قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

===چگونگی دریافت قرآن===

قرآن نزول وحی بر [[پیامبران]] را در سه راه منحصر دانسته است: الهام،  از پس پرده و از طریق فرشتگان.<ref>سوره شورا، آیه۵۱.</ref> برخی با استناد به آیاتی چون «قُلْ مَن كَانَ عَدُوًّا لِّجِبْرِيلَ فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلَىٰ قَلْبِكَ بِإِذْنِ اللَّـهِ»<ref>سوره بقره، آیه ۹۷.</ref>(بگو: «‌کسی که دشمن جبرئیل است [در واقع دشمن خداست‏] چرا که او، به فرمان خدا، قرآن را بر قلبت نازل کرده است)، گفته‌اند: نزول این کتاب، تنها از طریق [[جبرئیل]] صورت گرفته است؛<ref>میرمحمدی زرندی، تاریخ و علوم قرآن، ۱۳۶۳ش، ص۷.</ref>  اما دیدگاه مشهور این است که قرآن به شیوه‌های دیگر و از جمله به صورت مستقیم و بدون واسطه هم بر پیامبر نازل شده است.<ref>یوسفی غروی، علوم قرآنی، ۱۳۹۳ش، ص۴۶؛ معرفت، التمهید، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۵۵و۵۶.</ref>

==نام‌های مشهور==

نام‌های فراوانی برای قرآن ذکر کرده‌اند. قرآن، فرقان، الکتاب و مُصحَف مشهورترینِ آنها است.<ref>یوسفی غروی، علوم قرآنی، ۱۳۹۳ش، ص۲۸.</ref> نام مصحف را [[ابوبکر]] بر آن نهاده است؛ اما دیگر نام‌ها در خود قرآن ذکر شده است.<ref>یوسفی غروی، علوم قرآنی، ۱۳۹۳ش، ص۲۸.</ref>

قرآن مشهورترین نام این کتاب است. این واژه در لغت به معنای خواندنی است و همراه با الف و لام، پنجاه بار در قرآن به کار رفته است که در همهٔ آن کاربردها منظور کتاب قرآن است؛ همچنین بدون الف و لام، بیست بار در قرآن آمده است که در سیزده مورد، کتاب قرآن معنا می‌دهد.<ref>مصباح یزدی،  قرآن‌شناسی،  ۱۳۸۹ش، ج۱، ص۴۳.</ref>قرآن با القاب متعددی که ریشه‌ی قرآنی دارند معرفی شده است مانند: مجید، کریم، حکیم، مبین. نویسنده کتاب قرآن و قرآن‌پژوهی براین باور است که در فـرهـنـگ [[اسلام]] و [[شیعه|تشيع]]، [[قرآن]] را همواره  [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] با صفت كريم به صورت «قرآن كريم» و  اهل تشیع با صفت مجيد، به صورت «قرآن مجيد» مى‌نامند و اين دو صفت منشا قرآنى دارد. <ref>خرمشاهی، قرآن و قرآن پژوهی، ص۱۰.</ref>[[ملاصدرا|صدر المتالهین]] فصل پانزدهم از موقف هفتم کتاب [[الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة (کتاب)|اسفار]] را با عنوان «الفصل (۱۵) فی القاب القرآن و نعوته» اختصاص به نام‌ها و القاب قرآن داده است و بیش از بیست نام و لقب (با استناد به آیات قرآن) را برای قرآن ذکر و به تشریح آنها پرداخته است. <ref>الملا صدرا، الحكمة المتعالية في الأسفار العقلية الأربعة، ۱۹۸۱م، ج۷، ص۵۲.</ref>{{یاد|نور، حکمت،خیر، روح، حق، هدی، ذکر... شفا، رحمت، تنزیل و بُشری از جمله این نام ها والقاب هستند.}}

===یکسان‌سازی مصحف‌ها===

پس از وفات پیامبر، [[اصحاب]] بزرگ او، هر یک به جمع‌آوری قرآن، اقدام کردند. [[مصحف|مصحف‌های]] بسیاری تدوین شد که در ترتیب [[سوره|سوره‌ها]] و قرائت، با هم متفاوت بودند.<ref>معرفت، التمهید،  ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۳۴.</ref> این مسئله موجب شد که هر گروه از آنان قرائت خود از قرآن را درست و قرائت دیگری را نادرست بدانند.<ref>معرفت، التمهید،  ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۳۴-۳۳۷.</ref>

با پیشنهاد [[حذیفة بن یمان|حذیفه]] به [[عثمان بن عفان|عثمان]] برای یکی‌کردن مصحف‌ها و موافقت اصحاب پیامبر، عثمان گروهی را مأمور این کار کرد.<ref>معرفت، التمهید،  ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۳۸و۳۳۹.</ref> او افرادی را به سرزمین‌های مختلف اسلامی فرستاد و همه قرآن‌های موجود را جمع‌آوری کرد؛ سپس دستور داد آنها را از بین ببرند.<ref>معرفت، التمهید،  ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۴۶.</ref>

قرآن نخستین بار در سال ۹۵۰ق(۱۵۴۳م)، در ایتالیا به چاپ رسید. این چاپ به دستور مقامات کلیسا از بین رفت. پس از آن در سال ۱۱۰۴ق(۱۶۹۲م)و سپس ۱۱۰۸ق(۱۶۹۶م)، دراروپا چاپ شد. اولین چاپ قرآن توسط مسلمان، در سال ۱۲۰۰ق، صورت گرفت. مولاعثمان این کار را در سن پیترزبورگ [[روسیه]] انجام داد.

