اشتغال زن: تفاوت میان نسخه‌ها
اصلاح نویسه‌های عربی، اصلاح نشانی وب
بدون خلاصۀ ویرایش |
Rezai.mosavi (بحث | مشارکتها) (اصلاح نویسه‌های عربی، اصلاح نشانی وب) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''اشتغال زن''' به معنی کار وی در بیرون از خانه، از جمله مسائل اجتماعی عصر حاضر بشمار می‌رود. سه نظر از سوی اندیشمندان مسلمان در این زمینه مطرح است: الف. منع مطلق؛ ب. حضور بی‌قید و شرط؛ ج. مشارکت زن در مشاغل با اِعمال برخی محدودیت‌ها. [[مجتهد|فقیهان]] اصل اشتغال بانوان را [[مباح|جایز]] شمرده و اگر لازمهٔ آن خروج زن از منزل باشد، شرط آن را موافقت شوهر دانسته‌اند. [[سید علی حسینی خامنه‌ای|آیت‌الله خامنه‌ای]] اشتغال زن، تا آنجا که با وظیفه اساسی تربیت فرزند و حفظ خانواده مزاحمت نداشته باشد را لازم دانسته و معتقد است، کار زن نباید با [[کرامت انسانی|کرامت]] و ارزش‌های انسانی او منافات داشته باشد.<br> | '''اشتغال زن''' به معنی کار وی در بیرون از خانه، از جمله مسائل اجتماعی عصر حاضر بشمار می‌رود. سه نظر از سوی اندیشمندان مسلمان در این زمینه مطرح است: الف. منع مطلق؛ ب. حضور بی‌قید و شرط؛ ج. مشارکت زن در مشاغل با اِعمال برخی محدودیت‌ها. [[مجتهد|فقیهان]] اصل اشتغال بانوان را [[مباح|جایز]] شمرده و اگر لازمهٔ آن خروج زن از منزل باشد، شرط آن را موافقت شوهر دانسته‌اند. [[سید علی حسینی خامنه‌ای|آیت‌الله خامنه‌ای]] اشتغال زن، تا آنجا که با وظیفه اساسی تربیت فرزند و حفظ خانواده مزاحمت نداشته باشد را لازم دانسته و معتقد است، کار زن نباید با [[کرامت انسانی|کرامت]] و ارزش‌های انسانی او منافات داشته باشد.<br> | ||
گفته شده با وقوع انقلاب صنعتی در اروپای غربی، فعالیت اقتصادی زنان، از خانه به کارخانه کشیده شد. در ایران نیز با وجود دیدگاه‌های سنتی، ولی ارتباط وسیع با تمدن صنعتی غرب در دوره قاجار و پهلوی، سبب دگرگونی در موقعیت اجتماعی و اقتصادی زنان گردید. در | گفته شده با وقوع انقلاب صنعتی در اروپای غربی، فعالیت اقتصادی زنان، از خانه به کارخانه کشیده شد. در ایران نیز با وجود دیدگاه‌های سنتی، ولی ارتباط وسیع با تمدن صنعتی غرب در دوره قاجار و پهلوی، سبب دگرگونی در موقعیت اجتماعی و اقتصادی زنان گردید. در [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران]]، زن و مرد از نظر تحصیل و اشتغال با رعایت موازین اسلام، دارای حقوق اجتماعی یکسان دانسته شده‌اند.<br> | ||
مخالفان اشتغال زن در خارج از منزل، به [[آیه تطهیر|آیهٔ ۳۳ سورهٔ احزاب]] که [[همسران پیامبر(ص)]] را از خروج از خانه و حضور در بین [[نامحرم|نامحرمان]] منع کرده استناد نموده‌اند. در پاسخ گفته شده این آیه مختص همسران پیامبر است و ارتباطی به موضوع اشتغال زنان ندارد. همچنین برخی، سفارش پیامبر بر عدم حضور زنان در [[نماز جمعه]] و [[نماز جماعت|جماعت]] را دلیلی بر مخالفت اسلام با اشتغال زن دانسته‌اند. در پاسخ گفته شده، منظور از این [[حدیث]] برداشته شدن وجوب نماز جمعه از زنان در زمان [[چهارده معصوم|معصوم(ع)]] است، نه اینکه زنان را از شرکت در نماز جمعه و جماعت منع نماید.<br> | |||
نگاه اسلام به موضوع اشتغال، با تأکید بر مفهوم کار بوده و اولویت برای بانوان، کار منزل دانسته شده است. روایاتی هم نقل شده که بر اجر زنان در [[خانه‌داری]] و [[تربیت فرزند|فرزندپروری]] تأکید دارد. البته فقیهان انجام کارهای خانه را از نظر [[اسلام]]، بر زن [[واجب]] نمی‌دانند. | |||
