confirmed، movedable، protected، templateeditor
۵٬۴۴۷
ویرایش
دعبل بن علی خزاعی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(←منابع) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | {{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | ||
| عنوان =دعبل | | عنوان =دعبل خزاعی | ||
| تصویر =مرقد دعبل خزاعی در شوش.jpg | | تصویر =مرقد دعبل خزاعی در شوش.jpg | ||
| اندازه تصویر = 230 | | اندازه تصویر = 230 | ||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
| تأثیرگرفته از = | | تأثیرگرفته از = | ||
}} | }} | ||
'''دِعْبِل بْن عَلی خُزاعی''' ([[سال ۱۴۸ هجری قمری|۱۴۸]]-[[سال ۲۴۵ هجری قمری|۲۴۵ق]]) از شاعران و [[فهرست اصحاب امام کاظم(ع)|اصحاب امام کاظم(ع)]] و [[فهرست اصحاب امام رضا(ع)|امام رضا(ع)]] بود. او به سبب سرودن [[تائیه دعبل|قصیدۀ تائیّه]]، شهرت دارد. وی این قصیده را برای نخستین‌بار برای [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]] در [[مرو]] خواند که مورد استقبال امام و شیعیان قرار گرفت. دعبل احادیثی را نیز از امامان نقل کرده که از جمله آنها می‌توان به | '''دِعْبِل بْن عَلی خُزاعی''' ([[سال ۱۴۸ هجری قمری|۱۴۸]]-[[سال ۲۴۵ هجری قمری|۲۴۵ق]]) از شاعران و [[فهرست اصحاب امام کاظم(ع)|اصحاب امام کاظم(ع)]] و [[فهرست اصحاب امام رضا(ع)|امام رضا(ع)]] بود. او به سبب سرودن [[تائیه دعبل|قصیدۀ تائیّه]]، شهرت دارد. وی این قصیده را برای نخستین‌بار برای [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]] در [[مرو]] خواند که مورد استقبال امام و شیعیان قرار گرفت. دعبل احادیثی را نیز از امامان نقل کرده که از جمله آنها می‌توان به [[خطبه شقشقیه|خُطبۀ شِقشِقیّه]] اشاره کرد. دعبل در شعرهای خود، دشمنان اهل‌بیت(ع) را هجو می‌کرد. او در [[سال ۲۴۵ هجری قمری|سال ۲۴۵ق]] به خاطر هجو یکی از حاکمان [[بنی‌عباس]] کشته و در [[شوش]] دفن شد. | ||
== معرفی و جایگاه == | == معرفی و جایگاه == | ||
دِعْبِل بْن عَلی خُزاعی از شاعران و از راویان احادیث اهل بیت(ع) در قرن دوم و سوم هجری قمری بود.<ref>قلی‌زاده علیار، «مزارات الشیعه در قصیده تائیه دعبل خزاعی»، ص۵۳.</ref> [[تائیه دعبل|قصیدۀ تائیّه]]، مشهورترین قصیده دعبل است که آن را درباره سرگذشت [[اهل‌بیت(ع)]] و ستم‌هایی که بر آنها رفته، سروده است. وی این قصیده را برای نخستین‌بار در [[مرو]] برای [[امام رضا]](ع) خواند که بسیار مورد توجه امام و شیعیان قرار گرفت.<ref>نک: امینی، الغدیر، ج۲، ص۵۱۷-۵۰۳</ref> همچنین هنگامی که خبر [[شهادت امام رضا(ع)]] به دعبل رسید، او در قم بود و [[قصیده رائیه]] را در رثایش سرود.<ref>شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۲۵۱.</ref> دعبل اشعار متعددی را در مدح و رثای اهل‌بیت(ع) سروده است.<ref>امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۵۳۸-۵۴۰.