تمثیلات قرآنی: تفاوت میان نسخه‌ها

تمثیلات قرآنی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۷ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۵:۴۲

۱۶ بایت اضافه‌شده ، ۱۷ ژوئیه

اصلاح متن

دیداریویکی‌متن

Hasanejraei

Automoderated users، confirmed

۳۸۶

ویرایش

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 [[File:سوره حشر آیه 21.jpg|thumb|تصویرسازی از آیه ۲۱ سوره حشر که در آن خداوند به مثال تجلی قرآن بر کوه و از هم پاشیدگی آن اشاره دارد. برگرفته از [https://bazendehroud.ir/product/نرم-افزار-امثال نرم‌افزار امثال]|414x414پیکسل]]
-'''تمثیلات قرآنی''' از مؤلفه‌های اصلی در بیان قرآن است که به باور برخی از [[اعجاز بیانی قرآن]] به حساب می‌آید. در روایات شیعه توجه ویژه‌ای به این مؤلفه شده و به تأمّل در خصوص حقایق آن سفارش شده است. از نظر [[تفسیر قرآن|مفسران]]، هدف مَثَل‌های قرآن، تنزّل مفاهیم بلند برای رساندن به سطح مردم عادی است، چرا که قرآن برای همه مردم نازل شده است.
+'''تمثیلات قرآنی''' از مؤلفه‌های اصلی در بیان قرآن است که از نمونه‌های [[اعجاز بیانی قرآن]] نیز خوانده شده است. در روایات شیعه توجه ویژه‌ای به این مؤلفه شده و به تفکر درباره حقایق آن سفارش شده است. از نظر [[تفسیر قرآن|مفسران]]، هدف از بیان مَثَل‌ها در قرآن، ساده‌سازی مفاهیم بلند برای رساندن به سطح مردم عادی است، چرا که قرآن برای همه مردم نازل شده است.
-در [[قرآن]]، برای واژه مثل معانی متعددی بیان شده است، اما در خصوص تحلیل مصداق مَثَل‌های قرآنی دو رویکرد وجود دارد؛ برخی آن را تشبیه صرف و مجازی دانسته و برخی آن‌را بیانگر حقایق و وجود مثالی امور می‌دانند.
+برای واژه «مثل» در [[قرآن]] معانی متعددی بیان شده، اما در تحلیل مصداق مَثَل‌های قرآنی دو رویکرد وجود دارد؛ گاه تشبیه صرف و مجازی دانسته شده و گاه بیانگر حقایق و وجود مثالی امور.
-از نظر مفسران، مثال‌های قرآن از نظر «صراحت در بیان ادات تشبیه»، از نظر «تعداد افراد مورد تشبیه» و نیز از نظر «وجه تمثیل»، تقسیمات مختلفی به خود می‌گیرد. برای تمثیلات قرآن ویژگی‌های بسیاری بیان شده که مواردی چون «جامعیّت و گستردگی»، «سهولت و قابل فهم بودن» بخشی از آن است.
+از نظر مفسران، مثال‌های قرآن از نظر «صراحت در بیان ادات تشبیه»، از نظر «تعداد افراد مورد تشبیه» و نیز از نظر «وجه تمثیل»، تقسیمات مختلفی به خود می‌گیرند. برای تمثیلات قرآن ویژگی‌های بسیاری بیان شده که مواردی چون «جامعیّت و گستردگی»، «سهولت و قابل فهم بودن» بخشی از آن است. گفته شده که تمثیلات قرآن را دارای اهداف تربیتی دانسته و در این باره به مواردی چون توجه دادن به ارزش‌ها و مکارم اخلاقی، و نیز ارائه الگوها و نمونه‌های عینی اشاره کرده‌اند.
-برخی از محققان، تمثیلات قرآن را دارای اهداف تربیتی دانسته و در این خصوص به مواردی چون توجه دادن به ارزش‌ها و مکارم اخلاقی و نیز ارائه الگوها و نمونه‌های عینی اشاره کرده‌اند.
