۱۷٬۱۹۲
ویرایش
شیخ مفید: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
محمد بن محمد بن نعمان<ref>نجاشی، رجال، ۱۴۰۷ق، ص۳۹۹، رقم ۱۰۶۷.</ref> در [[۱۱ ذی‌القعده]] سال [[سال ۳۳۶ هجری قمری|۳۳۶ق]] <ref>نجاشی، رجال، ۱۴۰۷ق، ص۴۰۲.</ref> یا [[سال ۳۳۸ هجری قمری|۳۳۸ق]] <ref>ابن ندیم، الفهرست، ۱۳۵۰ش، ص ۱۹۷؛ طوسی، الفهرست، ۱۴۱۷ق، ص۲۳۹.</ref> در [[عکبری|عُکبَری]] نزدیکی [[بغداد]] به دنیا آمد.<ref>شبیری، «گذری بر حیات شیخ مفید»، ص۸-۷.</ref> | محمد بن محمد بن نعمان<ref>نجاشی، رجال، ۱۴۰۷ق، ص۳۹۹، رقم ۱۰۶۷.</ref> در [[۱۱ ذی‌القعده]] سال [[سال ۳۳۶ هجری قمری|۳۳۶ق]] <ref>نجاشی، رجال، ۱۴۰۷ق، ص۴۰۲.</ref> یا [[سال ۳۳۸ هجری قمری|۳۳۸ق]] <ref>ابن ندیم، الفهرست، ۱۳۵۰ش، ص ۱۹۷؛ طوسی، الفهرست، ۱۴۱۷ق، ص۲۳۹.</ref> در [[عکبری|عُکبَری]] نزدیکی [[بغداد]] به دنیا آمد.<ref>شبیری، «گذری بر حیات شیخ مفید»، ص۸-۷.</ref> | ||
پدرش شغل معلمی داشت و بدین جهت شیخ مفید به «ابن المُعَلِّم» مشهور بوده است. عکبری{{یاد| عُکبَری منسوب به عُکبرا، که شهرکی است بر دجله ده فرسنگ بالاتر از بغداد. دهخدا، لغتنامه}}و بغدادی نیز دو لقب دیگر او هستند.<ref>شبیری، «گذری بر حیات شیخ مفید»، ص۸-۷.</ref> درخصوص ملقب‌شدن به مفید هم گفته‌اند: در مناظره‌ای که با علی بن عیسی رُمانی دانشمند [[معتزله|معتزلی]] | پدرش شغل معلمی داشت و بدین جهت شیخ مفید به «ابن المُعَلِّم» مشهور بوده است. عکبری{{یاد| عُکبَری منسوب به عُکبرا، که شهرکی است بر دجله ده فرسنگ بالاتر از بغداد. دهخدا، لغتنامه}}و بغدادی نیز دو لقب دیگر او هستند.<ref>شبیری، «گذری بر حیات شیخ مفید»، ص۸-۷.</ref> درخصوص ملقب‌شدن به مفید هم گفته‌اند: در مناظره‌ای که با علی بن عیسی رُمانی دانشمند [[معتزله|معتزلی]] (درگذشت:۳۸۴ق) داشت توانست استدلالات طرف مقابل را باطل کند؛ پس از آن رُمانی او را «مفید» خواند.<ref>شبیری، «گذری بر حیات شیخ مفید»، ص۸-۹.</ref> | ||
در منابع تاریخی دو فرزند برای مفید ذکر شده است؛ یکی ابوالقاسم علی و دیگری دختری که اسمش در منابع نیامده و همسر [[ابویعلی جعفری]] بوده است.<ref>شبیری، «گذری بر حیات شیخ مفید«، ص۳۷؛ شبیری، «ناگفته‌هایی از حیات شیخ مفید»، ص۱۱۸.</ref><br>شیخ مفید در | در منابع تاریخی دو فرزند برای مفید ذکر شده است؛ یکی ابوالقاسم علی و دیگری دختری که اسمش در منابع نیامده و همسر [[ابویعلی جعفری]] بوده است.<ref>شبیری، «گذری بر حیات شیخ مفید«، ص۳۷؛ شبیری، «ناگفته‌هایی از حیات شیخ مفید»، ص۱۱۸.</ref><br>شیخ مفید در [[۲ رمضان|دوم]] یا [[۳ رمضان|سوم]] ماه [[رمضان]] سال [[سال ۴۱۳ هجری قمری|۴۱۳ق]] درگذشت.<ref>شبیری، «گذری بر حیات شیخ مفید»، ص۳۹.</ref> [[شیخ طوسی]]، ازدحام مردم از همه مذاهب برای نماز گزاردن و گریستن در مرگ او را بی‌سابقه توصیف کرده است.<ref>طوسی، الفهرست، ۱۴۱۷ق، ص۲۳۹.</ref> او چند سالی در خانه‌اش مدفون بود و سپس به سوی [[مقابر قریش]]، نزدیک قبر [[امام جواد علیه‌السلام|امام جواد(ع)]] در [[حرم کاظمین]] منتقل شد.<ref>نجاشی، رجال، ۱۴۰۷ق، ص۴۰۳-۴۰۲.</ref> | ||
