی== | ||
محمد بن جعفر متوکل بن محمد بن هارون الرشید ملقب به المعتز بالله<ref>ابن‌شداد، الأعلاق الخطیرة، ۱۹۵۳م، ج۳، ص۷۰۰.</ref> سیزدهمین [[فهرست خلفای بنی‌عباس|خلیفه عباسی]] بود.<ref>مرتضی زبیدی، جذوة الإقتباس، ۱۴۲۶ق، ص۶۳.</ref> در برخی منابع از نام زبیر<ref>خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۱۲۲؛ سیوطی، تاریخ الخلفاء، ۱۴۱۷ق، ص۴۲۵؛ ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۸، ص۳۰۷.</ref> یا احمد<ref>ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۸، ص۳۰۷-۳۰۸.</ref> برای معتز نیز سخن به میان آمده است. کنیه‌اش ابوعبدالله بود.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، بیروت، ج۲، ص۵۰۰؛ سیوطی، تاریخ الخلفاء، ۱۴۱۷ق، ص۴۲۵؛ ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۸، ص۳۰۸.</ref> معتز در [[سال ۲۵۱ هجری قمری|سال ۲۵۱ق]]<ref>ابن‌شداد، الأعلاق الخطیرة، ۱۹۵۳م، ج۳، ص۷۰۰.</ref> یا [[سال ۲۵۲ هجری قمری|۲۵۲ق]]<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، بیروت، ج۲، ص۵۰۰؛ سیوطی، تاریخ الخلفاء، ۱۴۱۷ق، ص۴۲۵.</ref> پس از [[مستعین عباسی|مستعین]]<ref>ابومخرمه، قلادة النحر، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۵۵۵.</ref> به [[خلافت]] رسید. ۳۲ سال از امامت [[امام هادی علیه‌السلام|امام هادی(ع)]] گذشته بود که معتز قدرت را به دست گرفت.<ref>جمعی از نویسندگان، موسوعة الإمام الهادی(ع)، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۸۰.</ref> | محمد بن جعفر متوکل بن محمد بن هارون الرشید ملقب به المعتز بالله<ref>ابن‌شداد، الأعلاق الخطیرة، ۱۹۵۳م، ج۳، ص۷۰۰.</ref> سیزدهمین [[فهرست خلفای بنی‌عباس|خلیفه عباسی]] بود.<ref>مرتضی زبیدی، جذوة الإقتباس، ۱۴۲۶ق، ص۶۳.</ref> در برخی منابع از نام زبیر<ref>خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۱۲۲؛ سیوطی، تاریخ الخلفاء، ۱۴۱۷ق، ص۴۲۵؛ ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۸، ص۳۰۷.</ref> یا احمد<ref>ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۸، ص۳۰۷-۳۰۸.</ref> برای معتز نیز سخن به میان آمده است. کنیه‌اش ابوعبدالله بود.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، بیروت، ج۲، ص۵۰۰؛ سیوطی، تاریخ الخلفاء، ۱۴۱۷ق، ص۴۲۵؛ ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۸، ص۳۰۸.</ref> معتز در [[سال ۲۵۱ هجری قمری|سال ۲۵۱ق]]<ref>ابن‌شداد، الأعلاق الخطیرة، ۱۹۵۳م، ج۳، ص۷۰۰.</ref> یا [[سال ۲۵۲ هجری قمری|۲۵۲ق]]<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، بیروت، ج۲، ص۵۰۰؛ سیوطی، تاریخ الخلفاء، ۱۴۱۷ق، ص۴۲۵.</ref> پس از [[مستعین عباسی|مستعین]]<ref>ابومخرمه، قلادة النحر، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۵۵۵.</ref> به [[خلافت]] رسید. ۳۲ سال از امامت [[امام هادی علیه‌السلام|امام هادی(ع)]] گذشته بود که معتز قدرت را به دست گرفت.<ref>جمعی از نویسندگان، موسوعة الإمام الهادی(ع)، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۸۰.</ref> | ||