+==تمثیلات از وجوه پنج‌گانه بیان قرآن==
+بنا بر روایتی از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]]، تمثیل در قرآن، یکی از وجوه پنج‌گانه آن است.<ref>طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۳۵۷.</ref> از نظر محققان، تمثیلات قرآنی، به‌تنهایی می‌تواند نقش‌های متعددی را از جنبه‌های علمی، اخلاقی، تربیتی، اجتماعی و… ایفا کند.<ref>محمدقاسمی، تمثیلات قرآن‏، ۱۳۸۲ش، ص۵۰.</ref> برخی از قرآن‌پژوهان تمثیلات قرآن را یکی از مصادیق [[اعجاز بیانی قرآن|اعجاز بیانی]] آن به شمار آورده‌اند.<ref>البیانونی، ضرب الامثال فی القرآن، بی‌تا، ص۳۹؛ سیوطی، معترک الأقران فی إعجاز القرآن، بی‌تا، ج۱، ص۴۶۴.</ref>{{جعبه نقل قول| عنوان = [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجاد(ع)]]:| نقل‌قول = «خدایا بر محمد و آل او درود فرست و قرآن را در تاریکی‌های شب‌های تیره مونس ما کن … تا دل‌های ما عجایب آن را نیک دریابد، و شگفتی مثال‌های آن که کوه‌های سخت از حمل آن عاجزند در دل ما نشیند.»<ref> الصحیفة السجادیة، ۱۳۷۶ش، ص۱۷۸.</ref>| منبع =|تراز = چپ| عرض = ۲۵۰px|رنگ پس‌زمینه =#d3f2f2| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}
+در روایات شیعه به مسئله تمثیلات قرآن توجه شده است؛ برای مثال، در روایتی که از [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] نقل شده، یکی از فواید مَثَل‌های قرآن، عبرت‌بودن آن برای اهل عبرت ذکر شده است.<ref>تمیمی آمدی، غرر الحکم و درر الکلم، ۱۴۱۰ق، ص۵۷۲.</ref> در جایی دیگر، مَثَل‌های قرآن در کنار ویژگی‌هایی چون هدایت‌بخشی قرآن و ابلاغ آشکار دین قرار داده شده است.<ref>عیاشی، تفسیر عیاشی، ۱۳۸۰ق‏، ص ۷.</ref> بنابر روایتی منقول از [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام باقر(ع)]]، قرآن بر چهار محور نازل شده که یکی از آن‌ها سُنَن و مثال‌های قرآن است.<ref>عیاشی، تفسیر العیّاشی‏، ۱۳۸۰ق‏، ج‏۱، ص۹.</ref> در حدیثی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] روایت شده که مَثَل‌های قرآن دارای فوایدی است؛ پس در آن با دقت نظر کرده و در معانی آن تفکّر کنید و از آن به سادگی نگذرید.<ref>محمدی ری‌شهری، شناخت نامه قرآن، ۱۳۹۱ش، ج۴، ص۳۹۷.</ref>
-==تمثیلات از وجوه پنج‌گانه بیان قرآن==
-بنا بر روایتی از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]]، تمثیل در قرآن، یکی از وجوه پنج‌گانه آن است.<ref>طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۳۵۷.</ref> از نظر محققان، تمثیلات قرآنی، به‌تنهایی می‌تواند نقش‌های متعددی را از جنبه‌های علمی، اخلاقی، تربیتی، اجتماعی و… ایفا نماید.<ref>محمدقاسمی، تمثیلات قرآن‏، ۱۳۸۲ش، ص۵۰.</ref> برخی از قرآن‌پژوهان تمثیلات قرآن را یکی از مصادیق [[اعجاز بیانی قرآن|اعجاز بیانی]] آن به شمار آورده‌اند.<ref>البیانونی، ضرب الامثال فی القرآن، بی تا، ص۳۹؛ سیوطی، معترک الأقران فی إعجاز القرآن، بی تا، ج۱، ص۴۶۴.</ref>{{جعبه نقل قول| عنوان = [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجاد(ع)]]:| نقل‌قول = «خدایا بر محمد و آل او درود فرست و قرآن را در تاریکی‌های شب‌های تیره مونس ما کن … تا دل‌های ما عجایب آن را نیک دریابد، و شگفتی مثال‌های آن که کوه‌های سخت از حمل آن عاجزند در دل ما نشیند.»<ref> الصحیفة السجادیة، ۱۳۷۶ش، ص۱۷۸.</ref>| منبع =|تراز = چپ| عرض = ۲۵۰px|رنگ پس‌زمینه =#d3f2f2| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}