==ویژگی‌های اخلاقی== | ==ویژگی‌های اخلاقی== | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
==جایگاه علمی== | ==جایگاه علمی== | ||
[[پرونده:نقشه حرم كاظمین.jpg|بندانگشتی|300px|مقبره شیخ مفید در [[حرم کاظمین]]]] | [[پرونده:نقشه حرم كاظمین.jpg|بندانگشتی|300px|مقبره شیخ مفید در [[حرم کاظمین]]]] | ||
[[شیخ طوسی]] در کتاب [[الفهرست (شیخ طوسی)|الفهرست]]، مفید را فردی تیزفهم و حاضرجواب و پیشتاز در دانش‌های [[کلام]] و [[فقه]] معرفی کرده است.<ref>طوسی، الفهرست، ۱۴۱۷ق، ص۲۳۸.</ref> [[ابن‌ندیم|ابن ندیم]] از مفید با عبارت رئیس متکلمان شیعه یاد کرده، در [[کلام امامیه|علم کلام]] بر دیگران مقدم دانسته و بی‌همتا توصیف کرده است.<ref>ابن ندیم، الفهرست، ۱۳۵۰ش، ص۲۲۶ و ص ۲۴۷.</ref> ذهبی از محدثان | [[شیخ طوسی]] در کتاب [[الفهرست (شیخ طوسی)|الفهرست]]، مفید را فردی تیزفهم و حاضرجواب و پیشتاز در دانش‌های [[کلام]] و [[فقه]] معرفی کرده است.<ref>طوسی، الفهرست، ۱۴۱۷ق، ص۲۳۸.</ref> [[ابن‌ندیم|ابن ندیم]] از مفید با عبارت رئیس متکلمان شیعه یاد کرده، در [[کلام امامیه|علم کلام]] بر دیگران مقدم دانسته و بی‌همتا توصیف کرده است.<ref>ابن ندیم، الفهرست، ۱۳۵۰ش، ص۲۲۶ و ص ۲۴۷.</ref> به گفته ذهبی از محدثان اهل‌سنت (درگذشت: ۷۴۸ق)، شیخ مفید همه کتاب‌های مخالفان شیعه را حفظ بوده است.<ref>ذهبی، سیر أعلام النبلاء، ج۱۳، ص۹۶.</ref> | ||
شیخ مفید را نماینده [[مکتب کلامی بغداد]] و برجسته‌ترین شخصیت آن شمرده‌اند که به نقد اندیشه‌های [[مکتب کلامی قم]] می‌پرداخت.<ref>جعفری، «مقایسه‌ای میان دو مکتب فکری شیعه در قم و بغداد در قرن چهارم هجری»، ص۱۴ و۱۵.</ref> گفته شده مکتب فکری بغداد در شیخ مفید به اوج رسید.<ref>جعفری، «مقایسه‌ای میان دو مکتب فکری شیعه در قم و بغداد در قرن چهارم هجری»، ص۱۵.</ref> گفته شده شیخ مفید، نه عقل‌گرای افراطی بود و نه حدیث‌گرای افراطی، بلکه وی، رویکردی اعتدالی و میانه داشت.<ref>فرمانیان و صادقی کاشانی، نگاهی به تاریخ تفکر امامیه، ۱۳۹۴ش، ص۶۱؛ جبرئیلی، سیر تطور کلام شیعه، ۱۳۸۹ش، ص۱۹۸ و ۱۹۹.</ref> | شیخ مفید را نماینده [[مکتب کلامی بغداد]] و برجسته‌ترین شخصیت آن شمرده‌اند که به نقد اندیشه‌های [[مکتب کلامی قم]] می‌پرداخت.<ref>جعفری، «مقایسه‌ای میان دو مکتب فکری شیعه در قم و بغداد در قرن چهارم هجری»، ص۱۴ و۱۵.</ref> گفته شده مکتب فکری بغداد در شیخ مفید به اوج رسید.<ref>جعفری، «مقایسه‌ای میان دو مکتب فکری شیعه در قم و بغداد در قرن چهارم هجری»، ص۱۵.</ref> گفته شده شیخ مفید، نه عقل‌گرای افراطی بود و نه حدیث‌گرای افراطی، بلکه وی، رویکردی اعتدالی و میانه داشت.<ref>فرمانیان و صادقی کاشانی، نگاهی به تاریخ تفکر امامیه، ۱۳۹۴ش، ص۶۱؛ جبرئیلی، سیر تطور کلام شیعه، ۱۳۸۹ش، ص۱۹۸ و ۱۹۹.</ref> | ||
| خط ۸۵: | خط ۸۵: | ||