==جایگاه و مفهوم‌شناسی== | ==جایگاه و مفهوم‌شناسی== | ||
| خط ۲۳: | خط ۲۵: | ||
به نوشتهٔ برخی پژوهشگران، زنان ایران در باور سنتی عصر قاجار ([[سال ۱۱۷۴ هجری شمسی|۱۱۷۴]] - [[سال ۱۳۰۴ هجری شمسی|۱۳۰۴ش]])، از نقش‌های اجتماعی محدودی برخوردار بودند.<ref>رضاپور، تحلیل مبانی تغییر رویکردهای جریانهای فکری شیعه معاصر در حوزه فعالیتهای اجتماعی زنان با تاکید بر اشتغال زنان، ۱۴۰۲ش، ص۱۷.</ref> اما ارتباط وسیع با تمدن صنعتی غرب در این دوره، سبب دگرگونی در موقعیت اجتماعی و اقتصادی زنان در شهرهای بزرگ گردید.<ref>جارالّهی، تاریخچه اشتغال زن در ایران، ص۲۵۸.</ref> این سیر با [[انقلاب مشروطه]] در [[سال ۱۲۸۵ هجری شمسی|سال ۱۲۸۵ش]] و پس از آن، با روی کار آمدن [[رضاشاه|رضاخان]]، شدت گرفت و آزادی‌های بیشتری برای زنان در این عرصه پدید آمد.<ref>جارالّهی، تاریخچه اشتغال زن در ایران، ص۲۶۳-۲۶۵.</ref> البته آزادی‌های بی‌قیدوشرط دورهٔ پهلوی را عملا مانع اشتغال زنانِ باحجاب شمرده‌اند و گفته شده اصرار بر اشتغال زنان با ادعای آزادی نیز، با هدف برداشتن تقیدات مذهبی صورت می‌گرفت.<ref>رضاپور، تحلیل مبانی تغییر رویکردهای جریانهای فکری شیعه معاصر در حوزه فعالیتهای اجتماعی زنان با تاکید بر اشتغال زنان، ۱۴۰۲ش، ص۲۰.</ref> | به نوشتهٔ برخی پژوهشگران، زنان ایران در باور سنتی عصر قاجار ([[سال ۱۱۷۴ هجری شمسی|۱۱۷۴]] - [[سال ۱۳۰۴ هجری شمسی|۱۳۰۴ش]])، از نقش‌های اجتماعی محدودی برخوردار بودند.<ref>رضاپور، تحلیل مبانی تغییر رویکردهای جریانهای فکری شیعه معاصر در حوزه فعالیتهای اجتماعی زنان با تاکید بر اشتغال زنان، ۱۴۰۲ش، ص۱۷.</ref> اما ارتباط وسیع با تمدن صنعتی غرب در این دوره، سبب دگرگونی در موقعیت اجتماعی و اقتصادی زنان در شهرهای بزرگ گردید.<ref>جارالّهی، تاریخچه اشتغال زن در ایران، ص۲۵۸.</ref> این سیر با [[انقلاب مشروطه]] در [[سال ۱۲۸۵ هجری شمسی|سال ۱۲۸۵ش]] و پس از آن، با روی کار آمدن [[رضاشاه|رضاخان]]، شدت گرفت و آزادی‌های بیشتری برای زنان در این عرصه پدید آمد.<ref>جارالّهی، تاریخچه اشتغال زن در ایران، ص۲۶۳-۲۶۵.</ref> البته آزادی‌های بی‌قیدوشرط دورهٔ پهلوی را عملا مانع اشتغال زنانِ باحجاب شمرده‌اند و گفته شده اصرار بر اشتغال زنان با ادعای آزادی نیز، با هدف برداشتن تقیدات مذهبی صورت می‌گرفت.<ref>رضاپور، تحلیل مبانی تغییر رویکردهای جریانهای فکری شیعه معاصر در حوزه فعالیتهای اجتماعی زنان با تاکید بر اشتغال زنان، ۱۴۰۲ش، ص۲۰.</ref> | ||
در [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران]] علاوه بر اینکه بر انجام وظایف مادری برای زنان تأکید شده، زن و مرد از نظر تحصیل علم و اشتغال به کار با رعایت موازین اسلام، دارای حقوق اجتماعی یکسان دانسته شده‌اند.<ref> | در اصل‌های ۳، ۲۱ و ۲۸ [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران]]، علاوه بر اینکه بر انجام وظایف مادری برای زنان تأکید شده، زن و مرد از نظر تحصیل علم و اشتغال به کار با رعایت موازین اسلام، دارای حقوق اجتماعی یکسان دانسته شده‌اند.<ref>[https://www.shora-gc.ir/fa/news/4707/قانون-اساسی-جمهوری-اسلامی-ایران «قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»]، وبگاه شورای نگهبان.</ref> | ||