-در روایات شیعه نیز به مسئله تمثیلات قرآن توجه شده است. برای مثال، [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] یکی از فواید مَثَل‌های قرآن را عبرت‌بودن آن برای اهل عبرت دانسته است.<ref>تمیمی آمدی، غرر الحکم و درر الکلم، ۱۴۱۰ق، ص۵۷۲.</ref> در جایی دیگر، مَثَل‌های قرآن را در کنار ویژگی‌هایی چون هدایت‌بخشی قرآن و ابلاغ آشکار دین قرار داده است.<ref>عیاشی، تفسیر عیاشی، ۱۳۸۰ق‏، ص ۷.</ref> [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام باقر(ع)]] قرآن را نازل‌شده بر چهار محور بیان کرده که یکی از آن‌ها سُنَن و مثال‌های قرآن است.<ref>عیاشی، تفسیر العیّاشی‏، ۱۳۸۰ق‏، ج‏۱، ص۹.</ref> در حدیثی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] روایت شده مَثَل‌های قرآن دارای فوایدی است. پس در آن با دقت نظر کرده و در معانی آن تفکّر کنید و از آن به سادگی نگذرید.<ref>محمدی ری‌شهری، شناخت نامه قرآن، ۱۳۹۱ش، ج۴، ص۳۹۷.</ref>
 ==نقش تمثیل در فهم مفاهیم قرآن==
-[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی]]، مفسر قرآن نوشته است رسالت جهانی قرآن ابلاغ پیام خود برای همه انسان‌ها تا [[قیامت]] به هر وسیله ممکن است. ازاین‌رو در کنار [[برهان]]، [[جدال احسن]] و [[موعظه]]، تمثیل نیز برای فهم توده مردم ضروری است.<ref>جوادی آملی، تسنیم، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۵۱۰.</ref>  به بیان [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]]، خداوند برای بیان معارف عالی، چاره‌ای جز تمثیل ندارد؛ چرا که عامه مردم بیشتر از حسیات را درک نمی‌کنند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج‏۳، ص۶۲.</ref>
+[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی]]، مفسر قرآن، نوشته است که رسالت جهانی قرآن ابلاغ پیام خود برای همه انسان‌ها تا [[قیامت]] به هر وسیله ممکن است. ازاین‌رو در کنار [[برهان]]، [[جدال احسن]] و [[موعظه]]، تمثیل نیز برای فهم مردم ضروری است.<ref>جوادی آملی، تسنیم، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۵۱۰.</ref> به بیان [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]]، خداوند برای بیان معارف عالی، چاره‌ای جز تمثیل ندارد؛ چرا که عامه مردم بیشتر از حسیات را درک نمی‌کنند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج‏۳، ص۶۲.</ref>
-جوادی آملی با استناد به آیه «وَ تِلْکَ الْأَمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ ۖ وَمَا یَعْقِلُهَا إِلَّا الْعَالِمُونَ؛ و اين مَثَل‌ها را براى مردم مى‌زنيم و[لى‌] جز دانشوران آن‌ها را درنمی‌يابند»،<ref>سوره عنکبوت، آیه۴۳.</ref> می گوید مَثَل مانند پلی است تا انسان را از علمِ حسّی به علم عقلی و آنگاه از علم عقلی به علم شهودی قلبی هدایت کند و کسی که این سیر را نداشته باشد عاقل نیست.<ref>جوادی آملی، تسنیم، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۳۲۹.</ref>