اولین کشور مسلمان که قرآن را چاپ کرد، [[ایران]] بود. ایران در سال‌های ۱۲۴۳ق و ۱۲۴۸ق، دو چاپ سنگی زیبا از آن تهیه کرد. در سال‌های بعد، دیگر کشورهای اسلامی چون [[ترکیه]] و [[مصر]] و [[عراق]]، چاپ‏‌های مختلفی از قرآن تهیه کردند.<ref>[http://www.maarefquran.org/index.php/page,viewArticle/LinkID,4333 معرفت، پیشینه چاپ قرآن کریم، سایت دانشنامه موضوعی قرآن.]</ref>

قرآنِ چاپ مصر، در سال ۱۳۴۲ق، با نظارت اساتید دانشگاه الازهر و بر اساس [[قرائت حفص از عاصم|روایت حفص از عاصم]]، تهیه شده بود و مورد پذیرش جهان اسلام قرار گرفت.

==آیین‌ها==

[[پرونده:مراسم قرآن به سر گرفتن نجف سال 1395.jpg|بندانگشتی|[[قرآن به سر گرفتن]] در [[شب قدر]] در شهر [[نجف]]]]

قرآن در زندگی اجتماعی مسلمانان حضور پررنگی دارد. جلسات [[ختم قرآن]] عمومی در [[مسجد|مساجد]]، [[حرم|حرم‌های]] امامان و [[امامزاده|امامزادگان]] و مجالس خانگی برگزار می‌شود.<ref>«آداب ختم قرآن در ماه رمضان»، گلستان قرآن، ص۳۶.</ref>

[[قرآن به سر گرفتن]] از آیین‌هایی است که شیعیان در شب‌های قدر انجام می‌دهند. در این آیین ضمن قراردادن قرآن بر روی سر، خداوند را به حق خود او و قرآن و [[معصومان]]، [[سوگند|قسم]] می‌دهند تا گناهانشان را بیامرزد.<ref>[http://www.hawzah.net/fa/Question/View/64090/ «مراسم قرآن به سر گرفتن»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref>

قرآن بازتاب فراوانی در هنر مسلمانان  داشته است. بیشترین نمود آن در هنرهایی چون خوش‌نویسی، تذهیب، تجلید(جلدکردن)، ادبیات و معماری قابل مشاهده است. از آنجا که حفظ و انتشار قرآن، به وسیله نسخه‌نویسی صورت می‌گرفت، هنر خوش‌نویسی در میان مسلمانان، بسیار پیشرفت کرد<ref>محمودزاده، «هنر خط و تذهیب قرآنی»، ص۳.</ref> و به تدریج قرآن با خط‌های گونانی چون نَسخ، کوفی، [[خط ثلث|ثلث]]، شکسته و [[خط نستعلیق|نستعلیق]] نوشته شد.<ref>برای نمونه نک: جباری راد، «نورنگاران معاصر»، ص۶۶.</ref> آیات قرآن در ادبیات فارسی و عربی هم بسیار کاربرد داشته است. هم در نثر و هم در شعر فارسی و عربی، عبارات و مضامین قرآنی فراوانی  به کار رفته است.<ref>برای نمونه نک: راستگو، «تجلی قرآن در ادب فا رسی»، ص۵۶؛ جعفری، «تأثير قرآن در شعر فارسی»، ص۵۴؛ ترابی، «تأثير قرآن در شعر و ادب فارسی»، ص۵۲.</ref>

[[پرونده:آیات حکاکی شده بر 80 قطعه در نجف.jpg|300px|بندانگشتی]]

هنر معماری اسلامی بیش از هر چیزی، تحت تأثیر آیات قرآن بوده است. در بیشتر بناهای تاریخی مسلمانان، از جمله مساجد‌ و کاخ‌ها عبارت‌های قرآنی دیده می‌شود؛ همچنین برخی از مضامین قرآن چون اوصاف قرآن از [[بهشت]] و [[جهنم]]، در معماری بناها به کار رفته است.<ref>گرابار، «هنر، معماری و قرآن»، ص۶۹.</ref> عبارت‌های قرآنی موجود در [[قبة الصخره]] واقع‌شده در [[بیت المقدس]] را از جالب‌ترین، کابردهای آیات قرآن در بناها دانسته‌اند. در کتیبه‌های این بنا که در سال ۷۱ق/۶۹۱م، ساخته شده است، [[اصول عقاید|عقاید اصلی]] دین اسلام و بخش‌هایی از آیات سوره‌های [[سوره نساء|نساء]]، [[آل عمران]] و [[سوره مریم|مریم]] دیده می‌شود.<ref>گرابار، «هنر، معماری و قرآن»، ص۷۱و۷۲.</ref>

* [[صحف]]

{{پایان}}

==پانویس==

{{پانوشت}}

==یادداشت==

{{یادداشت‌ها}}