Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۵٬۴۹۵
ویرایش
زیارت: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
زیارت اصطلاحی دینی به معنای حاضر شدن در کنار قبور اموات و به‌ویژه قبور پیامبران، امامان و امامزادگان با مناسکی مخصوص و همچنین قبور مؤمنان و انسان‌های صالح است.<ref>کیانی فرید، «زیارت»، ص۸۴۷.</ref> زیارت در لغت به معنای «قصد کردن» است و گفته می‌شود در عرف به‌معنای قصد کردن زیارت‌شونده در جهت احترام، بزرگداشت و انس‌گرفتن با وی است.<ref>طریحی، مجمع البحرین، ذیل واژه «زور».</ref> زیارت همچنین درباره دیدار و ملاقات با افراد زنده در جهت احترام و نکوداشت آنان نیز صدق میکند.<ref>طریحی، مجمع البحرین، ذیل واژه «زور».</ref> برای نمونه در متون روایی بر رفتن به زیارت عالمان دین و نیز مؤمنان و برادران دینی در زمان حیات‌شان، توصیه شده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۷۵-۱۷۹.</ref> | زیارت اصطلاحی دینی به معنای حاضر شدن در کنار قبور اموات و به‌ویژه قبور پیامبران، امامان و امامزادگان با مناسکی مخصوص و همچنین قبور مؤمنان و انسان‌های صالح است.<ref>کیانی فرید، «زیارت»، ص۸۴۷.</ref> زیارت در لغت به معنای «قصد کردن» است و گفته می‌شود در عرف به‌معنای قصد کردن زیارت‌شونده در جهت احترام، بزرگداشت و انس‌گرفتن با وی است.<ref>طریحی، مجمع البحرین، ذیل واژه «زور».</ref> زیارت همچنین درباره دیدار و ملاقات با افراد زنده در جهت احترام و نکوداشت آنان نیز صدق میکند.<ref>طریحی، مجمع البحرین، ذیل واژه «زور».</ref> برای نمونه در متون روایی بر رفتن به زیارت عالمان دین و نیز مؤمنان و برادران دینی در زمان حیات‌شان، توصیه شده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۷۵-۱۷۹.</ref> | ||
===جایگاه و اهمیت=== | ===جایگاه و اهمیت=== | ||
گفته می‌شود احترام به قبور درگذشتگان، به‌ویژه قبور بزرگان، سابقه‌ای طولانی دارد و مردم جهان از گذشته‌های بسیار دور اموات‌شان را گرامی می‌داشتند و به زیارت قبور آنان می‌رفتند.<ref>مکارم شیرازی، شیعه پاسخ می‌گوید، ص۸۹.</ref> در فرهنگ اسلامی نیز زیارت قبر پیامبر(ص)، اهل‌بیت او و قبور مؤمنان یکی از اصول و باورهای اسلامی است.<ref>سبحانی، منشور عقاید امامیه، ۱۳۷۶ش، ص۲۵۴.</ref> | گفته می‌شود احترام به قبور درگذشتگان، به‌ویژه قبور بزرگان، سابقه‌ای طولانی دارد و مردم جهان از گذشته‌های بسیار دور اموات‌شان را گرامی می‌داشتند و به زیارت قبور آنان می‌رفتند.<ref>مکارم شیرازی، شیعه پاسخ می‌گوید، ۱۴۲۸ق، ص۸۹.</ref> در فرهنگ اسلامی نیز زیارت قبر پیامبر(ص)، اهل‌بیت او و قبور مؤمنان یکی از اصول و باورهای اسلامی است.<ref>سبحانی، منشور عقاید امامیه، ۱۳۷۶ش، ص۲۵۴.</ref> | ||