+جوادی آملی با استناد به آیه «وَ تِلْکَ الْأَمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ ۖ وَمَا یَعْقِلُهَا إِلَّا الْعَالِمُونَ؛ و اين مَثَل‌ها را براى مردم مى‌زنيم و[لى‌] جز دانشوران آن‌ها را درنمی‌يابند»،<ref>سوره عنکبوت، آیه ۴۳.</ref> می‌گوید که مَثَل مانند پلی است تا انسان را از علمِ حسّی به علم عقلی، و آنگاه از علم عقلی به علم شهودی قلبی هدایت کند.<ref>جوادی آملی، تفسیر تسنیم، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۳۲۹.</ref>
 ==مفهوم‌شناسی تمثیل==
-علامه طباطبایی مَثَل را قصه‌ای واقعی یا فرضی می‌داند که گوینده، به‌جهت شباهت آن با کلام خود، به کار می‌برد تا درک کامل‌تری در ذهن شنونده ایجاد کند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج‏۲، ص۳۸۶.</ref> جوادی آملی خاصیّت مَثَل را در آن می‌دانند که معارف معقول و سنگین را به سطح مطالب محسوس و سبک تنزل می‌دهد تا در سطح فهم همگان قرار گیرد.<ref>جوادی آملی، تسنیم، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۳۲۷.</ref> به باور وی، تمثیل روش منطقی نیست و تنها برای آسان‌سازی تفهیم کاربرد دارد.<ref>جوادی آملی، تسنیم، ۱۳۷۸ش، ج۸، ص۵۸۲.</ref>
+علامه طباطبایی مَثَل را قصه‌ای واقعی یا فرضی می‌داند که گوینده به دلیل شباهت آن با کلام خود به کار می‌برد تا درک کامل‌تری در ذهن شنونده ایجاد کند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج‏۲، ص۳۸۶.</ref> جوادی آملی خاصیّت مَثَل را در آن می‌داند که معارف معقول و سنگین را به سطح مطالب محسوس و سبک تنزل می‌دهد تا در سطح فهم همگان قرار گیرد.<ref>جوادی آملی، تفسیر تسنیم، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۳۲۷.</ref> به باور وی، تمثیل روش منطقی نیست و تنها برای آسان‌سازی تفهیم کاربرد دارد.<ref>جوادی آملی، تفسیر تسنیم، ۱۳۷۸ش، ج۸، ص۵۸۲.</ref>
 ==دو دیدگاه درباره مَثَل‌های قرآنی==
-در میان صاحب‌نظران در تحلیل مصداق ، دو رویکرد وجود دارد:<ref>نگاه کنید به: جوادی آملی، تسنیم، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۳۳۲.</ref>
+درباره تحلیل مصداق مثل‌های قرآنی، در میان صاحب‌نظران دو رویکرد وجود دارد:<ref>نگاه کنید به: جوادی آملی، تفسیر تسنیم، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۳۳۲.</ref>
-#مَثَل‌ها در قرآن، تشبیه صرف بوده و برای تقریب به ذهن مخاطب آمده است.
+#مَثَل‌ها در قرآن تشبیه صرف بوده و برای تقریب به ذهن مخاطب آمده است.
-#هیچ گونه تشبیه و مجازگویی در مَثل‌های قرآن نبوده و مثلها بیانگر وجود مثالی آن حقایق هستند.{{یاد| تفاوت این دو دیدگاه در آن‌جا دانسته‌ شده که به عنوان مثال در قرآن، برخی انسان‌ها به «الاغ» یا «سگ» تشبیه شده‌اند، حال بر اساس بینش اول، اینان از صفتی شبیه صفات آن حیوانات برخوردارند، اما بر اساس دیدگاه دوم، این تمثیل بیانگر همان حقیقت وجودی ایشان است که در قیامت بعینه ظهور می‌کند. (جوادی آملی، تفسیر تسنیم، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۳۳۲.)}}