</ref> به گفته برخی محققان، دعبل جایگاه ویژه‌ای در شعر داشته است.<ref>حمد، «مقدمه»، در دیوان دعبل بن علی الخزاعی، ۱۴۱۴ق، ص۱۱.</ref> «طبقات الشعرا» و دیوان اشعار او، از آثار دعبل به شمار آمده است.<ref>حموی، معجم الادباء، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۱۲۸۷.</ref> به گفته سید محسن | دِعْبِل بْن عَلی خُزاعی از شاعران و از راویان احادیث اهل بیت(ع) در قرن دوم و سوم هجری قمری بود.<ref>قلی‌زاده علیار، «مزارات الشیعه در قصیده تائیه دعبل خزاعی»، ص۵۳.</ref> [[تائیه دعبل|قصیدۀ تائیّه]]، مشهورترین قصیده دعبل است که آن را درباره سرگذشت [[اهل‌بیت(ع)]] و ستم‌هایی که بر آنها رفته، سروده است. وی این قصیده را برای نخستین‌بار در [[مرو]] برای [[امام رضا]](ع) خواند که بسیار مورد توجه امام و شیعیان قرار گرفت.<ref>نک: امینی، الغدیر، ج۲، ص۵۱۷-۵۰۳</ref> همچنین هنگامی که خبر [[شهادت امام رضا(ع)]] به دعبل رسید، او در [[قم]] بود و [[قصیده رائیه]] را در رثایش سرود.<ref>شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۲۵۱.</ref> دعبل اشعار متعددی را در مدح و رثای اهل‌بیت(ع) سروده است.<ref>امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۵۳۸-۵۴۰.</ref> به گفته برخی محققان، دعبل جایگاه ویژه‌ای در شعر داشته است.<ref>حمد، «مقدمه»، در دیوان دعبل بن علی الخزاعی، ۱۴۱۴ق، ص۱۱.</ref> «طبقات الشعرا» و دیوان اشعار او، از آثار دعبل به شمار آمده است.<ref>حموی، معجم الادباء، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۱۲۸۷.</ref> به گفته [[سید محسن امین]]، مؤلف [[اعیان الشیعة (کتاب)|کتاب أعیانُ الشیعه]] دیوان اشعار او تا قرن ۱۳ق وجود داشت، اما پس از مدتی از بین رفت.<ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۴۱۵.</ref> برخی نویسندگان تلاش کرده‌اند شعرهای او را که در کتاب‌های مختلف نقل شده، جمع‌آوری کنند.<ref>حمد، «مقدمه»، در کتاب دیوان دعبل بن علی الخزاعی، ۱۴۱۴ق، ص۱۳.</ref> | ||
نام دعبل، را حسن، عبدالرحمن یا محمد دانسته‌اند، ولی او به لقب «دعبل» شهرت دارد.<ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۴۰۱.</ref> [[کنیه|کنیه‌اش]] ابوعلی<ref>امینی، الغدیر، ج۲، ص۵۲۴</ref> یا ابوجعفر<ref>خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۸، ص۳۷۹</ref> است. وی در [[سال ۱۴۸ هجری قمری|سال ۱۴۸ق]] متولد شد.<ref>نجاشی، رجال النجاشی، ۱۴۱۸ق، ص۲۷۷.</ref> دعبل اهل کوفه بود و به شهرهای مختلفی سفر می‌کرد.<ref>حموی، معجم الادباء، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۱۲۸۴.</ref> نَسَب دعبل به قبیله خُزاعه، یکی از قبیله‌های یمن، می‌رسد.<ref>اعلمی، «مقدمه»، در کتاب دیوان دعبل الخزاعی، ۱۴۱۷ق، ص۴.</ref> [[بدیل بن ورقاء|بُدَیل بن ورقاء]] و پسرش [[عبدالله بن بدیل|عبدالله بن بُدَیل]]، دو تن از اجداد دعبل، صحابی پیامبر(ص) بودند.