کاربر ناشناس
قبیله خثعم: تفاوت میان نسخهها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Aghaie بدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Aghaie جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''خَثْعَم'''، یکی از قبایل بزرگ عرب در زمان ظهور [[اسلام]] بود. خثعمیان در سال نهم و دهم هجری مسلمان شدند ولی بعد از رحلت [[پیامبر(ص)]] راه [[ارتداد]] را پیش گرفتند در سال | '''خَثْعَم'''، یکی از قبایل بزرگ عرب در زمان ظهور [[اسلام]] بود. خثعمیان در سال نهم و دهم هجری مسلمان شدند ولی بعد از رحلت [[پیامبر(ص)]] گروهی از آنان راه [[ارتداد]] را پیش گرفتند که [[جریر بن عبدالله بجلی]] مأمور شد با آنان بجنگد. | ||
خثعمیان در حوادث مختلف جهان اسلام پس از رحلت پیامبر اکرم (ص) حضور داشتند از جمله در سال ۳۶ق، خثعمیان ساکن [[کوفه]]، [[علی]](ع) را در [[جنگ جمل]] یاری کردند اما در سال ۳۷ق در [[جنگ صفین|جنگ صِفّین]]، به دو دسته متخاصم تقسیم شدند. | |||
از شخصیتهای مشهور این قبیله، [[اسما بنت عمیس|اَسماء بنت عُمَیس]] همسر [[جعفر بن ابی طالب|جعفربن ابی طالب]] و همچنین [[سوید بن عمرو|سُوَید بن عَمرو]] از اصحاب [[امام حسین |امام حسین (ع)]] بودهاند. | |||
==علت نامگذاری== | ==علت نامگذاری== | ||
درباره علت نامگذاری این قبیله دلایل مختلفی گفته شده است. | درباره علت نامگذاری این قبیله دلایل مختلفی گفته شده است. | ||
خط ۷: | خط ۱۱: | ||
==مکان حضور== | ==مکان حضور== | ||
خثعمیان در نواحی مرتفع و کوهستانی [[حجاز]] و [[یمن]] تا تَباله (در جنوب غربی [[جزیرة العرب]]) زندگی میکردند. آنان نخست در جبال السَّراة/ السَرَوات و نواحی مجاور و نزدیک آن، ساکن شدند. قبیله اَزْد پس از جنگ با خثعم، آنان را از | خثعمیان در نواحی مرتفع و کوهستانی [[حجاز]] و [[یمن]] تا تَباله (در جنوب غربی [[جزیرة العرب]]) زندگی میکردند. آنان نخست در جبال السَّراة/ السَرَوات و نواحی مجاور و نزدیک آن، ساکن شدند. قبیله اَزْد پس از جنگ با خثعم، آنان را از اقامتگاههایشان در این نواحی کوهستانی بیرون کردند.<ref>بکری، ج۱، ص۴۱، ۵۸، ۶۳؛ یاقوت حموی، ذیل «بارق »؛ قلقشندی، قلائد الجُمان فی التعریف بقبائل عرب الزمان، ص.۱۰۳</ref> چون [[اسلام]] ظهور کرد، خثعمیان به [[یمن]] رفتند.<ref>ر.ک: بکری، ج۱، ص۶۳، ۹۰؛ یاقوت حموی، ذیل «بیشه »، «تربه ».</ref> | ||
==در روزگار جاهلیت== | ==در روزگار جاهلیت== | ||
* قبیله خثعم در روزگار [[جاهلیت]] [[بت]] | * قبیله خثعم در روزگار [[جاهلیت]]، [[بت]] [[ذوالخلصة]] را که در [[تباله]] قرار داشت، میپرستیدند.<ref>ابن کلبی، ۱۳۳۲، ص۳۴ـ۳۵.</ref> | ||
* آنان [[حج]] به جای نمیآوردند و حرمتی برای [[کعبه|حرم الهی]] قائل نبودند. | * آنان [[حج]] به جای نمیآوردند و حرمتی برای [[کعبه|حرم الهی]] قائل نبودند. | ||