+#هیچ‌گونه تشبیه و مجازگویی در مَثل‌های قرآن نبوده و مثل‌ها بیانگر وجود مثالی آن حقایق هستند.{{یاد| تفاوت این دو دیدگاه در آن‌جا دانسته‌ شده که به عنوان مثال در قرآن، برخی انسان‌ها به «الاغ» یا «سگ» تشبیه شده‌اند؛ حال بر اساس بینش اول، اینان از صفتی شبیه صفات آن حیوانات برخوردارند، اما بر اساس دیدگاه دوم، این تمثیل بیانگر همان حقیقت وجودی ایشان است که در قیامت بعینه ظهور می‌کند. (جوادی آملی، تفسیر تسنیم، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۳۳۲.)}}
-برخی از مفسران شیعه، نظیر علامه طباطبایی<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۳۲–۱۳۳.</ref> و عبدالله جوادی‌آملی<ref>جوادی‌آملی، قرآن حکیم از منظر امام رضا، ۱۳۸۲ش، ج۵، ص۳۹۷</ref> و نیز برخی از مفسران اهل سنت، نظیر محمد عبده<ref>رشیدرضا، تفسیر القرآن الحکیم، ۱۳۶۶ق، ج۲، ص۱۹۰.</ref> بر این باورند که آیات مربوط به [[معاد]] و مبدأ، نظیر [[آیات خلقت انسان]]، [[سجده بر آدم|سجده ملائکه]]، نافرمانی [[ابلیس]] و… هر چند ریشه در امری تکوینی و حقیقتی غیبی داشته و به ظاهر دارای بیانی غیر استعاری است اما همه آنها تمثیلی از یک حقیقت پوشیده و تکوینی است که می‌توان این نظریه را «تمثیل تکوینی» نامید.<ref>نگاه کنید به: محمدی پارسا، «[https://jipt.sbu.ac.ir/article_96260.html تأمّلی بر رویکرد تمثیلِ تکوینی در تبیین آیات خلقت انسان]».</ref>
+برخی از مفسران شیعه، نظیر علامه طباطبایی<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۳۲–۱۳۳.</ref> و عبدالله جوادی‌آملی<ref>جوادی‌آملی، قرآن حکیم از منظر امام رضا، ۱۳۸۲ش، ج۵، ص۳۹۷</ref> و نیز برخی از مفسران اهل‌سنت، نظیر محمد عبده<ref>رشیدرضا، تفسیر القرآن الحکیم، ۱۳۶۶ق، ج۲، ص۱۹۰.</ref> بر این باورند که آیات مربوط به [[معاد]] و مبدأ، نظیر [[آیات خلقت انسان]]، [[سجده بر آدم|سجده ملائکه]]، نافرمانی [[ابلیس]] و… هر چند ریشه در امری تکوینی و حقیقتی غیبی داشته و به ظاهر دارای بیانی غیراستعاری‌اند اما همه آنها تمثیلی از یک حقیقت پوشیده و تکوینی است که می‌توان این نظریه را «تمثیل تکوینی» نامید.<ref>نگاه کنید به: محمدی پارسا، «[https://jipt.sbu.ac.ir/article_96260.html تأمّلی بر رویکرد تمثیلِ تکوینی در تبیین آیات خلقت انسان]».</ref>
-#
 ==ویژگی‌های تمثیلات قرآنی==
-مواردی چون «جامعیّت و گستردگی»، «سهولت و قابل فهم بودن»، «تصویرگری مفاهیم و حیات بخشیدن به الفاظ» و «استفاده از مظاهر و پدیده‌های طبیعی» از ویژگی‌های تمثیلات قرآن دانسته شده است.<ref>نگاه کنید به: محمدقاسمی، تمثیلات قرآن‏، ۱۳۸۲ش، ص۵۷–۹۷.</ref>
+درباره ویژگی‌های تمثیل‌های قرآنی، مواردی از جمله «جامعیّت و گستردگی»، «سهولت و قابل فهم بودن»، «تصویرگری مفاهیم و حیات بخشیدن به الفاظ» و نیز «استفاده از مظاهر و پدیده‌های طبیعی» بیان شده است.<ref>نگاه کنید به: محمدقاسمی، تمثیلات قرآن‏، ۱۳۸۲ش، ص۵۷–۹۷.</ref>
-به عنوان نمونه، در ویژگی «سهولت و قابل فهم بودن مثال های قرآن» به مواردی چون تشبیه «محال بودن ورود [[کافران]] به [[بهشت]] به عبور شتر (یا طناب ضخیم) از سوراخ سوزن»<ref>نگاه کنید به: سوره اعراف، آیه ۴۰.</ref> و تشبیه «[[غیبت|غیبت کردن]] به خوردن گوشت برادر مرده»<ref>سوره حجرات، آیه ۱۲.</ref> و تشبیه «کسی که به علم خویش عمل نمی‌کند به الاغی که کتابهائی حمل می‌کند و به محتوای آنها در عمل بی‌توجه است»<ref>سوره جمعه، آیه ۵.</ref> اشاره شده است.<ref>محمدقاسمی، تمثیلات قرآن‏، ۱۳۸۲ش، ص۶۲.</ref>