<ref>امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۵۱۳.</ref> عبدالله بن بُدَیل از یاران امام علی(ع) نیز بود که با قبیله خزاعه در [[جنگ صفین|جنگ صِفّین]] علیه [[معاویة بن ابی‌سفیان|مُعاویة بن ابی‌سُفیان]] جنگید و به شهادت رسید.<ref>امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۵۱۴-۵۱۶.</ref> البته در برخی منابع دیگر، نسَب او را به گونه دیگری ثبت کرده‌اند.<ref>ابوالفرج اصفهانی، الأغانی، ۱۴۱۵ق، ج۲۰، ص۲۹۴.</ref> | نام دعبل، را حسن، عبدالرحمن یا محمد دانسته‌اند، ولی او به لقب «دعبل» شهرت دارد.<ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۴۰۱.</ref> [[کنیه|کنیه‌اش]] ابوعلی<ref>امینی، الغدیر، ج۲، ص۵۲۴</ref> یا ابوجعفر<ref>خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۸، ص۳۷۹</ref> است. وی در [[سال ۱۴۸ هجری قمری|سال ۱۴۸ق]] متولد شد.<ref>نجاشی، رجال النجاشی، ۱۴۱۸ق، ص۲۷۷.</ref> دعبل اهل کوفه بود و به شهرهای مختلفی سفر می‌کرد.<ref>حموی، معجم الادباء، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۱۲۸۴.</ref> نَسَب دعبل به قبیله خُزاعه، یکی از قبیله‌های یمن، می‌رسد.<ref>اعلمی، «مقدمه»، در کتاب دیوان دعبل الخزاعی، ۱۴۱۷ق، ص۴.</ref> [[بدیل بن ورقاء|بُدَیل بن ورقاء]] و پسرش [[عبدالله بن بدیل|عبدالله بن بُدَیل]]، دو تن از اجداد دعبل، صحابی پیامبر(ص) بودند.<ref>امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۵۱۳.</ref> عبدالله بن بُدَیل از یاران امام علی(ع) نیز بود که با قبیله خزاعه در [[جنگ صفین|جنگ صِفّین]] علیه [[معاویة بن ابی‌سفیان|مُعاویة بن ابی‌سُفیان]] جنگید و به شهادت رسید.<ref>امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۵۱۴-۵۱۶.</ref> البته در برخی منابع دیگر، نسَب او را به گونه دیگری ثبت کرده‌اند.<ref>ابوالفرج اصفهانی، الأغانی، ۱۴۱۵ق، ج۲۰، ص۲۹۴.</ref> | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
== نقل احادیث == | == نقل احادیث == | ||
[[پرونده:کتیبه_رائیه_دعبل_در_حرم_امام_رضا(ع).jpg|بندانگشتی|بخشی از کتیبه رائیه نصب شده در [[حرم امام رضا(ع)]] که در آن نوشته شده است:{{سخ}}قَبْرَانِ فِي طُوسَ خَيْرُ النَّاسِ كُلِّهِمْ{{سخ}}وَ قَبْرُ شَرِّهِمْ هَذَا مِنَ الْعِبَرِ{{سخ}}مَا يَنْفَعُ الرِّجْسُ مِنْ قُرْبِ الزَّكِيِّ وَ لَا{{سخ}}عَلَى الزَّكِيِّ بِقُرْبِ الرِّجْسِ مِنْ ضَرَر.]] | [[پرونده:کتیبه_رائیه_دعبل_در_حرم_امام_رضا(ع).jpg|بندانگشتی|بخشی از کتیبه رائیه نصب شده در [[حرم امام رضا(ع)]] که در آن نوشته شده است:{{سخ}}قَبْرَانِ فِي طُوسَ خَيْرُ النَّاسِ كُلِّهِمْ{{سخ}}وَ قَبْرُ شَرِّهِمْ هَذَا مِنَ الْعِبَرِ{{سخ}}مَا يَنْفَعُ الرِّجْسُ مِنْ قُرْبِ الزَّكِيِّ وَ لَا{{سخ}}عَلَى الزَّكِيِّ بِقُرْبِ الرِّجْسِ مِنْ ضَرَر.]] | ||
