نماز جمعه: تفاوت میان نسخه‌ها

===برگزاری نماز جمعه در مناطق مختلف اسلامی===

===وجوب نماز جمعه===

</ref>  

</ref>

*فتوای [[واجب تعیینی|وجوب تعیینی]] نظریه دیگری درباره نمازجمعه در دوران غیبت است،<ref>رضانژاد، صلاة الجمعه، ۱۴۱۵ق، ص۲۹-۶۵.</ref>  که بنابر این نظریه هرگاه شرایط اقامه نماز جمعه فراهم باشد برپا کردن آن واجب است و این امر نیازی به نصب عام یا خاصِ امام معصوم ندارد.<ref name=":0">برای دیگر قائلان و تفاصیل ادله: شهید ثانی، الروضة البهیه، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۲۹۹-۳۰۱؛ فیض کاشانی،‌ الشهاب الثاقب فی وجوب صلاة الجمعة العینی، ۱۴۰۱ق، ص۴۷-۱۰۲؛ آقا بزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۱۵، ص۶۳، ۶۷، ۷۳؛ جابری، صلاة الجمعه: تاریخیاً و فقهیاً، ۱۳۷۶ش، ص۵۴-۵۵.</ref> ولی حضور یا اجازه حاکم عادل<ref>شیخ مفید، المقنعة، ۱۴۱۰ق، ص۶۷۶؛ سید مرتضی، مسائل الناصریات، ۱۴۱۷ق، ص۲۶۵؛ شیخ طوسی، المبسوط فی فقه الامامیة، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۱۴۳.</ref> یا امام عادل<ref>سید مرتضی، رسائل الشریف المرتضی، قم، ج۱، ص۲۷۲، ج۳، ص۴۱.</ref> لازم است. [[شهید ثانی]]<ref>شهید ثانی، رسائل، قم، ص۱۹۷.</ref> و نواده‌اش [[سید محمد موسوی عاملی|صاحب مدارک]] چنین فتوایی دارند.<ref>موسوی عاملی، مدارک الاحکام فی شرح شرائع الاسلام، ۱۴۱۰ق، ج۴، ص۲۵.</ref> این نظر در [[صفویان|دوره صفوی]] به ویژه با توجه به زمینه‌های اجتماعی و سیاسی موجود رواج یافت.<ref>یزدی، الحجة فی وجوب صلوة الجمعة، چاپ جواد مدرسی، ص۵۳-۵۴.</ref>

==نحوه برگزاری نماز جمعه==

نماز جمعه با دو خطبه آغاز می‌شود که در واقع جانشین دو رکعت اول [[نماز ظهر]] هستند.<ref>سید مرتضی، رسائل الشریف المرتضی، قم، ج۳، ص۴۱؛ رافعی قزوینی، فتح العزیز شرح الوجیز، بیروت، ج۴، ص۵۷۶؛ نووی، المجموع، بیروت، ج۴، ص۵۱۳؛ مقایسه کنید با: حرعاملی، وسائل الشیعه، قم، ج۷، ص۳۱۲-۳۱۳.</ref> به نظر بیشتر [[مرجع تقلید|مراجع تقلید]] خطبه‌های جمعه باید پس از [[ظهر شرعی]] ایراد شود.<ref>علامه حلّی، تذکرة الفقهاء، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۶۸-۶۹؛ حائری، صلاة الجمعه، قم، ۱۴۰۹ق، ص۱۹۳-۱۹۹.</ref> به نظر مشهور فقهای شیعه خطبه دست کم باید مشتمل بر حمد خدا، [[صلوات]] بر [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]]، وعظ و توصیه به [[تقوا]] و قرائت سوره‌ای کوچک از [[قرآن]] باشد.<ref>سلاّر دیلمی، المراسم العلویة فی الاحکام النبویة، ۱۴۱۴ق، ص۷۷؛ حر عاملی، وسائل الشیعه، قم، ج۷، ص۳۴۴؛ توضیح‌المسائل مراجع، ۱۳۷۸ش، ج۱، ص۸۷۸-۸۷۹.</ref> نمازگزاران باید انجام دادن هر کاری را که آنان را از شنیدن خطبه‌ها باز می‌دارد مانند صحبت کردن یا [[نماز]] خواندن ترک کنند.<ref>سرخسی، المبسوط، قاهره، ج۲، ص۲۹-۳۰؛ حلی، السرائر، قم، ج۱، ص۲۹۱-۲۹۵؛ نووی، روضة الطالبین و عمدة المفتین، بیروت، ج۱، ص۵۷۳؛ خوئی، منهاج الصالحین، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۸۷؛ توضیح‌المسائل مراجع، ۱۳۷۸ش، ج۱، ص۸۸۸، ۸۹۲.</ref> به گفته [[مرتضی مطهری|مرتضی مطهری]] قرآن از این دو خطبه با این‌که منبر و سخنرانی است، مانند نماز تعبیر به «ذکر الله» کرده است.<ref>مطهری، آشنایی با قرآن، ۱۳۹۰ش، ج۷، ص۸۸.</ref>