ابن‌ضیاء مکی (متوفای: ۸۵۴ق)، در کتاب «تاریخ المکة المشرفة و المسجد الحرام»، نقل کرده است که وقتی حاجیان اعمال حج را تمام می‌کردند به قصد زیارت قبر پیامبر(ص) که از بافضیلت‌ترین مستحبات است، می‌رفتند.<ref>مکی، تاریخ المکة المشرفة و المسجد الحرام، ۱۴۲۴ق، ص۳۳۴.</ref> شوکانی در کتاب «نیل الاوطار» گفته است دأب و روش مسلمانانی که به سفر حج می‌رفتند بر این بوده است که وقتی به مدینه می‌رسیدند به زیارت قبر پیامبر(ص) می‌شتافتند و آن را از برترین اعمال می‌شماردند.<ref>شوکانی، نیل الاوطار، ۱۴۱۳ق، ج۵، ص۱۱۰ | ابن‌ضیاء مکی (متوفای: ۸۵۴ق)، در کتاب «تاریخ المکة المشرفة و المسجد الحرام»، نقل کرده است که وقتی حاجیان اعمال حج را تمام می‌کردند به قصد زیارت قبر پیامبر(ص) که از بافضیلت‌ترین مستحبات است، می‌رفتند.<ref>مکی، تاریخ المکة المشرفة و المسجد الحرام، ۱۴۲۴ق، ص۳۳۴.</ref> شوکانی در کتاب «نیل الاوطار» گفته است دأب و روش مسلمانانی که به سفر حج می‌رفتند بر این بوده است که وقتی به مدینه می‌رسیدند به زیارت قبر پیامبر(ص) می‌شتافتند و آن را از برترین اعمال می‌شماردند.<ref>شوکانی، نیل الاوطار، ۱۴۱۳ق، ج۵، ص۱۱۰.</ref> شمس‌الدین ذهبی (درگذشت: ۷۴۸ق)، تاریخ‌نگار و محدث شافعی، نیز زیارت قبر پیامبر(ص) و سفر کردن برای زیارت قبور انبیاء و اولیای الهی را از بالاترین چیزهایی دانسته است که موجب تقرب انسان به خدا می‌شود.<ref>ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۴۸۴.</ref> عبدالرحمن جزیری، فقیه مصری و مؤلف کتاب «الفقه علی المذاهب الاربعة»، نیز با توجه به احادیث، زیارت قبر پیامبر(ص) را از برترین اعمال صالح دانسته است.<ref>جزیری، الفقه علی المذاهب الاربعة، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۹۴۶.</ref> ملاعلی القاری (درگذشت: ۱۰۱۴ق)، فقیه و محدث حنفی، نقل کرده است که برخی حتی تا این حد پیش رفته‌اند که زیارت قبر پیامبر(ص) به قصد تقرب را به مثابه ضروری دین قلمداد کرده و انکار آن را محکوم به کفر دانسته‌اند.<ref>القاری، شرح الشفاء، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۱۵۲.</ref> | ||
عالمان مسلمان با توجه به منابع روایی، آثار و فوایدی برای زیارت قبور، به‌ویژه قبور پیامبران، اولیای الهی و مؤمنان ذکر کرده‌اند که برخی از آنها عبارتند از: یاد مرگ و آخرت،<ref>مسلم، صحیح مسلم، ج۲، ص۶۷۱؛ الدارقطنی، سنن الدارقطنی، ۱۴۲۴ق، ج۵، ص۴۶۷.</ref> تقرب به خداوند،<ref>سید بن طاووس، فرحة الغری، ص۱۰۴-۱۰۵؛ علامه مجلسی، بحار الانوار، ج۱۰۰، ص۱۲۰-۱۲۱.</ref> آمرزیده شدن گناهان،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۵۸۵؛ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۴۱۰.</ref> شفاعت در روز قیامت،<ref>الدارقنطی، سنن الدارقطنی، ۱۴۲۴ق، ج۳، ص۳۳۴.</ref> استجابت دعا<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۴۲۳.</ref> و رقت و نرمی قلب‌ها.<ref>متقی هندی، | عالمان مسلمان با توجه به منابع روایی، آثار و فوایدی برای زیارت قبور، به‌ویژه قبور پیامبران، اولیای الهی و مؤمنان ذکر کرده‌اند که برخی از آنها عبارتند از: یاد مرگ و آخرت،<ref>مسلم، صحیح مسلم، دار إحیاء التراث العربی، ج۲، ص۶۷۱؛ الدارقطنی، سنن الدارقطنی، ۱۴۲۴ق، ج۵، ص۴۶۷.</ref> تقرب به خداوند،<ref>سید بن طاووس، فرحة الغری، ۱۴۱۹ق، ص۱۰۴-۱۰۵؛ علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۰، ص۱۲۰-۱۲۱.