اسماء بن خارجه فزاری: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (ویکی سازی) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
| آثار = | | آثار = | ||
}} | }} | ||
'''أسماء بن خارجة''' (درگذشت | '''أسماء بن خارجة''' (درگذشت ۸۲ق) از شخصیت‌های تاثیرگذار سیاسی [[کوفه]] به ویژه در حوادث منتهی به [[واقعه کربلا]] بود. او از [[تابعین|تابعان صحابه رسول خدا(ص)]] و بزرگ [[قبیله بنوفزاره]] و یکی از رجال برجسته کوفه بود. هر چند در سپاه [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] حضور داشت ولی پس از آن، تمایلات [[بنی‌امیه|امویش]] آشکار شد و همواره در دار الخلافۀ حاکمان اموی کوفه حضور داشت. | ||
وی مشاور و پدر همسر سه تن از حاکمان کوفه؛ [[عبیدالله بن زیاد]]، [[بشر بن مروان]] و [[حجاج بن یوسف ثقفی]] بود. اسماء در زمان عبیدالله بن زیاد، در احضار [[هانی بن عروه]] به دار الخلافه و شکست قیام [[مسلم بن عقیل]] و [[شهادت]] آن دو نقش داشت ولی در [[کربلا]] به سبب نسبت فامیلی، [[حسن مثنی]] را نجات داد. او در در زمان حجاج، برخی شورشیان بر [[عثمان بن عفان]] و [[شیعیان]] برجسته مانند [[کمیل بن زیاد نخعی]] را به حجاج معرفی کرد و در شهادت ایشان تاثیر بسزایی داشت. | |||
==نقش اسماء پیش از واقعه کربلا== | ==نقش اسماء پیش از واقعه کربلا== | ||
أَسماء بن خارجة بن حِصن بن حُذیفة بن بَدر فَزاری کوفی، بنا بر نظر صحیح‌تر، از تابعین صحابه رسول خدا(ص)،<ref>زرکلی، الأعلام قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین، ۱۹۸۹م، ج۱، ص۳۰۵.</ref> بزرگ قبیله بنوفزارۀ کوفه<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱۳، ص۱۷۳؛ ابن حزم اندلسی، جمهرة أنساب العرب، ۱۳۶۲ش، ص۲۵۷</ref> و در زمان [[حکومت امام علی(ع)|خلافت امام علی(ع)]]، در [[جنگ صفین]] در سپاه امیرمومنان(ع) حضور داشت.<ref>مدنی، الدرجات الرفیعه فی طبقات الشیعه، ص۲۷۰.</ref> در زمان امارت [[زیاد بن ابیه]] بر [[کوفه]] (حکومت ۴۸-۵۳ق) و در داستان [[حجر بن عدی|حُجر بن عَدی]]؛ صحابی برجسته امام علی(ع) (شهادت ۵۱ق)، اسماء از جمله کسانی بود که به درخواست زیاد (درگذشت ۵۳ق) علیه حُجر گواهی داد<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۰۰ق، ج۵، ص۲۵۴.</ref> که در پی آن حُجر دستگیر و به سوی شام فرستاده و در بین راه به [[شهادت]] رسید.<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۲۳۱.</ref> البته برخی منابع آورده‌اند که او بعدها از این کارش، پشیمان شد.<ref>طبری، تاریخ طبری، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۲۷۰.</ref> | |||
==نقش اسماء در واقعه کربلا== | ==نقش اسماء در واقعه کربلا== | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۸: | ||
==درگذشت== | ==درگذشت== | ||
تاریخ درگذشت اسماء بر خلاف تاریخ ولادتش که به درستی روشن نیست، دارای اقوال متعددی است. [[ابن حجر عسقلانی]] (درگذشت: ۸۵۲ق) بنا بر وفات اسماء در سن ۸۰ سالگی و در سال ۶۰ق، چنان گمان کرده که اسماء پیش از [[مبعث]] به دنیا آمده است<ref>عسقلانی، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۳۳۹.</ref> ولی این نظر نمی‌تواند صحیح باشد، چرا که گزارشات چندی درباره [[وفات]] او در سال ۶۰ ق<ref>عسقلانی، الاصابه فی تمییز الصحابه، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۳۳۹.</ref> ۶۵ <ref>سمعانی، الانساب، ۱۳۸۲ق، ج۱۰، ص۲۱۳؛ ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، ۱۴۱۳ق، ج۵، ص۵۰.</ref>، ۶۶ <ref>زرکلی، الأعلام قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین، ۱۹۸۹م، ج۱، ص۳۰۵؛ زرکلی، الأعلام قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین، ۱۹۸۹م، ج۲، ص۲۹۳.</ref> و ۸۲ ق <ref>ابن کثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۰۷ق، ج۹، ص۴۳.