دعای اللهم عرفنی نفسک: تفاوت میان نسخه‌ها

==معرفی و اهمیت==

دعای معرفت از دعاهای معروفی است که [[شیعه|شیعیان]] در دوران غیبت بر آن مواظبت داشته<ref>صافی گلپایگانی، معرفت حجت خدا، ۱۳۹۲ش، ص۲۰.</ref> و در بیشتر مساجد ایران پس از نمازهای یومیه خوانده می‌شود.{{مدرک}}

[[عبدالله جوادی آملی|آیت‌الله جوادی آملی]] این دعا را دعای عالمانه و محققانه‌ای که هم سواد و علم می‌آورد و هم ثواب دارد، توصیف کرده است.<ref>«[https://javadi.esra.ir/fa/w/%D8%AC%D9%84%D8%B3%D9%87-%D8%AF%D8%B1%D8%B3-%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-1394/07/09-?p_l_back_url=%2Fsearch%3Fq%3D%25D8%25A7%25D9%258E%25D9%2584%25D9%2584%25D9%2591%25D9%2587%25D9%258F%25D9%2585%25D9%2591%25D9%258E%2B%25D8%25B9%25D9%258E%25D8%25B1%25D9%2591%25D9%2590%25D9%2581%25D9%2592%25D9%2586%25D9%2589%2B%25D9%2586%25D9%258E%25D9%2581%25D9%2592%25D8%25B3%25D9%258E%25D9%2583%25D9%258E جلسه درس اخلاق (۱۳۹۴/۷/۹)]»، دفتر مرجعیت.</ref>

==منابع و سند دعا==

در [[دانشنامه امام مهدی (کتاب)|دانشنامه امام مهدی(عج)]] آمده است که دعای مختصر، بخش نخست دعای مفصل است که خلاصه بودن و شهرت، موجب شده آن بخش به صورت مستقل در منابع روایی نقل شود. به نظر نویسندگان این دانشنامه، اصل دعای معرفت از امام صادق(ع) است و نزد ائمه(ع) و برخی اصحاب بود تا اینکه در دوران [[محمد بن عثمان عمری]] که آثار و فشارهای روانی و عاطفی غیبت بر شیعیان سنگینی می‌کرده، در اختیار شیعیان قرار داده شد.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۶،‌ ص۲۷۰ و ۲۷۱.</ref>  

همه سندهای دعای منقول از امام صادق(ع) معتبر شمرده شده‌اند؛<ref>صافی گلپایگانی، معرفت حجت خدا، ۱۳۹۲ش، ص۲۳و۲۴؛ محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۵، ص۴۱۵ و ۴۱۷.</ref> اما [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] در [[مرآة العقول (کتاب)|مرآة العقول]]، یکی از سندهای منقول در کتاب الکافی را مجهول<ref>مجلسی، مرآة العقول، ۱۴۰۴ق، ج۴،‌ ص۳۹.</ref> و دیگری را [[حدیث ضعیف|ضعیف]]<ref>مجلسی، مرآة العقول، ۱۴۰۴ق، ج۴،‌ ص۵۹.</ref> شمرده است. از نظر آیت‌الله صافی گلپایگانی، این دعا از اعتبار کافی برخوردار است؛ اما بر فرض ضعف سند، بر طبق [[تسامح در ادله سنن|قاعده تسامح در ادله سنن]] (آسان‌گیری نسبت به مستندات [[مستحب|احکام مستحبی]]) می‌توان آن را خواند.<ref>صافی گلپایگانی، معرفت حجت خدا، ۱۳۹۲ش، ص۲۴.</ref>