==دلایل مخالفان اشتغال زن در بیرون منزل== | ==دلایل مخالفان اشتغال زن در بیرون منزل== | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۹: | ||
همچنین در پاسخ به روایات گفته شده که این‌گونه روایات بیان‌گر آن است که در صورت وجود کار در خانه و غیرخانه، زن کار در خانه را ترجیح دهد. ضمن اینکه اشتغال زن در بیرون منزل می‌تواند در محیطی صورت گیرد که مردی حضور نداشته باشد تا چشم آنها به یکدیگر نیفتد.<ref>خیری، «اشتغال زنان و پیامدهای آن»، ص۱۷۲.</ref> | همچنین در پاسخ به روایات گفته شده که این‌گونه روایات بیان‌گر آن است که در صورت وجود کار در خانه و غیرخانه، زن کار در خانه را ترجیح دهد. ضمن اینکه اشتغال زن در بیرون منزل می‌تواند در محیطی صورت گیرد که مردی حضور نداشته باشد تا چشم آنها به یکدیگر نیفتد.<ref>خیری، «اشتغال زنان و پیامدهای آن»، ص۱۷۲.</ref> | ||
[[عبدالله جوادی آملی|آیت‌الله جوادی آملی]] از مراجع تقلید، درباره حدیث «لَیْسَ عَلَی النِّسَاءِ جُمُعَة وَ لا جَماعَة» معتقد است، این روایت رُخصت است نه عزیمت؛ یعنی وجوب نماز جمعه و جماعت در زمان معصوم(ع)، از زنان بر داشته شده، نه اینکه بگوید زنان حق شرکت در نماز جمعه و جماعت ندارند و حضور آنها اثر و پاداشی ندارد و نمازشان باطل است.<ref>جوادی آملی، زن در آینه جلال و جمال، ۱۳۷۱ش، ص۳۸۳.</ref> به اعتقاد وی حضور زن در عرصه سیاست و مبارزه علیه ظالمان به [[تقریر معصوم|تقریر معصومان(ع)]] رسیده است.<ref>جوادی آملی، زن در آینه جلال و جمال، ۱۳۷۱ش، ص۴۱۱.</ref> اقدامات زنانی همچون [[ | [[عبدالله جوادی آملی|آیت‌الله جوادی آملی]] از مراجع تقلید، درباره حدیث «لَیْسَ عَلَی النِّسَاءِ جُمُعَة وَ لا جَماعَة» معتقد است، این روایت رُخصت است نه عزیمت؛ یعنی وجوب نماز جمعه و جماعت در زمان معصوم(ع)، از زنان بر داشته شده، نه اینکه بگوید زنان حق شرکت در نماز جمعه و جماعت ندارند و حضور آنها اثر و پاداشی ندارد و نمازشان باطل است.<ref>جوادی آملی، زن در آینه جلال و جمال، ۱۳۷۱ش، ص۳۸۳.</ref> به اعتقاد وی حضور زن در عرصه سیاست و مبارزه علیه ظالمان به [[تقریر معصوم|تقریر معصومان(ع)]] رسیده است.<ref>جوادی آملی، زن در آینه جلال و جمال، ۱۳۷۱ش، ص۴۱۱.</ref> اقدامات زنانی همچون [[سوده همدانی]] یا دختر حرث بن عبدالمطلب که در زمان ائمه در سیاست دخالت می‌کردند، نه تنها توسط معصومان نهی نمی‌شد، بلکه مورد تأیید هم قرار می‌گرفت.<ref>جوادی آملی، زن در آینه جلال و جمال، ۱۳۷۱ش، ص۲۹۷ و ۳۰۵.</ref> | ||
حتی در بُعد اقتصادی نیز نقل شده که پیامبر(ص) به زنان جوان اجازهٔ خروج از منزل و پهن کردن بساط دست‌فروشی در دو [[عید فطر]] و [[عید قربان|قربان]] را دادند.<ref>شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۲۸۷؛ مجلسی اول، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۷۵۶.</ref> ضمن اینکه اگر دانش در حرفه و شغلی مختص زنان باشد، گفته شده که اشتغال زنان در آن حرفه نه تنها [[مستحب]]، بلکه [[واجب]] است.<ref>خیری، «اشتغال زنان و پیامدهای آن»، ص۱۷۳.</ref> | حتی در بُعد اقتصادی نیز نقل شده که پیامبر(ص) به زنان جوان اجازهٔ خروج از منزل و پهن کردن بساط دست‌فروشی در دو [[عید فطر]] و [[عید قربان|قربان]] را دادند.<ref>شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۲۸۷؛ مجلسی اول، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۷۵۶.</ref> ضمن اینکه اگر دانش در حرفه و شغلی مختص زنان باشد، گفته شده که اشتغال زنان در آن حرفه نه تنها [[مستحب]]، بلکه [[واجب]] است.<ref>خیری، «اشتغال زنان و پیامدهای آن»، ص۱۷۳.</ref> | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۳: | ||
