انما الاعمال بالنیات: تفاوت میان نسخه‌ها

[[File:انما الاعمال بالنیات.jpg|thumb|حدیث انما الاعمال بالنیات، به [[خط ثلث]]]]

از نظر برخی از [[محدثان]] این روایت [[حدیث متواتر|متواتر]] بوده و به جهت جایگاهی که در علوم مختلف، خصوصا [[علم فقه]] دارد از آن به عنوان یکی از سه پایه [[اسلام]] یاد شده است.

{{گفت و گو

| عرض = ۱۰۰

| تراز = وسط

| عنوان = {{عربی|اندازه=۱۰۰%| قال رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله: يا أيُّها النّاسُ، إنّما الأعمالُ بالنِّيّاتِ، و إنّما لِكُلِّ امرئٍ ما نَوى، فمَن كانَت هِجرَتُهُ إلَى اللّه و رَسولِهِ فهِجرَتُهُ إلَى اللّه و رَسولِهِ، و مَن كانَت هِجرَتُهُ إلى دُنيا يُصيبُها أوِ امرأةٍ يَتَزَوَّجُها فهِجرَتُهُ إلى ما هاجَرَ إلَيهِ.<ref>متقی، کنز العمال فی سنن الأقوال و الأفعال، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۴۲۴، ح۷۲۷۲.</ref>}}|پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: ای مردم! جز این نیست که اعمال به نیّت هاست و در حقیقت برای هر کس آن چیزی است که نیّت می‌کند. پس هرکه هجرتش برای خدا و رسول او باشد، به سوی خدا و رسول او هجرت کرده است و هرکه هجرتش برای رسیدن به چیزی از دنیا یا ازدواج کردن با زنی باشد، هجرتش به سوی همان چیزی است که به نیّت آن هجرت کرده است.»}}

«انّما الاعمال بالنیات» [[حدیث|روایت]] بسیار مشهوری است که در بسیاری از منابع روایی [[شیعه]]<ref>نگاه کنید به طوسی، التهذیب، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۸۳؛ سید مرتضی، المسائل الناصریات، ۱۴۱۷ق، ص۳۰۳؛ حرعاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۳.</ref> و [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]]<ref>نگاه کنید به بخاری، الجامع المسند الصحیح، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۶ و ج۷، ص۱۷۷ و ج۸، ص۱۸۷؛ قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج المسند الصحیح، بیتا، ج۳، ص۱۵۱۵ و ج۳، ص۱۷۰۱؛ نسائی، المجتبی من السنن، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۵.</ref> وجود دارد. تا جایی که برخی از دانشمندان اسلامی آن را [[حدیث متواتر|متواتر]] دانسته‌اند.<ref>ابن کثیر، الباعث الحثیث الی اختصار علوم الحدیث، بیتا، ج۱، ص۵۷.</ref>

در منابع روایی شیعه، روایات دیگری که از نظر مضمون به این روایات نزدیک باشد نیز وجود دارد؛ نظیر این روایت از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول اکرم (ص)]] که «نیت مؤمن بهتر از عمل اوست و نیت کافر بدتر از کردارش می‌باشد و هر کس طبق نیتش عمل می‌کند.»<ref>«َ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص نِیَّةُ الْمُؤْمِنِ خَیْرٌ مِنْ عَمَلِهِ وَ نِیَّةُ الْکَافِرِ شَرٌّ مِنْ عَمَلِهِ وَ کُلُّ عَامِلٍ یَعْمَلُ عَلَی نِیَّتِه‏» (کلینی، الکافی، ۱۴۲۹، ج۳، ص۲۱۸.)</ref>

اندیشمندان بسیاری از شیعه و اهل سنت درباره سند حدیث «انما الاعمال بالنیات» در کتاب‌های خود گفتگو کرده‌اند. به عنوان نمونه از میان اندیشمندان شیعه، [[عبدالرحيم بن حسین عراقى]] (درگذشته ۸۰۶ق) در [[کتاب التقیید و الایضاح]] به بحث سندی و متنی از این حدیث پرداخته<ref>عراقی، التقیید و الایضاح، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۱۰۰و ۲۶۹ و ۲۷۳.</ref> و [[شهید ثانی]] در [[کتاب الرعایه فی علم الدرایة]] درباره متواتر و مشهور بودن حدیث به بحث نشسته است.<ref>شهید ثانی، الرعایة فی علم الدرایة، ۱۴۰۸ق، ص۶۸–۷۰ و ۱۰۵ – ۱۰۷.</ref>

در نتیجه بر اساس برخی از مبانی [[علم رجال]] از قبیل مبنای [[وثوق سندی]]{{یاد|به معنای اطمینان به صحت حدیث بر اساس اطمینان به سند آن.}} نقل‌های مرسل از این روایت، مردود است؛ اما بر اساس مبنای [[وثوق صدوری]] {{یاد|به معنای اطمینان به صحت حدیث بر اساس قرائن اطمینان بخش سندی یا غیرسندی.}} می‌توان با تکیه بر قرائنی چون هماهنگی با روایات معتبر و [[آیات|آیات قرآن کریم]] و سایر قرائن اطمینان آور، به صدور روایت از معصوم اطمینان پیدا کرد.<ref>جواهری، الواضح فی شرح العروة الوثقی، ۱۴۳۶ق، ج۷، ص۱۳۰؛ جلالی مازندرانی، المحصول فی علم الاصول، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۲۱۸.</ref>

پژوهشگران بر این باورند که می‌توان به واسطه قرائنی به صحت حدیث انما الاعمال بالنیات اطمینان داشت:

اندیشمندان اسلامی درباره معنای حدیث «انما الاعمال بالنیات»، احتمالاتی را بیان کرده‌اند که در ادامه به برخی از آن اشاره می‌شود:

{{پانوشت}}

{{یادداشت‌ها}}

{{منابع}}

* ابن أبی یعلی، أبو الحسین محمد بن محمد، طبقات الحنابلة، بیروت، دارالمعرفة، بیتا.