==محتوا==

[[عبدالله جوادی آملی|آیت‌الله جوادی آملی]] این دعا را دعای برهانی و علمی می‌داند که برخلاف بیشتر دعاها که حاوی درخواست هستند، یک برهان کلامی را برای تبیین ارتباط میان [[الوهیت]]، [[نبوت|رسالت]] و [[امامت]] و هدایت بیان می‌کند.<ref>«[https://javadi.esra.ir/fa/w/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B8%D8%A7%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D8%AC-%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%87%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%AF%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%D8%B3%D8%AA?p_l_back_url=%2Fsearch%3Fq%3D%25D8%25A7%25D9%258E%25D9%2584%25D9%2584%25D9%2591%25D9%2587%25D9%258F%25D9%2585%25D9%2591%25D9%258E%2B%25D8%25B9%25D9%258E%25D8%25B1%25D9%2591%25D9%2590%25D9%2581%25D9%2592%25D9%2586%25D9%2589%2B%25D9%2586%25D9%258E%25D9%2581%25D9%2592%25D8%25B3%25D9%258E%25D9%2583%25D9%258E انتظار فرج از بهترین عبادت‌هاست]»، دفتر مرجعیت؛ «[https://javadi.esra.ir/fa/w/%D8%AF%D8%B9%D8%A7%DB%8C-%C2%AB%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87%D9%85-%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%86%DB%8C-%D9%86%D9%81%D8%B3%DA%A9%C2%BB-%DA%A9%D9%85%DA%A9-%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D9%86%D8%AF-%D8%A8%D9%81%D9%87%D9%85%DB%8C%D9%85-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%BA%D8%AF%DB%8C%D8%B1?p_l_back_url=%2Fsearch%3Fq%3D%25D8%25A7%25D9%258E%25D9%2584%25D9%2584%25D9%2591%25D9%2587%25D9%258F%25D9%2585%25D9%2591%25D9%258E%2B%25D8%25B9%25D9%258E%25D8%25B1%25D9%2591%25D9%2590%25D9%2581%25D9%2592%25D9%2586%25D9%2589%2B%25D9%2586%25D9%258E%25D9%2581%25D9%2592%25D8%25B3%25D9%258E%25D9%2583%25D9%258E دعای اللهم عرفنی نفسک کمک می‌کند که بفهمیم بین غدیر و سقیفه چه فرقی است]»، دفتر مرجعیت.</ref> آن برهان از این قرار است: پیامبر(ص) خلیفه خداست و انسان تا خدا را نشناسد، خلیفه او یعنی پیامبر(ص) را نمی‌تواند بشناسد. همچنین ولی جامعه (امام معصوم) منتخب مردم نیست؛ بلکه [[خلافت|خلیفه و جانشین پیامبر(ص)]] است. ازاین‌رو، تا زمانی که پیامبر شناخته نشود، جانشنیش نیز شناخته نخواهد شد. بنابراین شناخت [[بعثت|بعثت پیامبر(ص)]] متوقف بر شناخت [[توحید]] و شناخت [[واقعه غدیر|غدیر]] مبتنی بر شناخت بعثت است.<ref>«[https://javadi.esra.ir/fa/w/%D8%AC%D9%84%D8%B3%D9%87-%D8%AF%D8%B1%D8%B3-%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-1394/07/09-?p_l_back_url=%2Fsearch%3Fq%3D%25D8%25A7%25D9%258E%25D9%2584%25D9%2584%25D9%2591%25D9%2587%25D9%258F%25D9%2585%25D9%2591%25D9%258E%2B%25D8%25B9%25D9%258E%25D8%25B1%25D9%2591%25D9%2590%25D9%2581%25D9%2592%25D9%2586%25D9%2589%2B%25D9%2586%25D9%258E%25D9%2581%25D9%2592%25D8%25B3%25D9%258E%25D9%2583%25D9%258E جلسه درس اخلاق (۱۳۹۴/۷/۹)]»، دفتر مرجعیت؛ «[https://javadi.esra.ir/fa/w/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B8%D8%A7%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D8%AC-%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%87%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%AF%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%D8%B3%D8%AA?p_l_back_url=%2Fsearch%3Fq%3D%25D8%25A7%25D9%258E%25D9%2584%25D9%2584%25D9%2591%25D9%2587%25D9%258F%25D9%2585%25D9%2591%25D9%258E%2B%25D8%25B9%25D9%258E%25D8%25B1%25D9%2591%25D9%2590%25D9%2581%25D9%2592%25D9%2586%25D9%2589%2B%25D9%2586%25D9%258E%25D9%2581%25D9%2592%25D8%25B3%25D9%258E%25D9%2583%25D9%258E انتظار فرج از بهترین عبادت‌هاست]»، دفتر مرجعیت.</ref>

==متن دعا==

متن طریق دیگر با اندک اختلافی این‌گونه است: «اللَّهُمَّ عَرِّفْنِی نَفْسَکَ فَإِنَّکَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی نَفْسَکَ لَمْ أَعْرِفْکَ اللَّهُمَّ عَرِّفْنِی نَبِيَّکَ فَإِنَّکَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی نَبِيَّکَ لَمْ أَعْرِفْهُ قَطُّ ...؛ خدایا خود را به من بشناسان؛ پس اگر خود را به من نشناسانی، تو را نمی‌شناسم. خدایا پیامبرت را به من بشناسان؛ زیرا اگر نبی‌ات را به من نشناسانی، او را هرگز نخواهم شناخت».<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۴۲، ح۲۹.</ref>