معتز عباسی | معتز در [[سال ۲۳۲ هجری قمری|سال ۲۳۲ق]] در [[سامرا]] به دنیا آمد.<ref>خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۱۲۰؛ ابن‌شداد، الأعلاق الخطیرة، ۱۹۵۳م، ج۳، ص۷۰۰؛ ابن‌فوطی، مجمع الآداب، ۱۴۱۶ق، ج۵، ص۳۱۸.</ref> [[متوکل عباسی]] دهمین [[فهرست خلفای بنی‌عباس|خلیفه عباسی]] پدر معتز بود.<ref>ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۸، ص۳۰۷؛ ابن‌شاکر کتبی، فوات الوفیات، بیروت، ج۳، ص۳۱۹.</ref> متوکل از دشمنان [[اهل‌بیت(ع)|اهل‌بیت پیامبر(ع)]] بود و حقد و کینه زیادی نسبت به [[امامان شیعه]] و [[شیعه|شیعیان]] داشت.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۱۹ق، ص۴۷۸.</ref> مادرش قبیحه ام‌ولد<ref>خطیب عمری، الروضة الفیحاء فی تواریخ النساء، ۱۴۲۰ق، ص۳۴۸.</ref> و از کنیزان رومی<ref>سیوطی، تاریخ الخلفاء، ۱۴۱۷ق، ص۴۲۵.</ref> و مورد علاقه [[متوکل عباسی|متوکل]] بود.<ref>ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۸۴-۸۵.</ref> برادرش [[معتمد عباسی|معتمد]] نیز پانزدهمین خلیفه عباسی بود.<ref>ابن‌عساکر، تاريخ مدينة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۷۱، ص۵۱.</ref> [[یعقوب بن اسحاق اهوازی|ابن‌سکیت]] که به علت طرفداری از [[اهل‌بیت(ع)]] توسط متوکل به قتل رسید از معلمان معتز بود.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۴، پاورقی.</ref> | ||
معتز | معتز عباسی جوان‌ترین خلیفه عباسی تا آن زمان بود.<ref>سیوطی، تاریخ الخلفاء، ۱۴۱۷ق، ص۴۲۵؛ صفدی، الوافی بالوفیات، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۲۹۱-۲۹۲؛ ابن‌شاکر کتبی، فوات الوفیات، بیروت، ج۳، ص۳۱۹.</ref> او هنگام خلافت ۱۹ سال سن داشت.<ref>سیوطی، تاریخ الخلفاء، ۱۴۱۷ق، ص۴۲۵؛ صفدی، الوافی بالوفیات، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۲۹۱-۲۹۲.</ref> برخی او را جوانی بی‌تجربه و بدون داشتن آگاهی سیاسی قلمداد کرده‌اند.<ref>قرشی، زندگانی امام حسن عسکری(ع)، ۱۳۷۵ش، ص۲۶۲.</ref> زیبایی صورت معتز به گونه‌ای بود که منابع گوناگون به آن اشاره کرده و او را زیباترین مردمان معرفی کرده‌اند.<ref>صفدی، الوافی بالوفیات، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۲۹۴؛ ابن‌شاکر کتبی، فوات الوفیات، بیروت، ج۳، ص۳۲۰؛ ابن‌تغری بردی، مورد اللطافة، ۱۹۷۷ش، ج۱، ص۱۶۴.</ref> دوران زمامداری معتز، دوران اوج سلطه ترکان عنوان شده و خلیفه را اسیر و بازیچه دست ترکان دانسته‌اند.<ref>رفیعی، زندگی ائمه(ع)، تهران، ص۲۸۳.</ref> نفوذ و قدرت ترکان به‌اندازه‌ای بود که معتز شب و روز سلاح به همراه داشت.<ref>پاینده، تاریخ سیاسی اسلام، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۵۹۵.</ref> معتز سه سال و شش ماه خلافت کرد.<ref>صفدی، الوافی بالوفیات، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۲۹۲.</ref> از او اشعاری در زمینه‌های مختلف نقل شده است.<ref>ابوالفرج اصفهانی، الأغانی، ۱۴۱۵ق، ج۹، ص۲۱۷.</ref><div style="display: block;overflow-y: auto;">{{تبارنامه بنی‌عباس}}</div> | ||