* آنان همچون [[قبیله طی|قبیله طَی]]، از معدود قبایل عرب بودند که در [[ماههای حرام]] میجنگیدند و [[حرمت]] این ماهها را نگه نمیداشتند.<ref>ابن هشام، ج۴، ص۲۳۵؛ ابن حبیب، المُنَمَّق فی اخبار قریش، ص۶۸؛ ازرقی، ج۱، ص۱۸۴؛ جوهری، ذیل «حرم ».</ref> | * آنان همچون [[قبیله طی|قبیله طَی]]، از معدود قبایل عرب بودند که در [[ماههای حرام]] میجنگیدند و [[حرمت]] این ماهها را نگه نمیداشتند.<ref>ابن هشام، ج۴، ص۲۳۵؛ ابن حبیب، المُنَمَّق فی اخبار قریش، ص۶۸؛ ازرقی، ج۱، ص۱۸۴؛ جوهری، ذیل «حرم ».</ref> | ||
خط ۱۸: | خط ۲۲: | ||
==پس از هجرت== | ==پس از هجرت== | ||
در سال هشتم، در [[غزوه طائف]] [[علی(ع)]] با گروهی از سواران خثعم برخورد کرد و برخی از آنها را در مبارزه به هلاکت رساند و | در سال هشتم، در [[غزوه طائف]] [[علی(ع)]] با گروهی از سواران خثعم برخورد کرد و برخی از آنها را در مبارزه به هلاکت رساند و بتهایشان را به امر [[پیامبر(ص)]] شکست.<ref>مفید، ج۱، ص۱۵۲، ۱۵۴.</ref> | ||
در ماه [[صفر]] سال ۹ نیز، [[پیامبر(ص)]] گروهی را به فرماندهی [[قطبة بن عامر|قُطْبَة بن عامر]] به یکی از منزلگاههای خثعم در ناحیه تباله فرستاد و او پس از کشتن تعدادی از مشرکان، با پیروزی به [[مدینه]] بازگشت.<ref>ابن سعد، ج۲، ص۱۶۲؛ یاقوت حموی، در مبحث «فُتُق ».</ref> پیامبر سپاه دیگری به فرماندهی [[خالد بن ولید]] به سوی خثعم فرستاد. هنگام رویارویی، عدهای از خثعمیان به نشانه [[نماز]] به [[سجده]] افتادند، اما [[مسلمانان]] شتابزده آنها را کشتند، که پیامبر(ص) فرمود نصف دیه آنان را به ورثه بدهند.<ref>کلینی، ج۵، ص۴۳؛ مطیعی، ج۱۹، ص۲۶۳؛ شمسشامی، ج۶، ص۲۴۷.</ref> | در ماه [[صفر]] سال ۹ نیز، [[پیامبر(ص)]] گروهی را به فرماندهی [[قطبة بن عامر|قُطْبَة بن عامر]] به یکی از منزلگاههای خثعم در ناحیه تباله فرستاد و او پس از کشتن تعدادی از مشرکان، با پیروزی به [[مدینه]] بازگشت.<ref>ابن سعد، ج۲، ص۱۶۲؛ یاقوت حموی، در مبحث «فُتُق ».</ref> پیامبر سپاه دیگری به فرماندهی [[خالد بن ولید]] به سوی خثعم فرستاد. هنگام رویارویی، عدهای از خثعمیان به نشانه [[نماز]] به [[سجده]] افتادند، اما [[مسلمانان]] شتابزده آنها را کشتند، که پیامبر(ص) فرمود نصف دیه آنان را به ورثه بدهند.<ref>کلینی، ج۵، ص۴۳؛ مطیعی، ج۱۹، ص۲۶۳؛ شمسشامی، ج۶، ص۲۴۷.</ref> | ||
خط ۴۵: | خط ۴۹: | ||
==شخصیتهای منسوب به این قبیله== | ==شخصیتهای منسوب به این قبیله== | ||
تعدادی از | تعدادی از شخصیتهای منسوب به خثعم که در تاریخ [[اسلام]] مشهورند، عبارتاند از: | ||