</ref> آمرزیده شدن گناهان،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۵۸۵؛ حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۶ق، ج۱۴، ص۴۱۰.</ref> شفاعت در روز قیامت،<ref>الدارقنطی، سنن الدارقطنی، ۱۴۲۴ق، ج۳، ص۳۳۴.</ref> استجابت دعا<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۶ق، ج۱۴، ص۴۲۳.</ref> و رقت و نرمی قلب‌ها.<ref>متقی هندی، کنز الاعمال، ۱۴۰۱ق، ج۱۵، ص۶۴۶.</ref> | ||
===مخالفت ابن‌تیمیه و وهابیون با زیارت قبور=== | ===مخالفت ابن‌تیمیه و وهابیون با زیارت قبور=== | ||
به نقل از محمد عبدالحی لکنوی (درگذشت: ۱۳۰۴ق)، فقیه و محدث حنفی اهل هند، در کتابش با عنوان «ابراز الغی الواقع فی شفاء العی»، هیچ‌یک از فقیهان چهارگانه اهل سنت و عالمان مسلمان، غیر از ابن‌تیمیه، به حرمت و عدم مشروعیت زیارت قبور مؤمنان؛ به‌ویژه قبر پیامبر(ص) و بار سفر بستن (شدُّ الرحال) برای انجام آن، قائل نشده‌اند، بلکه همه آنان اتفاق نظر دارند که زیارت قبر پیامبر(ص) از برترین عبادات و رفیع‌ترین طاعات است؛ به‌گونه‌ای که در استحباب یا واجب بودن این عمل اختلاف نظر پیدا کرده‌اند، بسیاری از این عالمان گفته‌اند مستحب است و برخی از مالکیه و ظاهریه گفته‌اند واجب است. بیشتر عالمان حنفی نیز گفته‌اند که نزدیک به واجب است.<ref>لکنوی، ابراز الغی الواقع فی شفاء العی، ص۳۷.</ref> لکنوی بر این باور است که ابن‌تیمیه نخستین کسی بود که به مخالفت با این اجماع پرداخت و در مشروعیت زیارت قبور تشکیک کرد.<ref>لکنوی، ابراز الغی الواقع فی شفاء العی، ص۳۷.</ref> محمدزاهد کوثری نیز گفته است اتفاق عملی امت بر مشروعیت زیارت قبر پیامبر(ص) بود تا این که ابن‌تیمیه انکار آن را بدعت گذاشت.<ref>کوثری، محق التقول فی مسألة التوسل، ص۲۲.</ref> | به نقل از محمد عبدالحی لکنوی (درگذشت: ۱۳۰۴ق)، فقیه و محدث حنفی اهل هند، در کتابش با عنوان «ابراز الغی الواقع فی شفاء العی»، هیچ‌یک از فقیهان چهارگانه اهل سنت و عالمان مسلمان، غیر از ابن‌تیمیه، به حرمت و عدم مشروعیت زیارت قبور مؤمنان؛ به‌ویژه قبر پیامبر(ص) و بار سفر بستن (شدُّ الرحال) برای انجام آن، قائل نشده‌اند، بلکه همه آنان اتفاق نظر دارند که زیارت قبر پیامبر(ص) از برترین عبادات و رفیع‌ترین طاعات است؛ به‌گونه‌ای که در استحباب یا واجب بودن این عمل اختلاف نظر پیدا کرده‌اند، بسیاری از این عالمان گفته‌اند مستحب است و برخی از مالکیه و ظاهریه گفته‌اند واجب است. بیشتر عالمان حنفی نیز گفته‌اند که نزدیک به واجب است.<ref>لکنوی، ابراز الغی الواقع فی شفاء العی، انتشارات چشمه فیض، ص۳۷.</ref> لکنوی بر این باور است که ابن‌تیمیه نخستین کسی بود که به مخالفت با این اجماع پرداخت و در مشروعیت زیارت قبور تشکیک کرد.<ref>لکنوی، ابراز الغی الواقع فی شفاء العی، انتشارات چشمه فیض، ص۳۷.</ref> محمدزاهد کوثری نیز گفته است اتفاق عملی امت بر مشروعیت زیارت قبر پیامبر(ص) بود تا این که ابن‌تیمیه انکار آن را بدعت گذاشت.<ref>کوثری، محق التقول فی مسألة التوسل، المکتبة الازهریة للتراث، ص۲۲.</ref> | ||
