رجعت: تفاوت میان نسخه‌ها

برخی از [[شیعیان]]، رجعت را به معنای زنده‌شدن [[ائمه]] و پاکان ندانسته‌؛ بلکه آن را به معنا بازگشت قدرت به مکتب [[اهل بیت]] می‌دانند که باعث حاکمیت اندیشه‌های منسوب به [[امامت]] و [[شیعه]] بر جهان خواهد شد؛<ref>سید مرتضی، رسائل المرتضی،۱۴۰۵ق، ج۱، ص۱۲۵؛ طبرسی، مجمع‌البیان، ۱۴۰۸ق، ج۷، ص۲۳۴.</ref> البته در منابع اشاره نشده چه کسی یا گروهی رجعت را چنین تفسیر کرده است.<ref>طاهری، رجعت، ۱۳۸۴ش، ص۶۳.</ref>

اعتقاد به رجعت از ضروریات [[مذهب شیعه]] شمرده شده است؛<ref>طاهری، رجعت، ۱۳۸۴ش، ص۵۹.</ref> البته برخی انکار آن را موجب خروج از دین نمی‌دانند.<ref>شبر، حق الیقین، ۱۹۹۷م، ج۲، ص۳۵۴.</ref> رجعت را بالاترین نشانه آشکار در تشیع دانسته‌اند<ref>گلپایگانی، ارشادالسائل،۱۴۰۳ق، ص۲۰۳.</ref> و برخی از عالمان شیعه نظیر [[شیخ مفید]]<ref>شیخ مفید، اوائل المقالات، ۱۴۱۴ق، ص۴۸.</ref> [[سید مرتضی]]،<ref>سید مرتضی، رسائل المرتضی، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۱۲۵.</ref> و [[علامه مجلسی]]<ref> مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۱۰ق، ج۵۳، ص۱۲۲.</ref> بر صحیح بودن اعتقاد به رجعت ادعای [[اجماع]] نموده‌اند.محمدرضا طبسی نجفی سیزده نفر از بزرگان شیعه را نام برده که ادعای اجماع نموده‌اند.<ref>طبسی، الشیعه والرجعه، ۱۳۷۵ق، ج۱، ص۹۳.</ref> [[شیخ حر عاملی]] نیز معتقد است هیچ‌یک از علمای [[امامیه]] رجعت را انکار یا احادیث آن را تضعیف و [[تاویل]] نکرده است.<ref>حرعاملی، الایقاظ، ۱۳۸۰ش، ص۴۰۷.</ref>

<br />

اعتقاد به رجعت در [[قرن اول هجری|قرن نخست]] در میان [[شیعه]] معروف بود و در [[کتاب سلیم بن قیس]] از قدیمی‌ترین کتاب‌های شیعه مطرح شده است.<ref>سلیم، کتاب سلیم بن قیس، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۵۶۲.</ref> در [[قرن دوم هجری|قرن دوم]] و [[قرن سوم هجری|سوم]] اعتقاد به آن از نشانه‌های آشکار شیعه شمرده شده و [[فضل بن شاذان]] دو کتاب در این موضوع نوشته است.<ref>رجال نجاشی، ۱۳۶۵ش، ج۲، ص۱۶۸.</ref> [[احادیث]] زیادی درباره رجعت در [[الکافی]] آمده<ref>برای نمونه: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۱۹۶، ج۳،ص۱۳۱، ج۸، ص۵۰.</ref> و [[شیخ صدوق]] نیز برخی از این احادیث را در آثارش ذکر و اعتقاد به آن را درست دانسته است.<ref>صدوق، عیون اخبار الرضا، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۲۰۱؛ صدوق، الخصال،۱۳۶۲ش، ص۱۰۸؛ صدوق، معانی الاخبار، ۱۳۶۱ش، ص۳۶۵.</ref>

عالمان شیعه دلایلی را در اثبات اعتقاد به رجعت اقامه کرده‌<ref>ری شهری، دانشنامه امام مهدی، ۱۳۹۳ش، ج۸، ص۳۹.</ref> و به اشکالات مخالفان پاسخ داده‌اند. از جمله این آثار می‌توان به [[اوائل المقالات]] کتاب [[شیخ مفید]]<ref>شیخ مفید، اوائل المقالات،۱۴۱۴ق، ص۴۶و۷۶.</ref> در [[قرن چهارم]]، [[رسائل المرتضی]] اثر [[سید مرتضی]]<ref>سید مرتضی، رسائل المرتضی، ۱۴۰۵ق،ج۱،ص۱۲۵.</ref> در [[قرن پنجم]] اشاره کرد. [[شیخ حر عاملی|حر عاملی]] نیز در کتاب [[الایقاظ]] دوازده دلیل در این زمینه ذکر کرده است.<ref>رجوع کنید به: حرعاملی، الایقاظ، ۱۳۸۰ش</ref> این دلیل‌ها به دو دسته‌اند:

===ادله‌ای که می‌گویند رجعت امکان وقوع دارد===

[[عقل]] هیچ‌گونه مانعی برای زنده شدن مردگان پس از مرگ تصور نمی‌کند. امکان آن را کاملا درک می‌کند؛ زیرا [[خداوند]] قدرت زنده کردن دارد و تاکنون برخی را در همین عالم زنده نموده که آیات و روایات متعددی بر وقوع آن در امت‌های پیشین دلالت می‌کند{{یاد|چنانکه در آیه۴۹ [[سوره آل عمران]] آمده [[حضرت عیسی(ع)]] به اذن خدا مردگان را زنده کرد.}} و بهترین دلیل بر امکان چیزی، وقوع آن است.<ref>طاهری، رجعت،۱۳۸۴ش، ص۹۳.</ref>

===دلیل‌های اثبات رجعت===

شیعیان برای رجعت از آیات قرآن دلیل‌های فراوانی آورده‌اند. [[شیخ حر عاملی|حر عاملی]] بیش از شصت آیه<ref> حرعاملی،الایقاظ،۱۳۸۰ش، ص۷۲- ۹۷.</ref>محمدرضا طبسی نجفی بیش از هفتاد آیه<ref>طبسی،الشیعه والرجعه،۱۳۷۵ق، ج۲، ص۵۹-۷۹.</ref> [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] بیش از صدو بیست آیه بر رجعت<ref>مجلسی،بحار الانوار،۱۴۱۰ق، ج۵۳ ص۴۰-۱۴۴</ref> [[تفسیر]] و تطبیق کرده‌اند.<br />یکی از روشن‌ترین آیات در این زمینه آیه ۸۳ [[سوره نمل]] است: «و روزی که ما از هر امتی، گروهی را از کسانی که آیات ما را تکذیب می‌کردند [[حشر|محشور]] می‌کنیم و آن‌ها را نگه می‌داریم تا به یکدیگر بپیوندند.» در این آیه از زنده شدن گروهی از انسان‌ها سخن می‌گوید در حالی که آیاتی که درباره روز [[قیامت]] هستند، همواره از زنده شدن «همگان» سخن می‌گویند مانند: «ما همه آنها را در این هنگام محشور می‌کنیم به گونه‌ای که حتی یک نفر را ترک نخواهیم گفت.»<ref>سوره کهف، آیه۴۷.</ref> این تفاوت نشان می‌دهد که آیه ۸۳ سوره نمل به یک زنده شدن محدود‌تر اشاره دارد که همان رجعت است.

[[قرآن]] به مواردی از رجعت در اقوام گذشته اشاره نموده است: داستان [[عزیر (پیامبر)|عزیر]]<ref>سوره بقره، آیه۲۵۹</ref> گروهی از [[بنی‌اسرائیل|بنی اسراییل]]<ref>سوره بقره، آیه۵۶</ref> وهزاران نفر دیگر<ref>سوره بقره، آیه۲۴۳. روایتی از امام محمد باقر(ع) در ذیل این آیه نقل شده که حزقیال از خداوند متعال درخواست زنده شدن هزاران نفری کرد که از ترس طاعون از شهر خود خارج شدند؛ ولی به عذاب الهی مبتلا گردیده و مردند. حر عاملی،الایقاظ،۱۳۸۰ش، ص۱۲۴</ref> که می‌توان نتیجه گرفت در طول تاریخ رجعت به شکل‌های متفاوتی واقع شده است.<ref>ری شهری، دانشنامه امام مهدی، ۱۳۹۳ش، ج۸، ص۴۵.</ref>  در [[کتاب مقدس]] نیز به نمونه‌هایی از رجعت افراد اشاره شده است: زنده شدن کودکی به دست [[الیسع (پیامبر)|الیشع]]<ref>عهد عتیق، کتاب دوم پادشاهان، بند ۳۲-۳۸</ref> زنده شدن پسری به دست ایلیا<ref>عهد عتیق، کتاب اول پادشاهان، بند۱۷و۲۴ </ref> طبق این نقل‌ها و داستان‌ها، رجعت (یعنی اینکه قبل از وقوع قیامت برخی از مردگان زنده شوند) امری ممکن است و زنده‌شدن مردگان در همین دنیا نیز امکان وقوع دارد.<ref>ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی، ۱۳۹۳ش، ج۸، ص۴۵.</ref>