</ref>وجود دارد و به نظر می رسد، به دلیل تعاملاتی که اسماء با [[حجاج بن یوسف ثقفی|حجاج]] داشته <ref>بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۷، ص۸۲؛ مسعودی، مروج الذهب و معادن الجوهر، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۱۴۴.</ref> و سخن [[حجاج بن یوسف ثقفی|حجاج]] درباره [[مرگ]] وی، <ref>بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱۳، ص۳۶۰.</ref> او بایستی پس از شروع [[امارت]] [[حجاج بن یوسف ثقفی|حجاج]] بر [[کوفه]] (۷۵ق) زنده باشد و بنابراین | تاریخ درگذشت اسماء بر خلاف تاریخ ولادتش که به درستی روشن نیست، دارای اقوال متعددی است. [[ابن حجر عسقلانی]] (درگذشت: ۸۵۲ق) بنا بر وفات اسماء در سن ۸۰ سالگی و در سال ۶۰ق، چنان گمان کرده که اسماء پیش از [[مبعث]] به دنیا آمده است<ref>عسقلانی، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۳۳۹.</ref> ولی این نظر نمی‌تواند صحیح باشد، چرا که گزارشات چندی درباره [[وفات]] او در سال ۶۰ ق<ref>عسقلانی، الاصابه فی تمییز الصحابه، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۳۳۹.</ref> ۶۵ <ref>سمعانی، الانساب، ۱۳۸۲ق، ج۱۰، ص۲۱۳؛ ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، ۱۴۱۳ق، ج۵، ص۵۰.</ref>، ۶۶ <ref>زرکلی، الأعلام قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین، ۱۹۸۹م، ج۱، ص۳۰۵؛ زرکلی، الأعلام قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین، ۱۹۸۹م، ج۲، ص۲۹۳.</ref> و ۸۲ ق <ref>ابن کثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۰۷ق، ج۹، ص۴۳.</ref>وجود دارد و به نظر می رسد، به دلیل تعاملاتی که اسماء با [[حجاج بن یوسف ثقفی|حجاج]] داشته <ref>بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۷، ص۸۲؛ مسعودی، مروج الذهب و معادن الجوهر، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۱۴۴.</ref> و سخن [[حجاج بن یوسف ثقفی|حجاج]] درباره [[مرگ]] وی، <ref>بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱۳، ص۳۶۰.</ref> او بایستی پس از شروع [[امارت]] [[حجاج بن یوسف ثقفی|حجاج]] بر [[کوفه]] (۷۵ق) زنده باشد و بنابراین درست‌ترین تاریخ درگذشت وی، ۸۲ق است.{{مدرک}} | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۷۲: | خط ۷۴: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# ابن اثیر جزری، عزالدین | # ابن اثیر جزری، عزالدین علی، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر، ۱۳۸۵ق. | ||
# ابن اعثم کوفی، أبومحمد | # ابن اعثم کوفی، أبومحمد احمد، الفتوح، تحقیق علی شیری، بیروت، دار الأضواء، ۱۴۱۱ق/۱۹۹۱م. | ||
# ابن جوزی، أبوالفرج عبدالرحمان بن علی بن | # ابن جوزی، أبوالفرج عبدالرحمان بن علی بن محمد، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م. | ||
# ابن حبیب هاشمی بغدادی ، ابوجعفر محمد بن | # ابن حبیب هاشمی بغدادی ، ابوجعفر محمد بن امیه، المحبر، تحقیق ایلزه لیختن شتیتر، بیروت، دار الآفاق الجدیده، بی‌تا. | ||
# ابن حزم اندلسی، علی بن | # ابن حزم اندلسی، علی بن احمد، جمهرۀ انساب العرب، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۰۳ق/۱۳۶۲ش/۱۹۸۳م. | ||
# ابن سعد هاشمی بصری، | # ابن سعد هاشمی بصری، محمد، الطبقات الکبری الطبقة الخامسه، تحقیق محمد بن صامل السلمی، الطائف، مکتبة الصدیق، ۱۴۱۴ق/۱۹۹۳م. | ||
# ابن سعد هاشمی بصری، | # ابن سعد هاشمی بصری، محمد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م. | ||
# ابن عبدالبر، أبوعمر یوسف بن عبدالله بن | # ابن عبدالبر، أبوعمر یوسف بن عبدالله بن محمد، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق علی محمد البجاوی، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م. | ||
# ابن فقیه همذانی، ابوعبدالله احمد بن محمد بن | # ابن فقیه همذانی، ابوعبدالله احمد بن محمد بن اسحاق، البلدان، تحقیق یوسف الهادی، بیروت، عالم الکتب، ۱۴۱۶ق/۱۹۹۶م. | ||