دیدگاه ابن‌تیمیه درباره عدم مشروعیت زیارت، مورد مخالفت عالمان مسلمان قرار گرفت و در مخالفت با دیدگاه وی آثاری نیز تألیف گردید.<ref>برای نمونه نگاه کنید به سبکی، شفاء السقام، ص۵۹-۶۰.</ref> برای نمونه تقی‌الدین سُبکی (درگذشت: ۷۵۶ق)، عالم شافی اهل مصر، کتابی تألیف نمود و در آن با استناد به روایات نقل‌شده از منابع معتبر حدیثی نزد اهل سنت، سیره گذشتگان و اجماع عالمان، به نقد دیدگاه ابن‌تیمیه و اثبات مشروعیت زیارت؛ به‌ویژه زیارت قبر پیامبر(ص) پرداخت.<ref>سبکی، شفاء السقام، ص۵۹.</ref> او کتابش را با عنوان [[شفاء السقام فی زیارة خیر الانام (کتاب)|شِفاءُ السَّقام فی زیارَةِ خَیرِ الأنام]] (شفای بیماری‌ها در زیارت بهترین انسان‌ها)، نام نهاد.<ref>سبکی، شفاء السقام، ص۵۹.</ref> سُبکی در مقدمه کتابش، هدف اصلی از تألیف این کتاب را ردّ دیدگاه کسانی همچون ابن‌تیمیه معرفی کرده است که روایات درباره مشروعیت زیارت و توصیه عمل به آن را جعلی و سفر برای زیارت را بدعت دانسته‌اند.<ref>سبکی، شفاء السقام، ص۶۰.</ref> | دیدگاه ابن‌تیمیه درباره عدم مشروعیت زیارت، مورد مخالفت عالمان مسلمان قرار گرفت و در مخالفت با دیدگاه وی آثاری نیز تألیف گردید.<ref>برای نمونه نگاه کنید به تق‌الدین سبکی، شفاء السقام، ۱۴۱۹ق، ص۵۹-۶۰.</ref> برای نمونه تقی‌الدین سُبکی (درگذشت: ۷۵۶ق)، عالم شافی اهل مصر، کتابی تألیف نمود و در آن با استناد به روایات نقل‌شده از منابع معتبر حدیثی نزد اهل سنت، سیره گذشتگان و اجماع عالمان، به نقد دیدگاه ابن‌تیمیه و اثبات مشروعیت زیارت؛ به‌ویژه زیارت قبر پیامبر(ص) پرداخت.<ref>تقی‌الدین سبکی، شفاء السقام، ۱۴۱۹ق، ص۵۹.</ref> او کتابش را با عنوان [[شفاء السقام فی زیارة خیر الانام (کتاب)|شِفاءُ السَّقام فی زیارَةِ خَیرِ الأنام]] (شفای بیماری‌ها در زیارت بهترین انسان‌ها)، نام نهاد.<ref>تقی‌الدین سبکی، شفاء السقام، ۱۴۱۹ق، ص۵۹.</ref> سُبکی در مقدمه کتابش، هدف اصلی از تألیف این کتاب را ردّ دیدگاه کسانی همچون ابن‌تیمیه معرفی کرده است که روایات درباره مشروعیت زیارت و توصیه عمل به آن را جعلی و سفر برای زیارت را بدعت دانسته‌اند.<ref>تقی‌الدین سبکی، شفاء السقام، ۱۴۱۹ق، ص۶۰.</ref> | ||
چند قرن پس از ابن‌تیمیه، یعنی در قرن دوازدهم مخالفت با مشروعیت زیارت از سوی وهابیون دوباره مطرح شد و تا به امروز (قرن پانزدهم هجری) نیز این عمل را حرام پنداشته و مسلمانان را از انجام آن باز می‌دارند؛<ref>رضوانی، سلسله مباحث وهابیت‌شناسی (زیارت پیامبر و اولیاء)، ص۸.</ref> از همین رو سخن از مشروعیت زیارت در شریعت اسلام از مسائلی است که بار دیگر مورد بحث عالمان مسلمان واقع شد و عالمان شیعه و اهل سنت به دفاع از مشروعیت و جواز آن، آثاری نگاشته‌اند. | چند قرن پس از ابن‌تیمیه، یعنی در قرن دوازدهم مخالفت با مشروعیت زیارت از سوی وهابیون دوباره مطرح شد و تا به امروز (قرن پانزدهم هجری) نیز این عمل را حرام پنداشته و مسلمانان را از انجام آن باز می‌دارند؛<ref>رضوانی، سلسله مباحث وهابیت‌شناسی (زیارت پیامبر و اولیاء)، نشر مشعر، ص۸.</ref> از همین رو سخن از مشروعیت زیارت در شریعت اسلام از مسائلی است که بار دیگر مورد بحث عالمان مسلمان واقع شد و عالمان شیعه و اهل سنت به دفاع از مشروعیت و جواز آن، آثاری نگاشته‌اند. | ||
