ادبیات عاشورایی: تفاوت میان نسخه‌ها

برخی به استناد رجزها و شعارهای امام حسین و یارانش معتقدند آغازگر ادبیات عاشورایی [[شهدای کربلا|شهیدان کربلا]] و بستگان آنها بوده‌اند.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام حسین، ۱۳۸۸ش، ج۱۰، ص۱۸۶؛ آهمه، «ادبیات عاشورایی، سیر تحول و تکامل آن در ادب فارسی»، ص۱۳۱.</ref> علاوه بر این برخی خطبه‌های [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجاد(ع)]] و [[حضرت زینب سلام الله علیها|حضرت زینب(س)]] در [[شام]] و [[زیارت‌نامه|زیارت نامه‌های]] رسیده از [[چهارده معصوم|معصومان]] نیز را از اولین نثرهای ادبیات عاشورایی دانسته‌اند.<ref>احمدی بیرجندی، «تاثیر فرهنگ عاشورا بر هنر و ادبیات فارسی»، ص۳۷.</ref> نویسنده [[ادب الطف (کتاب)|ادب الطف]] نام بیش از ۵۰۰ شاعر عاشورایی از قرن نخست تا قرن ۱۵ قمری را آورده است.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام حسین، ۱۳۸۸ش، ج۱۰، ص۱۸۷.</ref> [[بشیر بن جذلم]]، [[عبیدالله بن حر جعفی]]، [[سلیمان بن قته خزاعی]] و [[ابوالاسود دوئلی|ابوالاسود دئلی]] از جمله مرثیه‌سرایان عاشورا در قرن نخست قمری بوده‌اند<ref>ضیایی، نگرشی، انتقادی-تاریخی به ادبیات عاشورا، ۱۳۸۱ش، ص۳۹-۴۰.</ref>، برخی نخستین شاعر عربی را که درباره واقعه عاشورا شعر سروده است، [[عُقبة بن عَمرو سَهمی]] دانسته‌اند.<ref>طوسی، امالی، ۱۴۱۴ق، ص۹۳؛ مهماندار، امام حسین در آیینه شعر و ادب، ص۵۳.</ref>{{یاد|ابیاتی از این مرثیه بر اساس نقل شیخ طوسی در امالی این است:

|اذَا العَينُ قَرَّت فِي الحَياةِ وَأَنتُمُ\\تَخافونَ فِي الدُّنيا فَأَظلَمَ نورُها

مَرَرتُ عَلى قَبرِ الحُسَينِ بِكَربَلا\\فَفاضَ عَلَيهِ مِن دُموعي غَزيرُها

===زبان فارسی===

آغاز سرودن شعر فارسی در عزای امام حسین(ع) از نیمه دوم قرن چهارم قمری و روی کار آمدن حکومت شیعی [[آل بویه]] گزارش شده است.<ref>رک: محمدزاده، دانشنامه شعر عاشورایی، ج۲، ص۷۱۷.</ref> برخی اولین شعر عاشورایی سروده شده را متعلق به [[ابوالحسن کسایی مروزی|کسائی مروزی]] (م ۳۹۰ق) می‌دانند.<ref>صفا، گنج سخن، ۱۳۵۵ش، ج۱، ص۶۸؛ مجاهدی، شکوه شعر عاشورا در زبان فارسی، ۱۳۷۹ش،ص۵۹.</ref>

|باد صبا درآمد، فردوس گشت صحرا\\آراست بوستان را نیسان به فرش دیبا

آمد نسیم سنبل، با مشک و با قرنفل\\آورد نامه گل باد صبا به صهبا