۱۷٬۸۰۹
ویرایش
نامه امام علی به امام حسن: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
P.motahari (بحث | مشارکتها) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''نامۀ امام علی به امام حسن''' نامه‌ای با محتوای مسائل اخلاقی است که [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] پس از [[جنگ صفین|جنگ صِفّین]] آن را برای فرزندش [[امام حسن علیه‌السلام|امام حسن(ع)]] نوشته است. این نامه را در تبیین مسائل تربیتی، جامع ارزیابی کرده‌اند. برخی مسائل مهم مطرح‌شده در این نامه عبارت‌اند از: تبیین مراحل خودسازی و ارزش‌های اخلاقی، اخلاق اجتماعی، [[تربیت فرزند]] و روش تربیت او، ضرورت توجه به معنویات و بیان معیارهای روابط اجتماعی. | '''نامۀ امام علی به امام حسن''' نامه‌ای با محتوای مسائل اخلاقی است که [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] پس از [[جنگ صفین|جنگ صِفّین]] آن را برای فرزندش [[امام حسن علیه‌السلام|امام حسن(ع)]] نوشته است. این نامه را در تبیین مسائل تربیتی، جامع ارزیابی کرده‌اند. برخی مسائل مهم مطرح‌شده در این نامه عبارت‌اند از: تبیین مراحل خودسازی و ارزش‌های اخلاقی، اخلاق اجتماعی، [[تربیت فرزند]] و روش تربیت او، ضرورت توجه به معنویات و بیان معیارهای روابط اجتماعی. | ||
| خط ۷: | خط ۶: | ||
==معرفی و اهمیت== | ==معرفی و اهمیت== | ||
{{امام علی}} | |||
نامۀ امام علی(ع) به امام حسن(ع) یکی از [[فهرست نامه‌های نهج البلاغه|نامه‌های نقل‌شده در نهج البلاغه]] در موضوع [[اخلاق]] است.<ref>مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۹، ص۴۵۸.</ref> برخی محققان این نامه را دوره‌ای کامل در تربیت نفس، خودسازی و [[سیر و سلوک]]<ref>مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۹، ص۴۵۸.</ref> و بلکه دایرةالمعارف کامل تربیتی دانسته‌اند.<ref>طاهرزاده، فرزندم این چنین باید بود، ۱۳۹۳ش، ج۱، ص۲۰.</ref> [[محمدتقی مصباح یزدی]] از شارحان این نامه معتقد است علاوه بر معارف والایی که در این نامه وجود دارد، [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] در بیان مطالب، به نکات روان‌شناختی و تربیتی نیز توجه کرده است.<ref>مصباح یزدی، پند جاوید، ۱۳۹۱ش، ج۱، ص۲۳.</ref> | نامۀ امام علی(ع) به امام حسن(ع) یکی از [[فهرست نامه‌های نهج البلاغه|نامه‌های نقل‌شده در نهج البلاغه]] در موضوع [[اخلاق]] است.<ref>مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۹، ص۴۵۸.</ref> برخی محققان این نامه را دوره‌ای کامل در تربیت نفس، خودسازی و [[سیر و سلوک]]<ref>مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۹، ص۴۵۸.</ref> و بلکه دایرةالمعارف کامل تربیتی دانسته‌اند.<ref>طاهرزاده، فرزندم این چنین باید بود، ۱۳۹۳ش، ج۱، ص۲۰.</ref> [[محمدتقی مصباح یزدی]] از شارحان این نامه معتقد است علاوه بر معارف والایی که در این نامه وجود دارد، [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] در بیان مطالب، به نکات روان‌شناختی و تربیتی نیز توجه کرده است.<ref>مصباح یزدی، پند جاوید، ۱۳۹۱ش، ج۱، ص۲۳.</ref> | ||
| خط ۱۲: | خط ۱۳: | ||