==جایگاه ویژه زیارت نزد شیعیان== | ==جایگاه ویژه زیارت نزد شیعیان== | ||
زیارت نزد شیعیان جایگاه ویژه‌ای دارد و آنان به پیروی از روایاتی که از امامان معصوم درباره ثواب و جایگاه زیارت نقل شده، اهتمام ویژه‌ای به سفر رفتن برای زیارت قبور و مرقدهای امامان(ع)، امامزادگان دارند. خبرگزاری صدا و سیما به نقل از تولیت آستان قدس رضوی، در مرداد ۱۳۹۷ش، گزارش کرده است که سالانه ۲۸ میلیون نفر از شهرهای مختلف ایران و برخی کشورهای دیگر برای زیارت مرقد امام رضا(ع) به مشهد مسافرت می‌کنند.<ref>[https://www.iribnews.ir/fa/news/2184896/سالانه-۲۸-میلیون-نفر-زائر-حرم-امام-رضاع «سالانه ۲۸ میلیون نفر زائر حرم امام رضا(ع)»]، سایت خبرگزاری صدا و سیما.</ref> به‌گزارش خبرگزاری مهر، به نقل از مرکز آمار حرم حضرت عباس(ع): تعداد زائران عتبات در پیاده‌روی اربعین در سال ۱۴۰۲ش، بیش از ۲۲ میلیون نفر برآورد شده است.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5880863/تعداد-نهایی-زائران-اربعین-امسال-۲۲-میلیون- «تعداد نهایی زائران اربعین امسال ۲۲ میلیون نفر اعلام شد»]، سایت خبرگزاری مهر.</ref> | زیارت نزد شیعیان جایگاه ویژه‌ای دارد و آنان به پیروی از روایاتی که از امامان معصوم درباره ثواب و جایگاه زیارت نقل شده، اهتمام ویژه‌ای به سفر رفتن برای زیارت قبور و مرقدهای امامان(ع)، امامزادگان دارند. خبرگزاری صدا و سیما به نقل از تولیت آستان قدس رضوی، در مرداد ۱۳۹۷ش، گزارش کرده است که سالانه ۲۸ میلیون نفر از شهرهای مختلف ایران و برخی کشورهای دیگر برای زیارت مرقد امام رضا(ع) به مشهد مسافرت می‌کنند.<ref>[https://www.iribnews.ir/fa/news/2184896/سالانه-۲۸-میلیون-نفر-زائر-حرم-امام-رضاع «سالانه ۲۸ میلیون نفر زائر حرم امام رضا(ع)»]، سایت خبرگزاری صدا و سیما.</ref> به‌گزارش خبرگزاری مهر، به نقل از مرکز آمار حرم حضرت عباس(ع): تعداد زائران عتبات در پیاده‌روی اربعین در سال ۱۴۰۲ش، بیش از ۲۲ میلیون نفر برآورد شده است.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5880863/تعداد-نهایی-زائران-اربعین-امسال-۲۲-میلیون- «تعداد نهایی زائران اربعین امسال ۲۲ میلیون نفر اعلام شد»]، سایت خبرگزاری مهر.</ref> | ||
در برخی روایات شیعه به زیارت امامان(ع) در ایام خاصی سفارش شده و برای آن فضیلت و ثواب بیشتری بیان شده است. برای نمونه به زیارت امام حسین(ع) در شب و روز جمعه،<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۴۷۹.</ref> روز عرفه،<ref>سید بن طاووس، الاقبال، ۱۳۷۶ش، ج۲، ص۶۱.</ref> نیمه رجب و نمیه شعبان،<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۴۶۵ و ۴۶۷.