# [[سوید بن عمرو|سُوَید بن عَمرو]] از اصحاب [[امام حسین]] که در [[کربلا]] به [[شهادت]] رسید. | # [[سوید بن عمرو|سُوَید بن عَمرو]] از اصحاب [[امام حسین]] که در [[کربلا]] به [[شهادت]] رسید. | ||
# [[اسماء بنت عمیس|اَسماء بنت عُمَیس]] همسر [[جعفر بن ابیطالب]] | # [[اسماء بنت عمیس|اَسماء بنت عُمَیس]] همسر [[جعفر بن ابیطالب]] | ||
خط ۶۲: | خط ۶۶: | ||
{{col-begin}} | {{col-begin}} | ||
{{راستچین}} | {{راستچین}} | ||
* ابن ابی | * ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره ۱۳۸۵ـ۱۳۸۷/ ۱۹۶۵ـ۱۹۶۷، چاپ افست بیروت، بیتا. | ||
* ابن | * ابن اثیر، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، چاپ محمد ابراهیم بنا و محمد احمد عاشور، قاهره ۱۹۷۰ـ۱۹۷۳. | ||
* ابن | * ابن حائک، الاکلیل من اخبار الیمن و انساب حمیر، ج۱۰، چاپ محبالدین خطیب، قاهره ۱۳۶۸. | ||
* ابن | * ابن حائک، صفة جزیرةالعرب، چاپ محمدبن علی اکوع، صنعا ۱۴۰۳/۱۹۸۳. | ||
* ابن | * ابن حبیب، کتاب المُحَبَّر، چاپ ایلزه لیشتن اشتتر، حیدرآباد، دکن ۱۳۶۱/۱۹۴۲، چاپ افست بیروت، بیتا. | ||
* ابن | * ابن حبیب، کتاب المُنَمَّق فی اخبار قریش، چاپ خورشید احمد فارق، حیدرآباد، دکن ۱۳۸۴/۱۹۶۴؛ | ||
* ابن حجر عسقلانی، الاصابة | * ابن حجر عسقلانی، الاصابة فی تمییز الصحابة، چاپ علی محمد بجاوی، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲. | ||
* ابن حزم، جمهرة انساب العرب، چاپ عبدالسلام محمد هارون، قاهره، | * ابن حزم، جمهرة انساب العرب، چاپ عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۹۸۲. | ||
* ابن خلدون؛ | * ابن خلدون؛ ابندرید، کتاب الاشتقاق، چاپ عبدالسلام محمد هارون، بغداد ۱۳۹۹/۱۹۷۹. | ||
* ابن سعد ( | * ابن سعد (بیروت). | ||
* ابن عبدالبَرّ، الانباه | * ابن عبدالبَرّ، الانباه علی قبائل الرواة، چاپ ابراهیم ابیاری، بیروت ۱۴۰۵/۱۹۸۵. | ||
* ابن | * ابن قتیبه، الامامة و السیاسة، المعروف بتاریخ الخلفاء، چاپ طه محمد زینی، قاهره، ۱۳۸۷/ ۱۹۶۷، چاپ افست بیروت، بیتا. | ||
* ابن | * ابن کلبی، کتاب الاصنام، چاپ احمد زکیپاشا، قاهره ۱۳۳۲/۱۹۱۴. | ||
* ابن | * ابن کلبی، نسب مَعَدّ و الیمن الکبیر، چاپ ناجی حسن، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸. | ||
* ابن هشام، | * ابن هشام، السیرةالنبویة، چاپ مصطفی سقا، ابراهیم ابیاری، و عبدالحفیظ شلبی، قاهره، ۱۳۵۵/ ۱۹۳۶، چاپ افست بیروت، بیتا. | ||
* ابوالفرج | * ابوالفرج اصفهانی؛ محمدبن عبداللّه ازرقی، اخبار مکة و ماجاء فیها من الآثار، چاپ رشدی صالح ملحس، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳، چاپ افست قم ۱۳۶۹ش. | ||
* محمدبن | * محمدبن اسماعیل بخاری، صحیحالبخاری، چاپ محمد ذهنی افندی، استانبول ۱۴۰۱/۱۹۸۱، چاپ افست بیروت، بیتا. | ||
* عبداللّه بن | * عبداللّه بن عبدالعزیز بکری، معجم مااستعجم من اسماءالبلاد و المواضع، چاپ مصطفی سقّا، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. | ||