به باور برخی محققان، امام علی(ع) در نوشتن این نامه اهدافی داشت و با اصول و روش‌هایی درصدد دستیابی به آنها بود.<ref>بهشتی، دیگران، «نظام تربیتی اخلاقی در نامه ۳۱ نهج البلاغه»، ص۲۰.</ref> این اهداف، اصول و روش‌ها چنین بیان شده است: | به باور برخی محققان، امام علی(ع) در نوشتن این نامه اهدافی داشت و با اصول و روش‌هایی درصدد دستیابی به آنها بود.<ref>بهشتی، دیگران، «نظام تربیتی اخلاقی در نامه ۳۱ نهج البلاغه»، ص۲۰.</ref> این اهداف، اصول و روش‌ها چنین بیان شده است: | ||
*اهداف: تخلق به اخلاق الهی، شناخت خدا، خودسازی، | *اهداف: تخلق به اخلاق الهی، شناخت خدا، خودسازی، [[زهد]]، [[صبر]] و التزام به امر و یاد الهی؛ | ||
*اصول: کرامت، تفاوت‌های فردی، اعتدال، تعقل، تفکر و تدبر؛ | *اصول: کرامت، تفاوت‌های فردی، اعتدال، تعقل، تفکر و تدبر؛ | ||
*روش‌ها: تذکر، موعظه، ارائۀ الگو، محبت، عبرت‌آموزی، | *روش‌ها: تذکر، موعظه، ارائۀ الگو، محبت، عبرت‌آموزی، [[توبه]]، [[مراقبه]] و [[محاسبه نفس|محاسبه]]؛<ref>بهشتی و دیگران، «نظام تربیتی اخلاقی در نامه ۳۱ نهج البلاغه»، ص۲۰.</ref> | ||
در بیشتر نسخه‌های نهج‌البلاغه این نامه در ردیف ۳۱ قرار گرفته است:<ref>دشتی، و کاظم محمدی، المعجم المفهرس لالفاظ نهج البلاغه، ۱۳۷۵ش، ص۵۱۵.</ref> | در بیشتر نسخه‌های نهج‌البلاغه این نامه در ردیف ۳۱ قرار گرفته است:<ref>دشتی، و کاظم محمدی، المعجم المفهرس لالفاظ نهج البلاغه، ۱۳۷۵ش، ص۵۱۵.</ref> | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۹: | ||
|} | |} | ||
== | ==آیا محتوای نامه با عصمت امامان ناسازگار است؟== | ||
برخی تعابیر به‌کاررفته در | برخی تعابیر به‌کاررفته در نامه ۳۱ نهج البلاغه را با [[عصمت|مقام عصمت امامان]] ناسازگار دانسته‌اند.<ref>ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۱۶، ص۶۶-۶۷.</ref> [[ابن‌ابی‌الحدید]]، از شارحان سنی‌مذهبِ نهج البلاغه معتقد است تعابیری مانند «أَوْ أَنْ أُنْقَصَ فِی رَأْیِی» (یعنی: پیش از آنکه در دیدگاهم نقصانی ایجاد شود) با معصوم‌بودن نویسندۀ نامه، یعنی امام علی و تعبیر «یَسْبِقَنِی إِلَیْکَ بَعْضُ غَلَبَاتِ الْهَوَی وَ فِتَنِ الدُّنْیَا» (یعنی: پیش از آنکه هوا و هوس و فتنه‌های دنیا بر تو هجوم آورد) با معصوم بودن مخاطب نامه، یعنی امام حسن سازگار نیست؛ چراکه بر اساس این تعابیر، اندیشه امام علی تغییرپذیر است و همچنین احتمال دارد هوا و هوس بر امام حسن تأثیر گذارد.<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۱۶، ص۶۶-۶۷.</ref> | ||
در توجیه این ناسازگاری گفته شده اگرچه این نامه در ظاهر خطاب به امام حسن نوشته شده، اما در حقیقت، مخاطب این نامه عموم مردم است<ref>مصباح یزدی، پند جاوید، ۱۳۹۱ش، ج۱، ص۲۴-۲۵؛ مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۹، ص۴۶۰.</ref> و امام علی(ع) با درنظرگرفتن رابطه پدر و فرزندیِ انسان‌های عادی این نامه را نوشته است؛ زیرا اگر امام علی(ع) می‌خواست به‌عنوان یک امام معصوم نامه‌ای را به معصوم دیگر بنویسد، مطالبی بسیار عمیق بیان می کرد که دیگران آن را نمی‌فهمیدند و بی‌فایده بود.<ref>مصباح یزدی، پند جاوید، ۱۳۹۱ش، ج۱، ص۲۵.</ref> | در توجیه این ناسازگاری گفته شده اگرچه این نامه در ظاهر خطاب به امام حسن نوشته شده، اما در حقیقت، مخاطب این نامه عموم مردم است<ref>مصباح یزدی، پند جاوید، ۱۳۹۱ش، ج۱، ص۲۴-۲۵؛ مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۹، ص۴۶۰.</ref> و امام علی(ع) با درنظرگرفتن رابطه پدر و فرزندیِ انسان‌های عادی این نامه را نوشته است؛ زیرا اگر امام علی(ع) می‌خواست به‌عنوان یک امام معصوم نامه‌ای را به معصوم دیگر بنویسد، مطالبی بسیار عمیق بیان می کرد که دیگران آن را نمی‌فهمیدند و بی‌فایده بود.<ref>مصباح یزدی، پند جاوید، ۱۳۹۱ش، ج۱، ص۲۵.</ref> | ||
