نماز جمعه در دوران غیبت: تفاوت میان نسخه‌ها

==اهمیت نماز جمعه در دوران غیبت==

اقامه نماز جمعه در [[غیبت امام مهدی(عج)|دوره غیبت امام معصوم]] از موضوعات بحث‌برانگیز در میان فقهای شیعه است که عده‌ای به [[حرام|حرمت]] آن، عده‌ای به [[واجب تعیینی|وجوب تعیینی]] آن و عده‌ای دیگر به [[واجب تخییری|وجوب تخییری]] آن نظر داده‌اند.<ref>برای اقوال دیگر رک: رضانژاد، صلاة الجمعه، ۱۴۱۵ق، ص۲۸.</ref> [[محقق کرکی]] در سال ۹۲۱ق کتابی برای اثبات جواز اقامه نماز جمعه در عصر غیبت امام معصوم نگاشت که در واقع رساله‌ای در موضوع [[ولایت فقیه]] به شمار می‌رود. برخی از معاصران و شاگردان کرکی در نقد نظریه او و برای اثبات حرمت یا رد وجوب عینی نماز جمعه در عصر غیبت رساله‌هایی نگاشتند.<ref>جعفریان، نماز جمعه: زمینه‌های تاریخی، ۱۳۷۲ش، ص۳۷-۳۸؛ جعفریان، صفویه در عرصه دین، ۱۳۷۹ش، ج۳، ص۲۵۱.</ref>

==حرمت==

برخی فقهای متقدم شیعه از جمله [[سلار دیلمی|سَلاّر دیلمی]]<ref>رضانژاد، صلاة الجمعه، ۱۴۱۵ق، ص۷۷.</ref> و [[ابن ادریس حلی|ابن ادریس حلّی]]<ref>ابن ادریس حلی، السرائر، قم، ج۱، ص۳۰۴.</ref> و به پیروی از ایشان بسیاری از فقهای متأخرتر از جمله [[فاضل هندی]] مشروعیت نماز جمعه را مشروط به حضور امام معصوم یا حضور فردی دانسته‌اند که از سوی او به امامت جمعه منصوب شده باشد.<ref>فاضل هندی، کشف اللثام، تهران، ج۱، ص۲۴۶-۲۴۸؛ طباطبائی، ریاض المسائل، بیروت، ج۴، ص۷۳-۷۵؛ نراقی، مستند الشیعة، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۶۰؛ خوانساری، جامع المدارک، ۱۳۵۵ق، ج۱، ص۵۲۴.</ref> پیروان [[فتوا|فتوای]] حرمت نماز جمعه با این استدلال که حضور یا اجازه امام شرط صحت آن است و در عصر غیبت چنین اجازه‌ای وجود ندارد برپا داشتن نماز جمعه را در این عصر جایز نمی‌دانند.<ref>فاضل هندی، کشف اللثام، تهران، ج۱، ص۲۴۶-۲۴۸؛ طباطبائی، ریاض المسائل، بیروت، ج۴، ص۷۳-۷۵؛ نراقی، مستند الشیعة، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۶۰؛ خوانساری، جامع المدارک، ۱۳۵۵ق، ج۱، ص۵۲۴.</ref>  

نظریه [[وجوب تخییری]] در میان فقهای متأخر (از [[قرن سیزدهم]] به بعد) مقبولیت یافته است<ref>کاشف الغطا، کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة، ۱۳۸۰ش، ج۳، ص۲۴۸؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۹۸۱م، ج۱۱، ص۱۵۱؛ امام خمینی، تحریر الوسیله، بیروت، ج۱، ص۲۰۵؛ برای آگاهی از دیگر قائلان رک: دانش پژوه، فهرست کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، ج۱۴، ص۳۶۰۴.</ref> و به طور کلی در میان فقهای [[اصول|اصولی]]، گرایش به نظریه وجوب تخییری نماز جمعه شایع‌تر است، هرچند شماری از آنان قائل به حرمت آن شده‌اند.<ref>جعفریان، نماز جمعه: زمینه‌های تاریخی، ۱۳۷۲ش، ص۳۷.</ref>

نظریه چهارم درباره نماز جمعه در دوره غیبت آن است که اقامه نماز جمعه در این زمان جایز است و اشکالی ندارد و کسی که نماز جمعه بخواند مرتکب [[بدعت]] یا فعل حرام نشده است. ولی این نماز نمی‌تواند جای نماز ظهر را بگیرد و کسانی که نماز جمعه می‌خوانند باید نماز ظهر را هم بخوانند.<ref>تبریزی، «حکم نماز جمعه در عصر غیبت»، ص۷۷.</ref>

در قرن‌های چهارده و پانزده قمری با توجه به شکل‌گیری نظام جمهوری اسلامی در ایران و نیز سقوط حکومت بعثی در عراق به عنوان دو کشور مهم شیعه برپایی نماز جمعه مورد توجه بیشتری قرار گرفت.  

==پانویس==

{{پانوشت}}

* الصحیفة السجادیة، چاپ محمدجواد حسینی جلالی، قم، ۱۳۸۰ش.

* امام خمینی، سیدروح‌اللّه، تحریر الوسیله، بیروت، ۱۴۰۷ق-۱۹۸۷م.

* توضیح المسائل مراجع: مطابق با فتاوای دوازده نفر از مراجع، گردآوری محمدحسن بنی‌هاشمی خمینی، قم: دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۷۸ش.

* جابری، کاظم، صلاة الجمعه: تاریخیاً و فقهیاً، قم، ۱۳۷۶ش.

* محقق کرکی، علی بن حسین، رسائل المحقق الکرکی، تحقیق محمد حسون، قم، ۱۴۰۹ق.

* منتظری، حسینعلی، البدر الزاهر فی صلاة الجمعة و المسافر، تقریرات درس آیة‌اللّه بروجردی، قم، ۱۳۶۲ش.

* موسوی عاملی، محمد بن علی، مدارک الاحکام فی شرح شرائع الاسلام، قم، ۱۴۱۰ق.

* نجفی، محمدحسن بن باقر، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج۱۱، بیروت، چاپ عباس قوچانی، ۱۹۸۱م.