* عاتق | * عاتق بلادی، معجم القبائل العربیة: المتفقة اسمآ المختلفة نسبآ او دیارآ، بیروت ۱۴۲۳/۲۰۰۲. | ||
* | * اسماعیل بن حماد جوهری، الصحاح: تاج اللغة و صحاحالعربیة، چاپ احمد عبدالغفور عطار، قاهره ۱۳۷۶، چاپ افست بیروت ۱۴۰۷. | ||
* | * خلیل بن احمد، کتاب العین، چاپ مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی، قم ۱۴۰۹. | ||
* ماجد | * ماجد زبیدی، معجم انساب قبائل الجزیرة العربیة، بیروت ۱۴۲۵/۲۰۰۴. | ||
* | * خیرالدین زرکلی، الاعلام، بیروت ۱۹۸۴. | ||
* | * سمعانی. | ||
* عبدالرحمانبن | * عبدالرحمانبن ابیبکر سیوطی، الاتقان فی علوم القرآن، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ]قاهره، ۱۹۶۷، چاپ افست قم ۱۳۶۳ش. | ||
* محمدبن | * محمدبن یوسف شمس شامی، سبل الهدی و الرشاد فی سیرة خیرالعباد، چاپ عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۳. | ||
* | * لویس شیخو، «النصرانیة و آدابها بین عرب الجاهلیة »، المشرق، سال ۱۵، ش ۱۲ (کانونالاول ۱۹۱۲). | ||
* | * طبری، تاریخ (بیروت). | ||
* محمدبن حسن | * محمدبن حسن طوسی، کتاب الخلاف، چاپ محمدمهدی نجف، جواد شهرستانی، و علی خراسانی کاظمی، قم ۱۴۰۷ـ۱۴۱۷. | ||
* | * علی بن حسین علمالهدی، رسائل الشریف المرتضی، چاپ مهدی رجائی، قم ۱۴۰۵ـ۱۴۱۰. | ||
* فؤاد حمزه، قلب | * فؤاد حمزه، قلب جزیرةالعرب، ریاض، ۱۳۵۲/ ۱۹۳۳. | ||
* احمدبن | * احمدبن علی قلقشندی، قلائد الجُمان فی التعریف بقبائل عرب الزمان، چاپ ابراهیم ابیاری، قاهره ۱۴۰۲/۱۹۸۲. | ||
* احمدبن | * احمدبن علی قلقشندی، نهایةالارب فی معرفة انسابالعرب، بیروت ۱۴۰۵/۱۹۸۴. | ||
* عمررضا | * عمررضا کحّاله، معجم قبائل العرب القدیمة و الحدیثة، بیروت ۱۴۰۲/۱۹۸۲. | ||
* | * محمدنجیب مطیعی، التکملة الثانیة، المجموع: شرح المُهَذّب، در یحیی بن شرف نووی، المجموع: شرح المُهَذّب، ج۱۳ـ۲۰، بیروت: دارالفکر، بیتا. | ||
* محمدبن محمد | * محمدبن محمد مفید، الارشاد فی معرفة حجج اللّه علی العباد، قم ۱۴۱۳. | ||
* احمدبن | * احمدبن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعة المشتهر ب رجال النجاشی، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷. | ||
* نصربن مزاحم، وقعة | * نصربن مزاحم، وقعة صفّین، چاپ عبدالسلام محمد هارون، قاهره ۱۳۸۲، چاپ افست قم ۱۴۰۴. | ||
* | * عبدالحکیم وائلی، موسوعة قبائل العرب، عمان ۲۰۰۲. | ||
{{col-end}} | {{col-end}} | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{چپچین}} | {{چپچین}} | ||
*Theodor Noldeke, Geschichte der Persen und Araber zur Zeit der Sasaniden, Leiden 1973. | *Theodor Noldeke, Geschichte der Persen und Araber zur Zeit der Sasaniden, Leiden 1973. |