Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۴٬۲۹۹
ویرایش
(ویکی سازی) |
Mkhaghanif (بحث | مشارکتها) جز (←مراتب) |
||
خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
==مراتب== | ==مراتب== | ||
شرک همچون توحید دارای مراتبی است، از جمله: | شرک همچون توحید دارای مراتبی است، از جمله: | ||
* '''شرک در ذات خدا'''؛ این قسم از شرک به دو معنا آمده است؛ یکی اعتقاد به اینکه ذات خدا مرکب از دو یا چند جزء است.<ref> مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ۱۳۶۰ش، ج۶، ص۴۹.</ref> و دیگر اعتقاد به چند خدای مستقل.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۵۷۸.</ref> | *'''شرک در ذات خدا'''؛ این قسم از شرک به دو معنا آمده است؛ یکی اعتقاد به اینکه ذات خدا مرکب از دو یا چند جزء است.<ref> مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ۱۳۶۰ش، ج۶، ص۴۹.</ref> و دیگر اعتقاد به چند خدای مستقل.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۵۷۸.</ref> | ||
* '''شرک در صفات خدا'''؛ اعتقاد به اینکه صفات خدا با ذاتش مغایرند و صفات او وجودی مستقل از ذاتش دارند.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۵۷۸.</ref> | *'''شرک در صفات خدا'''؛ اعتقاد به اینکه صفات خدا با ذاتش مغایرند و صفات او وجودی مستقل از ذاتش دارند.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۵۷۸.</ref> | ||
* '''شرک در افعال خدا'''؛ در مقابل [[توحید افعالی]] قرار دارد و همانند آن به شاخههای مختلفی مانند شرک در خالقیت و شرک در [[ربوبیت]] تقسیم میگردد. | *'''شرک در افعال خدا'''؛ در مقابل [[توحید افعالی]] قرار دارد و همانند آن به شاخههای مختلفی مانند شرک در خالقیت و شرک در [[ربوبیت]] تقسیم میگردد. | ||
# '''شرک در خالقیت'''؛ اعتقاد به وجود دو یا چند خالق مستقل به گونهای که هیچ یک از آنان تحت سیطره دیگری نباشد. اعتقاد به دو خالق خیر و شر از نمونههای آن است که بر اساس آن خدا تنها امور نیک را میآفریند و خالق شر به آفرینش موجودات بد و شر دست میزند.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۵۷۹-۵۸۰.</ref> | #'''شرک در خالقیت'''؛ اعتقاد به وجود دو یا چند خالق مستقل به گونهای که هیچ یک از آنان تحت سیطره دیگری نباشد. اعتقاد به دو خالق خیر و شر از نمونههای آن است که بر اساس آن خدا تنها امور نیک را میآفریند و خالق شر به آفرینش موجودات بد و شر دست میزند.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۵۷۹-۵۸۰.</ref> | ||
# '''شرک در ربوبیت''' بر دو نوع است: | #'''شرک در ربوبیت''' بر دو نوع است: | ||
##شرک در [[ربوبیت تکوینی]]، اعتقاد به اینکه خدا جهان را آفریده اما تدبیر و اداره آن را به ارباب جداگانه واگذار کرده است. | ##شرک در [[ربوبیت تکوینی]]، اعتقاد به اینکه خدا جهان را آفریده اما تدبیر و اداره آن را به ارباب جداگانه واگذار کرده است. | ||