معتز فرزندانی داشت که مشهورترین آنها [[عبدالله بن معتز]] دانسته شده است.<ref>صفدی، الوافی بالوفیات، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۲۹۲.</ref> عبدالله که در بین شاعران به ابن‌معتز عباسی شناخته می‌شد،<ref>خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۵، ص۱۰۳.</ref> از شاعران<ref>اشرف الرسولی، طرفة الأصحاب، ۱۴۲۲ق، ص۹۶.</ref> مشهور<ref>خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۵، ص۱۰۳.</ref> دانسته شده و او را فردی بلیغ و صاحب دیوان شعر<ref>مرتضی زبیدی، جذوة الإقتباس، ۱۴۲۶ق، ص۶۳.</ref> و دیگر کتب ادبی قلمداد کرده‌اند.<ref>برقعی، راهنمای دانشوران، ۱۳۸۴ش، ج۲، ص۲۷۴.</ref> عبدالله دشمنی زیادی با اهل‌بیت(ع) داشت.<ref>خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۵، ص۱۰۳.</ref> او را از ابداع‌کنندگان [[علم بدیع]] دانسته‌اند.<ref>برقعی، راهنمای دانشوران، ۱۳۸۴ش، ج۲، ص۲۷۴.</ref> | |||
در دوران خلافت او [[طولونیان]] به رهبری [[احمد بن طولون]] در [[مصر]] به قدرت رسیدند.<ref>سمرقندی، تحفة الطالب، ۱۴۱۸ق، ص۱۳۰.</ref> فتح [[کرمان]] توسط [[یعقوب بن لیث|یعقوب بن لیث صفاری]] در [[سال ۲۵۵ هجری قمری|سال ۲۵۵ق]] از جمله حوادث زمان خلافت معتز عنوان شده است.<ref> ابن‌اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ش، ج۷، ص۱۹۱.</ref> | در دوران خلافت او [[طولونیان]] به رهبری [[احمد بن طولون]] در [[مصر]] به قدرت رسیدند.<ref>سمرقندی، تحفة الطالب، ۱۴۱۸ق، ص۱۳۰.</ref> فتح [[کرمان]] توسط [[یعقوب بن لیث|یعقوب بن لیث صفاری]] در [[سال ۲۵۵ هجری قمری|سال ۲۵۵ق]] از جمله حوادث زمان خلافت معتز عنوان شده است.<ref> ابن‌اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ش، ج۷، ص۱۹۱.</ref> | ||
==از ولایت عهدی تا کسب خلافت== | ==از ولایت عهدی تا کسب خلافت== | ||
[[متوکل عباسی]] فرزندان خود [[منتصر عباسی|منتصر]] و معتز را به ترتیب به‌عنوان ولایت‌عهدی برگزید؛<ref>ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۸، ص۳۰۸.</ref> اما پس از مدتی به دلیل بدبینی نسبت به منتصر، معتز را مقدم نمود. گفته شده بدگویی مشاورانی چون فتح بن خاقان و کوشش مادر معتز در مقدم شدنش در ولایتهدی تأثیرگذار بود.<ref>ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۸۴-۸۵.</ref> | [[متوکل عباسی]] فرزندان خود [[منتصر عباسی|منتصر]] و معتز را به ترتیب به‌عنوان ولایت‌عهدی برگزید؛<ref>ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۸، ص۳۰۸.</ref> اما پس از مدتی به دلیل بدبینی نسبت به منتصر، معتز را مقدم نمود. گفته شده بدگویی مشاورانی چون فتح بن خاقان و کوشش مادر معتز در مقدم شدنش در ولایتهدی تأثیرگذار بود.<ref>ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۸۴-۸۵.</ref> | ||