+به عنوان نمونه، در ویژگی «سهولت و قابل فهم بودن مثال‌های قرآن» به مواردی چون تشبیه محال بودن ورود [[کافران]] به [[بهشت]] به «عبور شتر (یا طناب ضخیم) از سوراخ سوزن»<ref>نگاه کنید به: سوره اعراف، آیه ۴۰.</ref> و تشبیه [[غیبت|غیبت کردن]] به «خوردن گوشت برادر مرده»<ref>سوره حجرات، آیه ۱۲.</ref> و تشبیه «کسی که به علم خویش عمل نمی‌کند به «الاغی که کتاب‌هایی حمل می‌کند و به محتوای آنها در عمل بی‌توجه است»<ref>سوره جمعه، آیه ۵.</ref> اشاره شده است.<ref>محمدقاسمی، تمثیلات قرآن‏، ۱۳۸۲ش، ص۶۲.</ref>
 ==اهداف و آثار تربیتی تمثیلات قرآن==
-برخی تمثیلات قرآن را دارای اهداف و آثار تربیتی دانسته و مواردی چون تربیت از راه «توجه دادن به ارزش‌ها و مکارم اخلاقی»، «ترسیم و تصویر حقایق غیبی در قالب امور محسوس و ملموس»، «ارائه الگوها و نمونه‌های عینی» و «برانگیختن نیروی فکر و اندیشه بشر» را از این قِسم می‌دانند.<ref>محمدقاسمی، تمثیلات قرآن‏، ۱۳۸۲ش، ص۱۰۴–۲۴۴.</ref> به عنوان نمونه، در خصوص هدف تربیت بر اساس توجه دادن به ارزش‌ها، خداوند در آیه [[آیه ۲۶۱ سوره بقره|۲۶۱ سوره بقره]]، انفاق‌کننده را به دانه‌ای تشبیه کرده است؛ ولی در مقابل، در [[سوره بقره، آیه ۱۶۴]]، انفاقی را که توأم با منّت و آزار باشد، به سنگی تشبیه می‌کند که قشر نازکی از خاک بر روی آن بوده که با اولین رگبار باران شسته شده و از بین برود.<ref>نگاه کنید به: محمدقاسمی، تمثیلات قرآن‏، ۱۳۸۲ش، ص۱۲۷–۱۲۸.</ref>[[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] نویسنده [[المیزان فی تفسیر القرآن (کتاب)|تفسیر المیزان]] در بیان اهداف تمثیلات قرآنی  در تفسیر  [[آیه ۳۹ سوره فرقان]] «وَكُلًّا ضَرَبْنا لَهُ الْأَمْثالَ» «و ما برای هر یک از این طوایف مثلها (و پندها برای هدایت و اتمام حجت) زدیم» را به معنای یادآوری و موعظه و انذار دانسته است. <ref>طباطبایی، المیزان،منشورات اسماعيليان ج۱۵، ص۲۱۸.
+تمثیلات قرآن دارای اهداف و آثار تربیتی دانسته شده؛ از جمله تربیت از راه «توجه دادن به ارزش‌ها و مکارم اخلاقی»، «ترسیم و تصویر حقایق غیبی در قالب امور محسوس و ملموس»، «ارائه الگوها و نمونه‌های عینی» و «برانگیختن نیروی فکر و اندیشه بشر».<ref>محمدقاسمی، تمثیلات قرآن‏، ۱۳۸۲ش، ص۱۰۴–۲۴۴.</ref> به عنوان نمونه، در خصوص هدف تربیت بر اساس توجه دادن به ارزش‌ها، خداوند در آیه [[آیه ۲۶۱ سوره بقره|۲۶۱ سوره بقره]]، انفاق‌کننده را به دانه‌ای تشبیه کرده است، ولی در مقابل، در [[سوره بقره، آیه ۱۶۴]]، انفاقی را که توأم با منّت و آزار باشد، به سنگی تشبیه می‌کند که قشر نازکی از خاک بر روی آن بوده که با اولین رگبار باران شسته شده و از بین برود.<ref>نگاه کنید به: محمدقاسمی، تمثیلات قرآن‏، ۱۳۸۲ش، ص۱۲۷–۱۲۸.</ref> [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]]، نویسنده [[المیزان فی تفسیر القرآن (کتاب)|تفسیر المیزان]] در بیان اهداف تمثیلات قرآنی در تفسیر [[آیه ۳۹ سوره فرقان]] «وَكُلًّا ضَرَبْنا لَهُ الْأَمْثالَ؛ و ما برای هر یک از این طوایف مثل‌ها (و پندها برای هدایت و اتمام حجت) زدیم» را به‌معنای یادآوری و موعظه و انذار دانسته است.<ref>طباطبایی، المیزان، منشورات اسماعيليان، ج۱۵، ص۲۱۸.