## شرک در [[ربوبیت تشریعی]]، پذیرش قوانین و مقررات غیرالهی در زندگی و لازمالاجرا دانستن دستورات او.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۵۸۰-۵۸۳.</ref> | ##شرک در [[ربوبیت تشریعی]]، پذیرش قوانین و مقررات غیرالهی در زندگی و لازمالاجرا دانستن دستورات او.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۵۸۰-۵۸۳.</ref> | ||
*''' شرک در عبادت'''؛ پرستش، خضوع و خشوع در مقابل کسی یا چیزی غیر از خداوند.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۵۸۱-۵۸۲.</ref> | *''' شرک در عبادت'''؛ پرستش، خضوع و خشوع در مقابل کسی یا چیزی غیر از خداوند.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۵۸۱-۵۸۲.</ref> | ||
البته شرک را به نظری و عملی نیز تقسیم کردهاند. شرکی را که مربوط به حوزه اعتقادات است مانند شرک در ذات و صفات خدا، شرک در ربوبیت و خالقیت، شرک نظری؛ و شرک در عبادت را که بیشتر جنبه عملی دارد، شرک عملی میدانند.<ref>رجوع کنید به: جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۵۸۱-۵۹۵.</ref> | البته شرک را به نظری و عملی نیز تقسیم کردهاند که در مقابل [[توحید نظری]] و [[توحید عملی|عملی]] قرار دارد. شرکی را که مربوط به حوزه اعتقادات است مانند شرک در ذات و صفات خدا، شرک در ربوبیت و خالقیت، شرک نظری؛ و شرک در عبادت را که بیشتر جنبه عملی دارد، شرک عملی میدانند.<ref>رجوع کنید به: جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۵۸۱-۵۹۵.</ref> | ||
==اهمیت و جایگاه== | ==اهمیت و جایگاه== | ||
خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
==عوامل و ریشهها== | ==عوامل و ریشهها== | ||
برای شرک عوامل و زمینههایی بیان شده است: | برای شرک عوامل و زمینههایی بیان شده است: | ||
* '''پیروی از شک و تردید:''' خداوند در [[سوره یونس]]، خطاب به مشرکان میفرماید: «شما از آن جا که همواره از ظن و پندار پیروی میکنید، گرفتار شرک شدهاید».<ref>سوره یونس، آیه ۶۶.</ref> | *'''پیروی از شک و تردید:''' خداوند در [[سوره یونس]]، خطاب به مشرکان میفرماید: «شما از آن جا که همواره از ظن و پندار پیروی میکنید، گرفتار شرک شدهاید».<ref>سوره یونس، آیه ۶۶.</ref> | ||
* '''حسگرایی:''' ریشه معلومات برخی از انسانها به علت انس با عالم طبیعت، به محسوسات خلاصه میشود و از محدوده آنها فراتر نمیرود، از اینرو مسایل خداشناسی را در حد محسوسات تنزل میدهد.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۶۴۴.</ref> | *'''حسگرایی:''' ریشه معلومات برخی از انسانها به علت انس با عالم طبیعت، به محسوسات خلاصه میشود و از محدوده آنها فراتر نمیرود، از اینرو مسایل خداشناسی را در حد محسوسات تنزل میدهد.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۶۴۴.</ref> | ||
* '''جهالت:''' قرآن فرزند قرار دادن برای خدا و شرک را ناشی از جهل و نادانی میداند.<ref>سوره انعام، آیه ۱۰۰.</ref> | *'''جهالت:''' قرآن فرزند قرار دادن برای خدا و شرک را ناشی از جهل و نادانی میداند.<ref>سوره انعام، آیه ۱۰۰.</ref> | ||
قرآن محبت دنیا، هواپرستی، فراموشی خدا، [[غلو]] درباره شخصیتهای دینی، [[تعصب]] و حکومتهای فاسد را نیز از عوامل گرایش به شرک ذکر کرده است.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۶۳۵-۶۸۰.</ref> | قرآن محبت دنیا، هواپرستی، فراموشی خدا، [[غلو]] درباره شخصیتهای دینی، [[تعصب]] و حکومتهای فاسد را نیز از عوامل گرایش به شرک ذکر کرده است.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۶۳۵-۶۸۰.</ref> | ||