===شکل نماز جمعه و قنوت‌های آن===

{{اصلی|امام جمعه}}

{{مناصب شرعی}}

===امام جمعه‌های معروف===

==پیشینه برگزاری نماز جمعه==

با ورود پیامبر به مدینه، نماز جمعه به امامت ایشان برگزار شد.<ref>برای نمونه رک: مسعودی، مروج الذهب، بیروت، ج۳، ص۱۹.</ref> پس از شهر مدینه اولین مکانی که در آن نماز جمعه برگزار شد روستای عبدالقیس در [[بحرین]] بود.<ref>حلبی، سیرة الحلبیه، بیروت، ج۲، ص۵۹.</ref>

===شرکت ائمه در نماز جمعه===

===اقامه نماز جمعه‌های شیعه===

گفته شده در دوران غیبت کبرا فقیهان شیعه که قدرت نداشتند نه خود نماز جمعه برپا می‌کردند و نه شرکت در نماز جمعه وابسته به سلاطین جور را صلاح می‌دانستند. با این حال موارد محدودی مثل دوران [[آل بویه]] یا [[خاندان حمدانیان|حمدانیان]] و ... از برپایی نماز جمعه از سوی شیعیان گزارش شده است.<ref>هاشمی رفسنجانی، «ابعاد فقهی، سیاسی و اجتماعی نماز جمعه»، ص۴۸-۴۹.</ref>

==نماز جمعه در ایران==

[[عبدالجلیل قزوینی رازی|عبدالجلیل قزوینی]] نویسنده شیعی در قرن ششم قمری گزارش کرده است که نماز جمعه در همه شهرهای شیعه‌نشین بر پا می‌شود و برای نمونه شهرهای قم، [[آوه (شهر)|آوه]]، [[کاشان]]، [[ورامین]] و دیار مازندران را نام برده است.<ref>رازی قزوینی، نقض، ۱۳۹۱ش، ص۴۲۹.</ref>

[[شاه طهماسب اول]] (حکومت:۹۳۰-۹۸۴ق) به توصیه محقق کرکی برای هر شهری امام جمعه انتخاب کرد.<ref>آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعه، ۱۴۰۴ق، قسم۱، ص۱۷۶؛ جابری، صلاة الجمعه: تاریخیاً و فقهیاً، ۱۳۷۶ش، ص۵۰-۵۱.</ref> در زمان شاه عباس اول (حکومت: ۹۹۶- ۱۰۳۸) رسماً منصب امامتِ جمعه ایجاد شد.<ref>آقا بزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۲۵، ص۲۸.</ref> معمولاً [[شیخ‌الاسلام|شیخ الاسلام]] هر شهر این منصب را داشت، اما گاه عالمانی که شیخ الاسلام نبودند مانند [[فیض کاشانی]] (متوفی ۱۰۹۱) به درخواست شاه، امامت جمعه را برعهده می‌گرفتند.<ref>جعفریان، صفویه در عرصه دین، ۱۳۷۹ش، ج۳، ص۲۳۷.</ref>

==='''دوره قاجار'''===

دومین امام جمعه تهران نیز [[حسینعلی منتظری|آیت‌الله منتظری]] بود که در فاصله کوتاهی بعد از انتصاب به قم رفت و از امامت جمعه تهران استعفا کرد و [[سید علی حسینی خامنه‌ای|آیت‌الله خامنه‌ای]] امامت جمعه تهران را برعهده گرفت.<ref>[http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13921024000026 خبرگزاری فارس ].</ref>

==نگارخانه==

==پانویس==

{{پانوشت}}

==منابع==

{{منابع}}

*ابراهیمی، مهدی، «مطالعه تطبیقی سیاست‌ها و اهداف برگزاری نماز جمعه در جمهوری اسلامی ایران، عربستان و ترکیه»، فصلنامه مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، شماره ۲۳، پاییز ۱۴۰۱ش.

* احمد بن حنبل، مسند احمد، استانبول، ۱۴۰۲ق/۱۹۸۲م.

* احمدی میانجی، علی، مکاتیب الرسول، تهران، ۱۳۶۳ش.

* حسینی عاملی، محمدجواد بن محمد، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة، قم، چاپ افست، موسسه آل البیت.

* حلبی، علی بن ابراهیم، السیرة الحلبیة، بیروت.

* خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، تاریخ مدینة السلام، چاپ بشار عواد معروف، بیروت، ۱۴۲۲ق-۱۹۸۸م.

* خوانساری، احمد، جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، تعلیق علی اکبر غفاری، ج۱، تهران، ۱۳۵۵ش.

* طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری: تاریخ الامم و الملوک، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت ۱۳۷۸-۱۳۸۲ق/۱۹۶۲-۱۹۶۷م.

* عبدالرزاق، صلاح، الشهید الصدر الثانی مرجع امه، مرکز الهدی للدراسات الحوزویه، نجف، ۲۰۰۸م.

* علامه حلّی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء، قم، ۱۴۱۴ق.

* علامه حلّی، حسن بن یوسف، مختلف الشیعة فی احکام الشریعة، قم، ۱۴۱۲- ۱۴۲۰ق.

* یعقوبی، احمد بن اسحاق، تاریخ الیعقوبی، بیروت، دارصادر.

*https://javadi.esra.ir/fa/w/تفسیر-سوره-جمعه-جلسه-10-1397/01/28-

{{پایان}}

==پیوند به بیرون==

{{نمازها}}