وجوب شکر منعم: تفاوت میان نسخه‌ها

برای اثبات عقلی بودن این قاعده برخی [[بدیهی|بداهت]] آن را مطرح کرده‌اند که عقل به صورت بدیهی عکس‌العمل در مقابل نعمت را شکر می‌داند.<ref>برای نمونه رجوع کنید به: کراجکی، کنزالفوائد، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۲۱؛ شیخ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، دار احیاء الترث العربی، ج۷، ص۳۴۰؛ علامه حلی، حسن بن یوسف، مبادی الوصول، ۱۴۰۴ق، ص۹۳.</ref> همچنین گفته شده که این ضرورت [[سیره عقلاء|مورد اتفاق عقلاء]] بوده و اختلافی در وجوب شکر مقابل انعام در میان آن‌ها وجود ندارد.<ref>برای نمونه رجوع کنید به: کراجکی، کنزالفوائد، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۲۱.</ref> برای این اثبات قاعده استدلال‌هایی نیز مطرح شده است. برای نمونه [[علامه حلی]] (درگذشت: [[سال ۷۲۶ هجری قمری|۷۲۶ق]]) [[متکلم]] و فقیه شیعه در اثبات عقلی این قاعده چنین استدلال می‌کند که اگر شکر منعم ضروری نباشد، در آن صورت معرفت نسبت به منعم نیز ضروری نخواهد بود. ضروری نبودن معرفت نیز به معنای بی‌فایده بودن [[نبوت|بعثت انبیاء]] است. در نتیجه شکر منعم ضروری است.<ref>علامه حلی، تهذیب الوصول الی علم الاصول، ۱۳۸۰ش، ص۵۴.</ref> [[شیخ بهائی|شیخ بهایی]] (درگذشت: [[سال ۱۰۳۱ هجری قمری|۱۰۳۱ق]]) فقیه و اصولی شیعه نیز ضرورت عقلی شکر منعم را از باب ایجاد امنیت نسبت به عقاب و از دست رفتن نعمت، استحقاق مدح با شکر یا فزونی نعمت که نتیجه شکر است، اثبات می‌کند.<ref>شیخ بهایی، زبدة الأصول مع حواشي المصنف علیها، ۱۳۸۳ش، ص۱۱۸.</ref> [[سید ابوالقاسم خویی|آیت الله خویی]] (درگذشت: [[سال ۱۳۷۱ هجری شمسی|۱۳۷۱ش]]) مرجع تقلید شیعه نیز بر آن است که این حکم به صورت [[مستقلات عقلیه|استقلالی]] صحیح نیست. چرا که عقل به صورت مستقل حکم به خوب بودن شکر منعم می‌دهد و به صورت قطعی بیان نمی‌کند که اگر شکر صورت نگیرد [[ثواب و عقاب|عقاب]] خواهد شد. به عقیده وی با ضمیمه کردن [[آیه|آیات]] و [[حدیث|روایات]] در این رابطه مشخص می‌شود که عدم شکر عقاب خواهد داشت. برخلاف [[دفع ضرر محتمل|قاعده دفع ضرر محتمل]] که عقل به صورت استقلالی حکم می‌کند.<ref>خویی، موسوعة الإمام الخوئي، ۱۴۱۸ق، ج۳۷، ص۱۵۹.</ref>