== پیامدها== | ==پیامدها== | ||
بر اساس آیات قرآن، شرک پیامدهایی را به دنبال دارد از جمله: | بر اساس آیات قرآن، شرک پیامدهایی را به دنبال دارد از جمله: | ||
* محرومیت از [[بهشت]]؛ بر اساس آیه ۷۲ [[سوره مائده]]، بهشت بر مشرک حرام شده است.<ref>سوره مائده، آیه ۷۲.</ref>{{یاد|«إِنَّهُ مَن يُشْرِكْ بِاللَّـهِ فَقَدْ حَرَّمَ اللَّـهُ عَلَيْهِ الْجَنَّةَ وَمَأْوَاهُ النَّارُ وَمَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ أَنصَارٍ»(سوره مائده، آیه ۷۲).}} | *محرومیت از [[بهشت]]؛ بر اساس آیه ۷۲ [[سوره مائده]]، بهشت بر مشرک حرام شده است.<ref>سوره مائده، آیه ۷۲.</ref>{{یاد|«إِنَّهُ مَن يُشْرِكْ بِاللَّـهِ فَقَدْ حَرَّمَ اللَّـهُ عَلَيْهِ الْجَنَّةَ وَمَأْوَاهُ النَّارُ وَمَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ أَنصَارٍ»(سوره مائده، آیه ۷۲).}} | ||
* محرومیت از [[استغفار|غفران الهی]]؛ بر اساس آیات ۴۸ و ۱۱۶ سوره نساء، مشرک از آمرزش الهی محروم است و غیر از شرک دیگر [[گناه|گناهان]] قابل عفو هستند. <ref>سوره نساء، آیه۱۱۶.</ref>{{یاد| إِنَّ اللَّـهَ لَا يَغْفِرُ أَن يُشْرَكَ بِهِ وَيَغْفِرُ مَا دُونَ ذَٰلِكَ لِمَن يَشَاءُ وَمَن يُشْرِكْ بِاللَّـهِ فَقَدِ افْتَرَىٰ إِثْمًا عَظِيمًا(سوره نساء، آیه ۴۸).}}.<ref>سوره نساء، آیه ۴۸.</ref> | *محرومیت از [[استغفار|غفران الهی]]؛ بر اساس آیات ۴۸ و ۱۱۶ سوره نساء، مشرک از آمرزش الهی محروم است و غیر از شرک دیگر [[گناه|گناهان]] قابل عفو هستند. <ref>سوره نساء، آیه۱۱۶.</ref>{{یاد| إِنَّ اللَّـهَ لَا يَغْفِرُ أَن يُشْرَكَ بِهِ وَيَغْفِرُ مَا دُونَ ذَٰلِكَ لِمَن يَشَاءُ وَمَن يُشْرِكْ بِاللَّـهِ فَقَدِ افْتَرَىٰ إِثْمًا عَظِيمًا(سوره نساء، آیه ۴۸).}}.<ref>سوره نساء، آیه ۴۸.</ref> | ||
* داخل شدن به جهنم؛ بر اساس آیه ۷۲ سوره مائده جایگاه مشرک [[جهنم]] است.<ref>سوره مائده، آیه ۷۲.</ref> | *داخل شدن به جهنم؛ بر اساس آیه ۷۲ سوره مائده جایگاه مشرک [[جهنم]] است.<ref>سوره مائده، آیه ۷۲.</ref> | ||
* [[حبط اعمال]]؛ شرک موجب میشود که اعمال نیک انسان نیز از بین برود.<ref>سوره زمر، آیه۶۵.</ref> {{یاد|وَلَقَدْ أُوحِيَ إِلَيْكَ وَإِلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكَ لَئِنْ أَشْرَكْتَ لَيَحْبَطَنَّ عَمَلُكَ وَلَتَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِينَ(سوره زمر، آیه۶۵.)}}<ref> جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۶۸۱-۶۹۱.</ref> | *[[حبط اعمال]]؛ شرک موجب میشود که اعمال نیک انسان نیز از بین برود.<ref>سوره زمر، آیه۶۵.</ref> {{یاد|وَلَقَدْ أُوحِيَ إِلَيْكَ وَإِلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكَ لَئِنْ أَشْرَكْتَ لَيَحْبَطَنَّ عَمَلُكَ وَلَتَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِينَ(سوره زمر، آیه۶۵.)}}<ref> جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۶۸۱-۶۹۱.</ref> | ||
== حکم فقهی == | ==حکم فقهی== | ||