دعبل از [[اصحاب امام کاظم(ع)]] و [[اصحاب امام رضا(ع)|امام رضا(ع)]] است<ref>ابن‌شهرآشوب، معالم العلماء، المطبعة الحیدریه، ص۱۵۱.</ref> و [[امام جواد(ع)]] را نیز درک کرده است.<ref>امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۵۲۷.</ref> او از جمله راویانی است که [[خطبه شقشقیه|خطبۀ شِقْشِقیّه]] را نقل کرده است.<ref>نگاه کنید به: شیخ طوسی، امالی، ۱۴۱۴ق، ص۳۷۲.</ref> او در میان اصحاب امامان شیعه منزلت بزرگی دارد؛<ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۴۰۱.</ref> چنان‌که [[علامه حلی]] نیز در [[خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال (کتاب)|کتاب خُلاصَةُ الأقْوال]]، مقام و منزلت دعبل را ستوده است.<ref>حلی، خلاصة الاقوال، ۱۴۱۷ق، ص۱۴۴.</ref> دعبل از افرادی چون [[سفیان ثوری|سُفیان ثوری]]، [[مالک بن انس|مالک بن اَنس]] (پیشوای مالکیان)، [[سعید بن سفیان|سعید بن سُفیان]] و [[محمد بن اسماعیل]] روایت نقل کرده است.<ref>امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۵۲۷-۵۲۸.</ref> همچنین [[علی بن علی بن رزین]] (برادر دعبل)، [[موسی بن حماد یزیدی|موسی بن حَمّاد یزیدی]]، [[اباصلت هروی|اباصَلت هِرَوی]] و [[علی بن حکیم]] از جمله افرادی هستند که از دعبل حدیث نقل کرده‌اند.<ref>امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۵۲۸-۵۲۹.</ref> | دعبل از [[اصحاب امام کاظم(ع)]] و [[اصحاب امام رضا(ع)|امام رضا(ع)]] است<ref>ابن‌شهرآشوب، معالم العلماء، المطبعة الحیدریه، ص۱۵۱.</ref> و [[امام جواد(ع)]] را نیز درک کرده است.<ref>امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۵۲۷.</ref> او از جمله راویانی است که [[خطبه شقشقیه|خطبۀ شِقْشِقیّه]] را نقل کرده است.<ref>نگاه کنید به: شیخ طوسی، امالی، ۱۴۱۴ق، ص۳۷۲.</ref> او در میان اصحاب امامان شیعه منزلت بزرگی دارد؛<ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۴۰۱.</ref> چنان‌که [[علامه حلی]] نیز در [[خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال (کتاب)|کتاب خُلاصَةُ الأقْوال]]، مقام و منزلت دعبل را ستوده است.<ref>حلی، خلاصة الاقوال، ۱۴۱۷ق، ص۱۴۴.</ref> دعبل از افرادی چون [[سفیان ثوری|سُفیان ثوری]]، [[مالک بن انس|مالک بن اَنس]] (پیشوای مالکیان)، [[سعید بن سفیان|سعید بن سُفیان]] و [[محمد بن اسماعیل]] روایت نقل کرده است.<ref>امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۵۲۷-۵۲۸.</ref> همچنین [[علی بن علی بن رزین|علی بن علی بن رَزین]] (برادر دعبل)، [[موسی بن حماد یزیدی|موسی بن حَمّاد یزیدی]]، [[اباصلت هروی|اباصَلت هِرَوی]] و [[علی بن حکیم]] از جمله افرادی هستند که از دعبل حدیث نقل کرده‌اند.<ref>امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۵۲۸-۵۲۹.</ref> | ||
{{-}} | {{-}} | ||
== درگذشت == | == درگذشت == | ||