</ref> روز و شب عید فطر،<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۴۷۵.</ref> توصیه و تأکید شده است. همچنین زیارت قبور امامان(ع) در سالروز ولادت و وفات‌شان در میان شیعیان امری مرسوم و متعارف است. | در برخی روایات شیعه به زیارت امامان(ع) در ایام خاصی سفارش شده و برای آن فضیلت و ثواب بیشتری بیان شده است. برای نمونه به زیارت امام حسین(ع) در شب و روز جمعه،<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۶ق، ج۱۴، ص۴۷۹.</ref> روز عرفه،<ref>سید بن طاووس، الاقبال، ۱۳۷۶ش، ج۲، ص۶۱.</ref> نیمه رجب و نمیه شعبان،<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۶ق، ج۱۴، ص۴۶۵ و ۴۶۷.</ref> روز و شب عید فطر،<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۶ق، ج۱۴، ص۴۷۵.</ref> توصیه و تأکید شده است. همچنین زیارت قبور امامان(ع) در سالروز ولادت و وفات‌شان در میان شیعیان امری مرسوم و متعارف است. | ||
زیارت از راه دور نیز گونه‌ای زیارت شمرده می‌شود که در روایات شیعه برای کسانی که زیارت حضوری برای آنان مقدور نیست توصیه شده است.<ref>ابن‌قولویه، کامل الزیارات، ص۳۰۱-۳۰۵.</ref> برای نمونه در روایتی به نقل از امام صادق(ع) چنین آمده است: کسی که قادر به زیارت از نزدیک نیست، در جای بلندی قرار گیرد و دو رکعت نماز بخواند، سپس به سوی قبور ما روی کند و سلام دهد، سلام او به ما خواهد رسید.<ref>ابن‌قولویه، کامل الزیارات، ص۳۰۳.</ref> در روایت دیگری از وی نقل شده است اگر کسی در فضای باز قرار گیرد و به راست و چپ نگاه کند، سپس سر خود را به سوی آسمان بلند کند و به سوی قبر امام حسین(ع) توجه نماید و بگوید: «السَّلامُ عَلَیْکَ یا اباعَبْدِاللَّهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُاللَّهِ وَ بَرَکاتُهُ»، ثواب زیارت امام حسین برای او نوشته می‌شود.<ref>ابن‌قولویه، کامل الزیارات، ص۳۰۳.</ref> با گسترش و نفوذ اینترنت میان مردم، ارائه خدمات مذهبی در فضای مجازی گسترش یافت، از جمله در مسئله زیارت برای افرادی که به دلیل کهولت سن، مشغله و یا هر دلیل دیگری که قادر به زیارت حضوری نیستند، کارهایی مانند زیارت آنلاین، پخش زنده از اماکن زیارتی، تلفن مستقیم و زیارت مجازی ارائه می‌شود. | زیارت از راه دور نیز گونه‌ای زیارت شمرده می‌شود که در روایات شیعه برای کسانی که زیارت حضوری برای آنان مقدور نیست توصیه شده است.<ref>ابن‌قولویه، کامل الزیارات، مطبعة الصدوق، ص۳۰۱-۳۰۵.</ref> برای نمونه در روایتی به نقل از امام صادق(ع) چنین آمده است: کسی که قادر به زیارت از نزدیک نیست، در جای بلندی قرار گیرد و دو رکعت نماز بخواند، سپس به سوی قبور ما روی کند و سلام دهد، سلام او به ما خواهد رسید.<ref>ابن‌قولویه، کامل الزیارات، مطبعة الصدوق، ص۳۰۳.</ref> در روایت دیگری از وی نقل شده است اگر کسی در فضای باز قرار گیرد و به راست و چپ نگاه کند، سپس سر خود را به سوی آسمان بلند کند و به سوی قبر امام حسین(ع) توجه نماید و بگوید: «السَّلامُ عَلَیْکَ یا اباعَبْدِاللَّهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُاللَّهِ وَ بَرَکاتُهُ»، ثواب زیارت امام حسین برای او نوشته می‌شود.