 </ref>
 [[File:کتاب تمثیلات قرآن.jpg|thumb|336x336px|کتاب تمثیلات قرآن، تألیف حمید محمدقاسمی]]
@@ خط ۳۹: / خط ۳۶: @@
 ==کتابشناسی==
 در زمینه تمثیلات قرآن، تألیفات متعدّدی صورت گرفته است. برخی از این تألیفات عبارتند از:
-*روضة الامثال (فی الامثال القرآن الکریم)، تألیف احمد بن عبدالله الکوزکنانی النجفی، چاپ ۱۳۲۵ق. <ref> طهرانی، الذریعه الی تصانیف الشیعه، ۱۴۰۸ق، ج ۱۱، ص۲۸۸؛سایت کتاب بدیا؛https://ketabpedia.com/تحميل/روضه-الامثالاحمد‌-بن‌عبدالله‌-كوزه/</ref>(این کتاب در مقاله [https://www.sid.ir/paper/221626/fa نقد و بررسی کتاب تفسیری «روضة الأمثال»]، توسط محمدعلی رضایی کرمانی، مورد بررسی قرار گرفته است.<ref>نگاه کنید به: رضایی کرمانی، [https://www.sid.ir/paper/221626/fa نقد و بررسی کتاب تفسیری «روضة الأمثال»].</ref>
+*روضة الامثال (فی الامثال القرآن الکریم)، تألیف احمد بن عبدالله الکوزکنانی النجفی، چاپ ۱۳۲۵ق.<ref>طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعه، ۱۴۰۸ق، ج۱۱، ص۲۸۸؛ «[https://ketabpedia.com/تحميل/روضه-الامثالاحمد‌-بن‌عبدالله‌-كوزه/ روضه الامثال]»، سایت کتاب بدیا.</ref>(این کتاب در مقاله [https://www.sid.ir/paper/221626/fa نقد و بررسی کتاب تفسیری «روضة الأمثال»]، توسط محمدعلی رضایی کرمانی، مورد بررسی قرار گرفته است.<ref>نگاه کنید به: رضایی کرمانی، [https://www.sid.ir/paper/221626/fa نقد و بررسی کتاب تفسیری «روضة الأمثال»].</ref>
-*[https://www.gisoom.com/book/1269616/کتاب-امثال-قرآن/ امثال قرآن]، تألیف علی اصغر حکمت. (این کتاب در تهران و توسط بنیاد قرآن به چاپ رسیده است.)
+*[https://www.gisoom.com/book/1269616/کتاب-امثال-قرآن/ امثال قرآن]، تألیف علی‌اصغر حکمت (این کتاب را بنیاد قرآن در تهران چاپ کرده است).
-*امثال القرآن، تألیف اسماعیل اسماعیلی. (این کتاب که چاپ اول آن در سال ۱۳۶۹ توسط انتشارات اسوه منتشر شده، بر مبنای همان" امثال قرآن" حکمت و توضیحات سیوطی در" اتقان" تنظیم یافته است.)
+*امثال القرآن، تألیف اسماعیل اسماعیلی (چاپ اول این کتاب در سال ۱۳۶۹ در انتشارات اسوه منتشر شده، و بر مبنای کتاب «امثال قرآن» حکمت و توضیحات سیوطی در «اتقان» تنظیم یافته است).
-*[https://www.ghbook.ir/index.php?option=com%20dbook&task=viewbook&book%20id=4827&Itemid=167&lang=fa تمثیلات قرآن، ویژگیها، اهداف و آثار تربیتی آن]، تألیف حمید محمدقاسمی. (ویژگی این کتاب که در سال ۱۳۸۲ش به چاپ رسیده است، نگاه از زاویه مسائل تربیتی به تمثیلات قرآنی است.)
+*[https://www.ghbook.ir/index.php?option=com%20dbook&task=viewbook&book%20id=4827&Itemid=167&lang=fa تمثیلات قرآن، ویژگیها، اهداف و آثار تربیتی آن]، تألیف حمید محمدقاسمی (ویژگی این کتاب که در سال ۱۳۸۲ش به چاپ رسیده، نگاه به تمثیلات قرآنی از زاویه مسائل تربیتی است).
