خلود: تفاوت میان نسخه‌ها

خلود به معنای جاودانه شدن، همیشه ماندن و بقای طولانی است.<ref>بیهقی، تاج المصادر، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۱۳؛ زبیدی، تاج العروس،۱۴۱۴ق، ج۸، ص۶۱. </ref> و همچنین خلود به معنای فاسد نشدن و باقی ماندن در حالتی است که دارد.<ref>راغب اصفهانی، المفردات، بی‌تا، ذیل «خلده».</ref> جاودانگی زندگی آدمی بعد از مرگ، جزو آموزه‌های دین اسلام و بسیاری از ادیان دیگر از جمله [[یهودیت]] و [[مسیحیت]] است.<ref>بلانیان و دهقانی محمودآبادی، «خلود در عذاب»، ص۱۷۷. </ref>  

به گزارش [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی]] متأله و مفسر شیعی، علمای اسلام اعم از شیعه و سنی همه خلود را قبول دارند و برخی حتی آن را [[ضروری دین]] می‌دانند.<ref>جوادی آملی، تسنیم، ۱۳۸۸ش، ج۸، ص۳۸۶.</ref> هم‌او می‌گوید [[ادله اربعه|دلایل چهارگانه دینی]] یعنی قرآن، حدیث، عقل و اجماع بر خلود دلالت دارد.<ref>جوادی آملی، تسنیم،‌ ۱۳۸۸ش، ج۸، ص۳۸۹.</ref> اقلیتی مثل جهم بن صفوان و برخی از پیروان وی چون قائل به فنای جهنم و بهشت بوده‌اند، به خلود اعتقاد نداشته‌اند.<ref>اشعری، مقالات الاسلامیین، ۱۴۰۰ق، ص۴۷۴.</ref>  

کلماتی که با خلود ترادف لفظی و معنایی دارند، ۸۵ بار در قرآن استعمال شده‌اند<ref>رضایی هفتادر، «ارزیابی نظریه انقطاع عذاب جهنم»، ص۳۴. </ref> که از مجموع کاربردهای خلود در قرآن به جز چند مورد، از جمله «شجرة الخلد»<ref>سوره طه، آیه ۱۲۰.</ref> و «اخلد الی الارض..»،<ref>سوره اعراف، آیه ۱۷۶.</ref> بقیه درباره خلود در بهشت و جهنم است.<ref> عبدالباقی، المعجم المفهرس لالفاظ القرآن الکریم</ref>  

مضمون اصلی برخی احادیث نیز خلود اهل بهشت و جهنم است. از جمله در حدیثی از پیامبر آمده است که وقتی اهل بهشت وارد بهشت شدند و اهل جهنم وارد آتش، مؤذنی در میان آن دو گروه برمی‌خیزد و ندا سر می‌دهد که‌ای بهشتیان و ای دوزخیان، دیگر مرگی نیست و در هر جا که هستید جاودانه‌اید.<ref> بخاری، الصحیح، ۱۴۰۱ق، ج۷، ص۱۹۹</ref> و در حدیث مشابه دیگری از پیامبر روایت شده که به اهل بهشت و جهنم گفته می‌شود «خلود لا موت»<ref>بخاری، الصحیح، ۱۴۰۱ق، ج۷، ص۲۰۰.</ref> در حدیث دیگری نقل شده است که وقتی اهل بهشت به بهشت و اهل جهنم به آتش وارد شدند، مرگ را میان بهشت و جهنم قرار می‌دهند، و آن را نابود می‌کنند. پس از آن، منادی ندا در می‌دهد که‌ای اهل بهشت و ای اهل جهنم، دیگر مرگی نیست و شما جاودانه‌اید. بدین‌سان، بر شادی و خوشی اهل بهشت و بر غم و اندوه اهل جهنم افزوده می‌شود.<ref>بخاری، الصحیح، ۱۴۰۱ق، ج۷، ص۲۰۰؛ برای آگاهی بیشتر از احادیث: قرطبی، التذکره فی احوال الموتی، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۵۱۰-۵۱۳. </ref> علاوه بر این‌ها، احادیثی نیز صرفاً دربارهٔ خلود اهل بهشت وجود دارد.<ref>برای نمونه: مجلسی، بحارالانوار،۱۴۰۳ق، ج۸، ص۱۳۹-۱۴۰، ۱۶۶-۱۶۹، ۱۷۹-۱۸۱.</ref>

یکی از مسائل مورد اختلاف مفسران، تفسیر [[آیه ۱۰۷ سوره هود|آیه ۱۰۷]] و [[آیه ۱۰۸ سوره هود|۱۰۸ سوره هود]] درباره دوزخیان و بهشتیان است و بعد از «خالدین فیها» عبارت «مادامت السموات و الارض الا ماشاء ربک» آمده است. در واقع ظاهر این دو آیه بقای اهل بهشت و جهنم را مشروط به بقای آسمان و زمین و مشیت خداوند کرده است.<ref>جوادی آملی، تسنیم، ۱۳۹۵ش، ج۳۹، ص۳۸۷.</ref>

کسانی همچون ابن‌قیم جوزی<ref>ابن قیم الجوزیه، حادی الارواح، ۱۳۹۲ق، ص۴۰۴.</ref> و [[محمد رشیدرضا]] در [[تفسیر المنار]] چنین فهمیده‌اند که وعید خلود اهل آتش به [[ مشیت |مشیت الهی]] بستگی دارد، یعنی اگر خدا بخواهد آنان از آتش نجات می‌یابند.<ref> رشیدرضا، تفسیر المنار، ۱۳۷۱ق، ج۸، ص۶۹.</ref> برخی دیگر نیز آیه را بر اساس بهشت و جهنم برزخی تفسیر کرده‌اند.<ref>جوادی آملی، تسنیم، ۱۳۹۵ش، ج۳۹، ص۴۱۵.</ref>  

طباطبائی در [[المیزان فی تفسیر القرآن (کتاب)|تفسیر المیزان]] با استفاده از آیات دیگر قرآن، می‌گوید که آسمان‌ها و زمینِ قیامت غیر از آسمان‌ها و زمینِ دنیاست و آسمان و زمین آخرت فنانشدنی است، پس ناسازگاری پیش نمی‌آید و خلود به جای خود باقی است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۱، ص۱۰۷-۱۰۸.</ref>