==اعتبار وصیت== | ==اعتبار وصیت== | ||
به باور [[ناصر مکارم شیرازی]] از [[مرجع تقلید|مراجع تقلید شیعه]]، تردیدی در انتساب | به باور [[ناصر مکارم شیرازی]] از [[مرجع تقلید|مراجع تقلید شیعه]]، تردیدی در انتساب نامه ۳۱ نهج البلاغه به امام علی(ع) وجود ندارد؛ زیرا از طرفی، این این وصیت‌نامه سندهای مختلفی دارد و از طرف دیگر، محتوای آن به قدری بلند است که تنها [[چهارده معصوم|معصومان]] می‌توانند آن را بیان کنند.<ref>مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۹، ص۴۵۷.</ref> این وصیت از مشهورترین وصایای امام اول شیعیان است که علمای قبل از [[سید رضی]] نیز آن را نقل کرده‌اند؛<ref>الحسینی الخطیب، مصادر نهج البلاغه، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۲۹۶.</ref> از جمله: | ||
#[[محمد بن یعقوب کلینی]] (درگذشت: ۳۲۸ق) در کتاب الرسائل<ref>به نقل از: سید ابن طاووس، کشف المحجّه، ۱۳۷۵ش، ص۲۲۰-۲۳۴.</ref> و [[الکافی (کتاب)|کافی]]؛<ref>کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۵۱۰.</ref> | #[[محمد بن یعقوب کلینی]] (درگذشت: ۳۲۸ق) در کتاب الرسائل<ref>به نقل از: سید ابن طاووس، کشف المحجّه، ۱۳۷۵ش، ص۲۲۰-۲۳۴.</ref> و [[الکافی (کتاب)|کافی]]؛<ref>کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۵۱۰.</ref> | ||
#[[حسن بن عبدالله عسکری]] از اساتید [[شیخ صدوق]] در کتاب الزَّواجِر و الْمَواعظ؛<ref>به نقل از: سید ابن طاووس، کشف المحجّه، ۱۳۷۵ش، ص۲۱۸.</ref> | #[[حسن بن عبدالله عسکری]] از اساتید [[شیخ صدوق]] در کتاب الزَّواجِر و الْمَواعظ؛<ref>به نقل از: سید ابن طاووس، کشف المحجّه، ۱۳۷۵ش، ص۲۱۸.</ref> | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۳: | ||
==ترجمه‌ها و شرح‌ها== | ==ترجمه‌ها و شرح‌ها== | ||
[[پرونده:پند جاوید.jpg|بندانگشتی|کتاب پند جاوید، شرحی بر نامه ۳۱ نهج‌البلاغه، اثر محمدتقی مصباح یزدی]] | [[پرونده:پند جاوید.jpg|بندانگشتی|کتاب پند جاوید، شرحی بر نامه ۳۱ نهج‌البلاغه، اثر محمدتقی مصباح یزدی]] | ||
علاوه بر شرح و ترجمه نامه ۳۱ نهج‌البلاغه در ترجمه‌ها و شرح‌هایی که به صورت کامل بر نهج‌البلاغه نوشته شده، شرح‌ها و ترجمه‌های اختصاصی به زبان فارسی و عربی نیز بر این نامه نوشته شده است. برخی از آنها به این شرح است: | علاوه بر شرح و ترجمه نامه ۳۱ نهج‌البلاغه در ترجمه‌ها و شرح‌هایی که به صورت کامل بر نهج‌البلاغه نوشته شده، شرح‌ها و ترجمه‌های اختصاصی به زبان فارسی و عربی نیز بر این نامه نوشته شده است. برخی از آنها به این شرح است: | ||
| خط ۸۱: | خط ۸۱: | ||
* نامه حکیمانه، ترجمۀ علیرضا علی‌دوست؛<ref>علی‌دوست، نامۀ حکیمانه، ۱۳۸۹ش، صفحه شناسنامه کتاب.</ref> | * نامه حکیمانه، ترجمۀ علیرضا علی‌دوست؛<ref>علی‌دوست، نامۀ حکیمانه، ۱۳۸۹ش، صفحه شناسنامه کتاب.</ref> | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{همچنین|فهرست شرح‌های نهج البلاغه|فهرست ترجمه‌های نهج البلاغه}} | |||
==متن و ترجمه== | ==متن و ترجمه== | ||
متن | متن نامه ۳۱ نهج البلاغه و ترجمه آن بر اساس ترجمه [[مکارم شیرازی]] به این شرح است: | ||
{{نقل قول دوقلو طبقاتی تاشو | {{نقل قول دوقلو طبقاتی تاشو | ||