# ابن قتیبة دینوری، ابومحمد عبدالله بن | # ابن قتیبة دینوری، ابومحمد عبدالله بن مسلم، الإمامة و السیاسة المعروف بتاریخ الخلفاء، تحقیق علی شیری، بیروت، دارالأضواء، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م. | ||
# ابن قتیبه دینوری، أبومحمد عبد الله بن | # ابن قتیبه دینوری، أبومحمد عبد الله بن مسلم، المعارف، تحقیق ثروت عکاشه، چاپ دوم، قاهره، الهیئة المصریة العامة للکتاب، ۱۹۹۲م. | ||
# ابن کثیر دمشقی، أبوالفداء اسماعیل بن | # ابن کثیر دمشقی، أبوالفداء اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۷ق/ ۱۹۸۶م. | ||
# بلاذری، احمد بن یحیی بن | # بلاذری، احمد بن یحیی بن جابر، انساب الأشراف، ج۲، تحقیق محمد باقر محمودی، بیروت، مؤسسة الأعلمی، ۱۳۹۴ق/۱۹۷۴م. | ||
# بلاذری، احمد بن یحیی بن | # بلاذری، احمد بن یحیی بن جابر، انساب الأشراف، ج۳، تحقیق محمدباقر محمودی، بیروت، دار التعارف، ۱۳۹۷ق/۱۹۷۷م. | ||
# بلاذری، احمد بن یحیی بن | # بلاذری، احمد بن یحیی بن جابر، انساب الأشراف، ج۵، تحقیق احسان عباس، بیروت، جمعیة المستشرقین الألمانیه، ۱۴۰۰ق/۱۹۷۹م. | ||
# بلاذری، احمد بن یحیی بن | # بلاذری، احمد بن یحیی بن جابر، انساب الأشراف، ج۶-۱۳، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷ق/۱۹۹۶م. | ||
# تستری، | # تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، قم، موسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۲۲ق. | ||
# دینوری، ابوحنیفه احمد بن | # دینوری، ابوحنیفه احمد بن داود، الأخبار الطوال، تحقیق عبد المنعم عامر و مراجعه جمال‌الدین شیال، قم، منشورات الرضی، ۱۳۶۸ش. | ||
# ذهبی، شمس الدین محمد بن | # ذهبی، شمس الدین محمد بن احمد، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، تحقیق عمر عبدالسلام تدمری، چاپ دوم، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۴۱۳ق/۱۹۹۳م. | ||
# زرکلی، | # زرکلی، خیرالدین، الأعلام قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین، چاپ هشتم، بیروت، دار العلم للملایین، ۱۹۸۹م. | ||
# سمعانی، ابوسعید عبدالکریم بن محمد بن منصور | # سمعانی، ابوسعید عبدالکریم بن محمد بن منصور تمیمی، الأنساب، تحقیق عبدالرحمن بن یحیی المعلمی الیمانی، حیدرآباد، مجلس دائرةالمعارف العثمانیه، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م. | ||
# طبری، ابوجعفر محمد بن | # طبری، ابوجعفر محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک معروف به تاریخ طبری، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، چاپ دوم، بیروت، دار التراث، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م. | ||
# عسقلانی، احمد بن علی بن حجر | # عسقلانی، احمد بن علی بن حجر ، الإصابة فی تمییز الصحابه، تحقیق عادل احمد عبد الموجود و علی محمد معوض، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م. | ||
# مدنی، سیدعلی | # مدنی، سیدعلی خان، الدرجات الرفیعه فی طبقات الشیعه، تحقیق سید محمد صادق بحرالعلوم، قم، منشورات مکتبه بصیرتی، ۱۳۹۷. | ||
# مسعودی، ابوالحسن علی بن حسین بن | # مسعودی، ابوالحسن علی بن حسین بن علی، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق اسعد داغر، چاپ دوم، قم، دار الهجره، ۱۴۰۹ق. | ||
# مفید، محمد بن محمد بن | # مفید، محمد بن محمد بن نعمان، الارشاد، بیروت، دار المفید للطباعة والنشر والتوزیع، ۱۴۱۴ق. | ||
# نمازی شاهرودی، | # نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، تهران، حیدری، بی‌تا. | ||
# یعقوبی، احمد بن أبى يعقوب بن جعفر بن وهب واضح الكاتب العباسى المعروف | # یعقوبی، احمد بن أبى يعقوب بن جعفر بن وهب واضح الكاتب العباسى المعروف باليعقوبى، تاریخ الیعقوبی، بيروت، دار صادر، بى‌تا. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{الگو: عاملان واقعه کربلا}} | {{الگو: عاملان واقعه کربلا}} | ||