*بروجردی، حسین، جامع احادیث شیعه، تهران، انتشارات فرهنگ سبز، چاپ اول، ۱۳۸۶ش. | *بروجردی، حسین، جامع احادیث شیعه، تهران، انتشارات فرهنگ سبز، چاپ اول، ۱۳۸۶ش. | ||
*بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، توضیح‌المسائل مراجع، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ هشتم، ۱۴۲۴ق. | *بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، توضیح‌المسائل مراجع، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ هشتم، ۱۴۲۴ق. | ||
*بهجت، محمدتقی، استفتاءات، قم، دفتر حضرت | *بهجت، محمدتقی، استفتاءات، قم، دفتر حضرت آیةالله بهجت، چاپ اول، ۱۴۲۸ق. | ||
*[https://www.irna.ir/news/84877569/توسعه-مشاغل-خانگی-راهکاری-موثر-برای-رونق-اقتصاد-خانواده «توسعه مشاغل خانگی راهکاری موثر برای رونق اقتصاد خانواده»]، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ بازدید: ۱۱ مهر ۱۴۰۳. | *[https://www.irna.ir/news/84877569/توسعه-مشاغل-خانگی-راهکاری-موثر-برای-رونق-اقتصاد-خانواده «توسعه مشاغل خانگی راهکاری موثر برای رونق اقتصاد خانواده»]، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ بازدید: ۱۱ مهر ۱۴۰۳. | ||
*جارالهی، عذرا، تاریخچه اشتغال زن در ایران، در مجله علوم اجتماعی، شمارهٔ ۳و۴، خرداد ۱۳۷۲ش. | *جارالهی، عذرا، تاریخچه اشتغال زن در ایران، در مجله علوم اجتماعی، شمارهٔ ۳و۴، خرداد ۱۳۷۲ش. | ||
| خط ۷۴: | خط ۷۶: | ||
*طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، قم، شریف رضی، چاپ چهارم، ۱۴۱۲ق. | *طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، قم، شریف رضی، چاپ چهارم، ۱۴۱۲ق. | ||
*فتّال نیشابوری، محمد بن احمد، روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، قم، انتشارات رضی، چاپ اول، ۱۳۷۵ش. | *فتّال نیشابوری، محمد بن احمد، روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، قم، انتشارات رضی، چاپ اول، ۱۳۷۵ش. | ||
*[https://www.shora-gc.ir/fa/news/4707/قانون-اساسی-جمهوری-اسلامی-ایران «قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»]، وبگاه شورای نگهبان، تاریخ بازدید: ۱۵ مهر ۱۴۰۳ش. | |||
*مجلسی اول، محمد تقی، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، تحقیق و تصحیح: سید حسین، موسوی کرمانی و دیگران، قم، مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانپور، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق. | *مجلسی اول، محمد تقی، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، تحقیق و تصحیح: سید حسین، موسوی کرمانی و دیگران، قم، مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانپور، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق. | ||
*محدث نوری، حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۰۸ق. | *محدث نوری، حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۰۸ق. | ||