مجموعه آثار مکتوب شیخ مفید در مجموعه‌ای چهارده جلدی با عنوان مُصَنَّفات شیخ مفید منتشر شده است. این مجموعه در سال [[سال ۱۳۷۱ هجری شمسی|۱۳۷۱ش]]، برای برگزاری [[کنگره جهانی هزاره شیخ مفید|کنگره جهانی شیخ مفید]] منتشر شد.<ref>گرجی، ابوالقاسم، تاریخ فقه و فقها، ۱۳۸۵ش.</ref> | مجموعه آثار مکتوب شیخ مفید در مجموعه‌ای چهارده جلدی با عنوان مُصَنَّفات شیخ مفید منتشر شده است. این مجموعه در سال [[سال ۱۳۷۱ هجری شمسی|۱۳۷۱ش]]، برای برگزاری [[کنگره جهانی هزاره شیخ مفید|کنگره جهانی شیخ مفید]] منتشر شد.<ref>گرجی، ابوالقاسم، تاریخ فقه و فقها، ۱۳۸۵ش.</ref> | ||
==روش جدید فقهی== | ==روش جدید فقهی== | ||
شیخ مفید روشی متفاوت با دوره پیش از خود در [[فقه|فقه شیعه]] پایه‌گذاری کرد. به گفته [[جعفر سبحانی|سبحانی]] و [[ابوالقاسم گرجی|گرجی]]، پیش از شیخ مفید دو روش [[فقه|فقهی]] رواج داشت: روش نخست به صورت افراطی بر [[روایت|روایات]] مبتنی بود و در آن درخصوص سند و متن روایات دقت کافی صورت نمی‌گرفت.<ref>سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ص ۲۴۵-۲۴۶؛ گرجی، تاریخ فقه و فقها، ۱۳۸۵ش، ص۱۴۵.</ref> روش دوم به روایات توجه لازم را نداشت و بیش از حد بر قواعد عقلی تأکید می‌کرد؛ هرچند مانند [[قیاس]] با نصوص دینی در تعارض باشند.<ref>سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ص ۲۴۶؛ گرجی، تاریخ فقه و فقها، ۱۳۸۵ش، ص۱۴۵.</ref> شیخ مفید راه میانه را برگزید و روش فقهی جدیدی بنا کرد که در آن ابتدا به کمک عقل اصول و قواعدی برای استنباط احکام تدوین می‌شد. سپس به وسیله این اصول، استنباط احکام از متون دینی انجام می‌گرفت.<ref>سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ص ۲۴۵؛ گرجی، تاریخ فقه و فقها، ۱۳۸۵ش، ص۱۴۵.</ref> بدین جهت وی را تدوین‌کننده دانش اصول فقه دانسته‌اند.<ref> گرجی، تاریخ فقه و فقها، ۱۳۸۵ش، ص۱۴۶</ref> | شیخ مفید روشی متفاوت با دوره پیش از خود در [[فقه|فقه شیعه]] پایه‌گذاری کرد. به گفته [[جعفر سبحانی|سبحانی]] و [[ابوالقاسم گرجی|گرجی]]، پیش از شیخ مفید دو روش [[فقه|فقهی]] رواج داشت: روش نخست به صورت افراطی بر [[روایت|روایات]] مبتنی بود و در آن درخصوص سند و متن روایات دقت کافی صورت نمی‌گرفت.<ref>سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ص ۲۴۵-۲۴۶؛ گرجی، تاریخ فقه و فقها، ۱۳۸۵ش، ص۱۴۵.</ref> روش دوم به روایات توجه لازم را نداشت و بیش از حد بر قواعد عقلی تأکید می‌کرد؛ هرچند مانند [[قیاس]] با نصوص دینی در تعارض باشند.<ref>سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ص ۲۴۶؛ گرجی، تاریخ فقه و فقها، ۱۳۸۵ش، ص۱۴۵.</ref> شیخ مفید راه میانه را برگزید و روش فقهی جدیدی بنا کرد که در آن ابتدا به کمک عقل اصول و قواعدی برای استنباط احکام تدوین می‌شد. سپس به وسیله این اصول، استنباط احکام از متون دینی انجام می‌گرفت.<ref>سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ص ۲۴۵؛ گرجی، تاریخ فقه و فقها، ۱۳۸۵ش، ص۱۴۵.</ref> بدین جهت وی را تدوین‌کننده دانش اصول فقه دانسته‌اند.<ref> گرجی، تاریخ فقه و فقها، ۱۳۸۵ش، ص۱۴۶</ref> | ||