از نظر [[دین اسلام]] شرک، [[حرام]] و از [[گناهان کبیره]] به شمار میآید.<ref>سوره نساء، آیه ۴۸.</ref> فقیهان با استناد به [[آیه نجاست مشرکان|آیهٔ]] «إِنَّمَا الْمُشْرِكُونَ نَجَسٌ فَلاَ يَقْرَبُوا الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ»<ref>سوره توبه، آیه ۲۸.</ref> حکم به [[نجاست]] مشرک داده و گفتهاند نباید وارد [[مسجد الحرام]] شوند.<ref> فاضل لنکرانی، تفصیل الشریعه، ۱۴۰۹ق، ص۲۰۶.</ref> | از نظر [[دین اسلام]] شرک، [[حرام]] و از [[گناهان کبیره]] به شمار میآید.<ref>سوره نساء، آیه ۴۸.</ref> فقیهان با استناد به [[آیه نجاست مشرکان|آیهٔ]] «إِنَّمَا الْمُشْرِكُونَ نَجَسٌ فَلاَ يَقْرَبُوا الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ»<ref>سوره توبه، آیه ۲۸.</ref> حکم به [[نجاست]] مشرک داده و گفتهاند نباید وارد [[مسجد الحرام]] شوند.<ref> فاضل لنکرانی، تفصیل الشریعه، ۱۴۰۹ق، ص۲۰۶.</ref> | ||
<br /> | <br /> | ||
خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
</ref>[[سید محمدحسین طباطبائی|سید محمدحسین طباطبایی]] مفسر شیعی نیز خداوند را مبدء فیض برای تمامِ هستی میداند و هر گونه حیات و مرگ و رزق و نعمت و مانند آن را در نظام اسباب و مسببات مرتبط به خداوند میداند[ که هریک از این امور براساس رابطهای خاص و معین مرتبط با خداست] و شفاعت را نیز جزئی از نظام اسباب و مسببات حاکم بر هستی میداند که به هیچ وجه به معنای نقض قوانین الهی و سنتهای جاری و حاکم بر جهان و انحراف از صراط مستقیم الهی نیست. <ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۱، صص۱۶۳-۱۶۴.</ref> | </ref>[[سید محمدحسین طباطبائی|سید محمدحسین طباطبایی]] مفسر شیعی نیز خداوند را مبدء فیض برای تمامِ هستی میداند و هر گونه حیات و مرگ و رزق و نعمت و مانند آن را در نظام اسباب و مسببات مرتبط به خداوند میداند[ که هریک از این امور براساس رابطهای خاص و معین مرتبط با خداست] و شفاعت را نیز جزئی از نظام اسباب و مسببات حاکم بر هستی میداند که به هیچ وجه به معنای نقض قوانین الهی و سنتهای جاری و حاکم بر جهان و انحراف از صراط مستقیم الهی نیست. <ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۱، صص۱۶۳-۱۶۴.</ref> | ||
== جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||
{{ستون-شروع|۳}} | {{ستون-شروع|۳}} | ||
* [[کفر]] | * [[کفر]] | ||
خط ۶۸: | خط ۶۸: | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||
== یادداشت == | ==یادداشت== | ||
{{یادداشتها}} | {{یادداشتها}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
خط ۹۴: | خط ۹۴: | ||
* مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، قم، مطبوعاتی هدف، ۱۳۷۴ش. | * مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، قم، مطبوعاتی هدف، ۱۳۷۴ش. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
== پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
* [http://www.ghbook.ir/index.php?option=com_dbook&task=viewbook&book_id=10636&lang=fa توحید و شرک در نگاه شیعه و هابیت؛ احمد عابدی، تهران، مشعر، ۱۳۹۰ش.] | *[http://www.ghbook.ir/index.php?option=com_dbook&task=viewbook&book_id=10636&lang=fa توحید و شرک در نگاه شیعه و هابیت؛ احمد عابدی، تهران، مشعر، ۱۳۹۰ش.] | ||
{{خداشناسی}} | {{خداشناسی}} | ||
{{گناهان}} | {{گناهان}} |