-{{-}}
 ==پانویس==
 {{پانوشت}}
@@ خط ۵۲: / خط ۴۹: @@
 ==منابع==
 {{منابع}}
-* طهرانی، آقا بزرگ، الذریعه الی تصانیف الشیعه، ناشر: اسماعيليان قم و كتابخانه اسلاميه تهران‌، ۱۴۰۸ق.
+* طهرانی، آقا بزرگ، الذریعة الی تصانیف الشیعه، قم و تهران، کتابفروشی اسلامیه و اسماعيليان، ۱۴۰۸ق.
-* البیانونی، عبدالمجید، ضرب الأمثال فی القرآن. دمشق، دار القلم، بیروت، دارالشامیه، ۱۴۱۱ق.
+* البیانونی، عبدالمجید، ضرب الأمثال فی القرآن، دمشق و بیروت، دار القلم و دارالشامیه، ۱۴۱۱ق.
 * المیدانی، عبدالرحمن حسن حنبکه، امثال القرآن و صور من ادبه الرفیع، دمشق، دارالقلم، ۱۴۱۲ق.
-* تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم، بتصحیح مهدی رجائی، قم، دارالکتاب الاسلامی، چ۲، ۱۴۱۰ق.
+* تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم، تصحیح مهدی رجائی، قم، دار الکتاب الاسلامی، چ۲، ۱۴۱۰ق.
 * جهان‌بخش، ثواقب‏، تشبیهات و تمثیلات قرآن‏، تهران‏، نشر قو، ۱۳۷۶ش.
 * جوادی آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، قم، نشر اسراء، ۱۳۷۸ش.
@@ خط ۶۳: / خط ۶۰: @@
 * رشیدرضا، محمد، تفسیر القرآن الحکیم (مشهور به تفسیر المنار)، بی‌جا، بی‌نا، ۱۳۶۶ق.
 * رضایی کرمانی، محمدعلی، [https://www.sid.ir/paper/221626/fa نقد و بررسی کتاب تفسیری «روضة الأمثال»]، نشریه مطالعات تفسیری، دوره۹، ش۳۴، ۱۳۹۷ش.
-* سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، الاتقان فی علوم القرآن. ترجمه سیّد مهدی حائری قزوینی، تهران، مؤسسه انتشارات امیرکبیر، ۱۳۶۳ش.
+* سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، الاتقان فی علوم القرآن، ترجمه سیّد مهدی حائری قزوینی، تهران، مؤسسه انتشارات امیرکبیر، ۱۳۶۳ش.
-* سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، معترک الاقران فی اعجاز القرآن. بیروت، دار الفکر العربی، بی‌تا.
+* سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، معترک الاقران فی اعجاز القرآن، بیروت، دار الفکر العربی، بی‌تا.
-* طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان، چاپ پنجم، قم، مکتبه الانشر الاسلامی، ۱۴۱۷ق.
+* طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان، چاپ پنجم، قم، مکتبة النشر الاسلامی، ۱۴۱۷ق.
 * طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان، ناشر منشورات اسماعیلیان، بی‌تا، بی‌جا.
 * طوسی، محمد بن حسن، الامالی، قم، دارالثقافة، ۱۴۱۴ق.
@@ خط ۷۱: / خط ۶۸: @@
 * محمدقاسمی، حمید، تمثیلات قرآن‏، قم، نشر اسوه، ۱۳۸۲ش.
 * محمدی پارسا، عبدالله، «[https://jipt.sbu.ac.ir/article_96260.html تأمّلی بر رویکرد تمثیلِ تکوینی در تبیین آیات خلقت انسان]»، دوره ۱۵، ش۳، مهر ۱۳۹۴ش.
-* محمدی ری‌شهری، محمد، شناخت نامه قرآن برپایه قرآن و حدیث، قم، دارالحدیث، ۱۳۹۱ش.
+* محمدی ری‌شهری، محمد، شناخت‌نامه قرآن بر پایه قرآن و حدیث، قم، دارالحدیث، ۱۳۹۱ش.
 * معرفت، محمدهادی‏، آموزش علوم قرآنی‏، قم، مؤسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید، ۱۳۸۷ش‏.