بیش از هفتاد راوی احادیث رجعت را نقل کرده‌اند<ref> حرعاملی، الایقاظ، ۱۳۸۰ش، ص۴۵.</ref> [[سید نعمت‌الله جزایری|محدث جزایری]] ادعا کرده که ۶۲۰ حدیث پیرامون رجعت دیده است.<ref> قزوینی، بیان الفرقان، ۱۳۹۳ش، ج۵، ص۱۲.</ref>[[شیخ حر عاملی|حر عاملی]] نزدیک به۶۰۰ [[حدیث]] در کتابش ذکر و ادعای [[تواتر]] نموده است.<ref>حرعاملی، الایقاظ، ۱۳۸۰ش، ص۳۳و۴۲۸.</ref>[[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] نیز ادعای تواتر نموده ومی نویسد :اگر روایات رجعت [[متواتر]] نباشد پس در هیچ چیزی ادعای تواتر امکان ندارد.<ref>مجلسی، بحار الانوار،۱۴۱۰ق، ج۵۳، ص۱۲۳.</ref> [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] معتقد است: روایات رجعت  دارای [[تواتر معنوی]] است و مخالفان [[شیعه]] از همان ابتدا اعتقاد به آن را از مختصات شیعه و [[امامان شیعه|ائمه]] می‌دانستند و اگر بعضی از این احادیث قابل خدشه باشد ضرری به تواتر آن‌ها نمی‌رساند.<ref>علامه طباطبایی، تفسیر المیزان، ج۲، ص۱۰۷.</ref>

در بیش از صد [[دعا]] سخن از رجعت به میان آمده<ref>طاهری، رجعت، ۱۳۸۴ش، ص۱۴۳.</ref> نمونه‌هایی از آن عبارت است از:

در دعایی که [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]] به [[یونس بن عبدالرحمن]] آموخت، از خداوند درخواست می‌شود که قدرت امامانی که بعد از [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام مهدی(عج)]] به دنیا بازمی‌گردند پابرجا شود.<ref>حلی، مختصر بصایر الدرجات، ص۱۹۲.</ref>  

در بسیاری از زیارت‌نامه‌های موجود که جهت [[زیارت قبور]] امامان استفاده می‌شوند اعتقاد به رجعت دیده می‌شود تا حدی که کمتر زیارت‌نامه‌ای وجود دارد که در آن اشاره‌ای به موضوع رجعت نشده باشد.<ref>طاهری، رجعت،۱۳۸۴ش، ص۱۳۶</ref> برخی از این زیارت‌نامه‌ها عبارت‌اند از: [[زیارت جامعه]]، [[زیارت وارث]]، [[زیارت اربعین]]، [[زیارت آل یاسین]] و [[زیارت رجبیه]].

از احادیث برمی‌آید که رجعت اختصاص به مسلمانان ندارد. برای مثال در برخی احادیث، به بازگشت [[دانیال]]، [[یوشع]]، [[عیسی]] و [[خضر]] اشاره شده است. برخی مؤمنان ادیان گذشته مانند [[اصحاب کهف]] نیز رجعت خواهند کرد.<ref group="یادداشت">در حدیث سوار شدن حضرت امیرالمؤمنین(ع) بر [[حدیث بساط|بساط]] و سلام گفتنش به [[اصحاب کهف]] و سخن گفت آنان با حضرت.در آخر می‌گوید: پس به خواب خود برگشتند تا آخرالزمان به هنگام خروج حضرت مهدی(عج) که به آنان سلام گوید و خدای عزوجل آنان را برای امام(ع) زنده کند سپس به خواب خود برمی‌گردند وتا روز قیامت برنمی خیزند. ثعلبی،الکشف و البیان عن تفسیر القرآن،۱۴۲۲ق، ج۶، ص۱۵۷.</ref>

احادیثی که از رجعت کنندگان اقوام یا گروهی از هر امّت و مانند آن سخن گفته<ref>مجلسی، بحارالانوار،۱۴۱۰ق، ج۵۳،ص۴۰و۷۶و۷۷و۹۰و...</ref> خیلی واضح وروشن نیست ولی از تمام این احادیث می‌توان نتیجه گرفت که مؤمنان خالص و کافران خالص رجعت خواهند کرد.<ref>ری شهری، دانشنامه امام مهدی،۱۳۹۳ش، ج۸، ص۴۷.</ref>

در چندین روایت تصریح به رجعت‌های متعدد [[امام علی(ع)]] شده است.

{{یاد|مانند این حدیث: عَنْ علی علیه‌السلام: وَ إِنَّ لِی الْکَرَّةَ بَعْدَ الْکَرَّةِ وَ الرَّجْعَةَ بَعْدَ الرَّجْعَةِ وَ أَنَا صَاحِبُ الرَّجَعَاتِ وَ الْکرَّات؛ مرا بازگشت در پی بازگشت و رجعت در پی رجعت است و من صاحب این بازگشت‌ها و رجعت‌ها و صاحب یورش‌ها و انتقام‌ها هستم.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۱۰ق، ج۵۳، ص۴۷.</ref>}}

فقط در یک حدیث،اشاره به تعداد۱۳ زن شده که به هنگام ظهور زنده خواهند شد و یاری‌گر حضرت خواهند بود برخی از آنان عبارتند: «قنواء دختر رشید، [[ام ایمن]]، [[حبابه والبیه]]، [[سمیه]] مادر [[عمار]] [[یاسر]]، زبیده، ام خالد احمسیه، ام سعید حنفیه، [[صیانة ماشطة]]، ام خالد جهنیه»<ref>عاملی،اثبات الهداة،۱۴۱۶ق، ج۳، ص۵۷۵.</ref>

یکی از بحث‌ها درباره رجعت آن است که کسانی که رجعت می‌کنند با همان بدن سابق رجعت می‌کنند یا با یک بدن جدید هستند و این بدن جدید مادی است یا غیرمادی. که در این رابطه اختلاف است.<ref>شیخ مفید، اوائل المقالات،۱۴۱۴ق، ص۴۶.</ref>  

[[شهید مطهری]] با نقل قول از [[فیض کاشانی]] معتقد است رجعت بازگشت شبح و یک جسم خاص رقیقی است که با این جسم‌ها فرق داشته، نظیر جسم‌هایی که اهل [[مکاشفه]] ادعای رؤیت می‌کنند.<ref> شهید مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۹ش، ج۴، ص۵۶۲.</ref>

[[شیخیه]] به رجعت آن‌گونه که شیعیان دیگر اعتقاد دارند معتقد نیستند و رجعت را با جسم [[هورقلیایی]] می‌دانند.<ref> رستمیان، بهرامی و زارعی، ۱۳۹۶ش،بررسی تطبیقی رجعت از دیدگاه علامه طباطبایی و شیخ احمد احسایی، ص۱۲.</ref>

میان علمای شیعه درباره زمان رجعت، اختلافی وجود ندارد و تقریباً تمام کسانی که در موضوع رجعت سخن گفته‌اند، آن را هم زمان با ظهور امام مهدی(ع) دانسته‌اند.البته برای آن دو مرحله ذکر شده است:

این مرحله که‌اندکی پیش از ظهور [[امام زمان(عج)]] است جمعی از [[یاران امام مهدی]] رجعت می‌کنند که تعداد [[یاران امام زمان|یاران]] را کامل می‌کنند. در این دوره غیر از اینان افراد دیگر رجعت نمی‌کنند.

این دوره سال‌ها پس از ظهور است. با پایان یافتن عمر حضرت مهدی، رجعت عمومی رجعت کنندگان اتفاق می‌افتد.<ref>ری شهری، دانشنامه امام مهدی،۱۳۹۳ش، ج۸، ص۷۹.</ref>  

ایجاد فرصت عمل برای شماری از نیکان: مؤمنان خالص که ظرفیت‌های بیشتری برای عمل در راه حق داشته‌اند و به دلیل عمل سران کفر و نفاق، از راه باز مانده‌اند، دوباره به زندگی باز گردند تا ضمن یاری دولت حق، خود به مراتبی برتر در سیر إلی الله دست یابند.<ref>ری شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۸، ص۴۹۵۱.</ref>

درباره این موضوع تاکنون بیش از دویست اثر نوشته‌ شده است.<ref>رجوع کنید به:موسسه اطلاع رسانی پارسا، امام مهدی در آیینه قلم،ج۱، ۱۳۸۸ش، ص۷۸.</ref> چندین اثر هم درباره کتاب شناسی رجعت چاپ شده است. نظیر: کتابشناسی رجعت که ۱۲۹ اثر معرفی نموده است.<ref>زادهوش، مقاله:کتابشناسی رجعت، کتاب ماه دین، ش۶۲،آذر ۱۳۸۱ش،ص ۷۲-۸۱.</ref>

برخی از مهم‌ترین آثار پیرامون رجعت عبارتند:

در سال‌های اخیر نیز کتاب‌هایی در این زمینه تألیف شده است که از آن جمله می‌توان به آثار زیر اشاره کرد:

#رجعت یا حیات دوباره،طاهری ورسی،احمدعلی، مسجد مقدس جمکران، قم، ۱۳۸۴ش.

#ایمان و رجعت اثر مرحوم آیت‌الله‌العظمی سید احمد زنجانی که در نقد کتاب اسلام و رجعت فرید تنکابنی و شریعت سنگلجی است.<ref> مجله موعود، شهریور ۱۳۸۷، شماره ۹۱، رجعت در آثار اسلامی</ref>

{{پانوشت}}

{{یادداشت‌ها}}

{{منابع}}

*آلوسی، محمود بن عبدالله، روح المعانی فی تفسیر القران، بیروت، دار الاحیاء التراث العربی، ۱۴۲۱ق.

==پیوند به بیرون==

{{برزخ}}