<ref>ابن‌قولویه، کامل الزیارات، مطبعة الصدوق، ص۳۰۳.</ref> با گسترش و نفوذ اینترنت میان مردم، ارائه خدمات مذهبی در فضای مجازی گسترش یافت، از جمله در مسئله زیارت برای افرادی که به دلیل کهولت سن، مشغله و یا هر دلیل دیگری که قادر به زیارت حضوری نیستند، کارهایی مانند زیارت آنلاین، پخش زنده از اماکن زیارتی، تلفن مستقیم و زیارت مجازی ارائه می‌شود. | ||
تاریخ‌نگاران مواردی را گزارش کرده‌اند که در آن برخی عالمان اهل سنت نیز به زیارت قبور برخی امامان شیعه رفته‌اند. برای نمونه ابن حِبّان، محدث اهل سنت در قرن سوم و چهارم هجری، گفته است که بارها به زیارت قبر علی بن موسی در مشهد می‌رفتم و با توسل به او مشکلاتم برطرف می‌شد.<ref>ابن حبان، الثقات، ۱۴۰۲ق، ج۸، ص۴۵۷.</ref> همچنین ابن حجر عسقلانی نقل کرده که ابوبکر محمد بن خُزَیْمه، فقیه، مفسر و محدث اهل سنت در قرن سوم و چهارم هجری، و ابوعلی ثقفی، از عالمان نیشابور، به همراه دیگرانی از اهل سنت به زیارت قبر امام رضا(ع) رفته‌اند.<ref>عسقلانی، تهذیب التهذیب، دار صادر، ج۷، ص۳۸۸.</ref> سَمْعانی، تاریخ‌نگار، محدث و فقیه شافعی قرن ششم هجری، نیز به زیارت قبر امام کاظم(ع) می‌رفته و به او متوسل می‌شده است.<ref>سمعانی، الانساب، ۱۳۸۲ق، ج۱۲، ص۴۷۹.</ref> از [[شافعی]]، از فقهای چهارگانه اهل‌سنت، نیز نقل شده که قبر او را «داروی شفابخش» توصیف کرده است.<ref>کعبی، الامام موسی بن الکاظم علیه السلام سیره و تاریخ، ۱۴۳۰ق، ص۲۱۶.</ref> | همچنین تاریخ‌نگاران مواردی را گزارش کرده‌اند که در آن برخی عالمان اهل سنت نیز به زیارت قبور برخی امامان شیعه رفته‌اند. برای نمونه ابن حِبّان، محدث اهل سنت در قرن سوم و چهارم هجری، گفته است که بارها به زیارت قبر علی بن موسی در مشهد می‌رفتم و با توسل به او مشکلاتم برطرف می‌شد.<ref>ابن حبان، الثقات، ۱۴۰۲ق، ج۸، ص۴۵۷.</ref> همچنین ابن حجر عسقلانی نقل کرده که ابوبکر محمد بن خُزَیْمه، فقیه، مفسر و محدث اهل سنت در قرن سوم و چهارم هجری، و ابوعلی ثقفی، از عالمان نیشابور، به همراه دیگرانی از اهل سنت به زیارت قبر امام رضا(ع) رفته‌اند.<ref>عسقلانی، تهذیب التهذیب، دار صادر، ج۷، ص۳۸۸.</ref> سَمْعانی، تاریخ‌نگار، محدث و فقیه شافعی قرن ششم هجری، نیز به زیارت قبر امام کاظم(ع) می‌رفته و به او متوسل می‌شده است.<ref>سمعانی، الانساب، ۱۳۸۲ق، ج۱۲، ص۴۷۹.</ref> از [[شافعی]]، از فقهای چهارگانه اهل‌سنت، نیز نقل شده که قبر او را «داروی شفابخش» توصیف کرده است.<ref>کعبی، الامام موسی بن الکاظم علیه السلام سیره و تاریخ، ۱۴۳۰ق، ص۲۱۶.</ref> | ||
===زیارتنامه=== | ===زیارتنامه=== | ||
{{اصلی|زیارتنامه}} | {{اصلی|زیارتنامه}} | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
عالمان مسلمان برای اثبات مشروعیت زیارت قبور پیامبر(ص) و مؤمنان به ادله زیر استناد کرده‌اند: | عالمان مسلمان برای اثبات مشروعیت زیارت قبور پیامبر(ص) و مؤمنان به ادله زیر استناد کرده‌اند: | ||
===استناد به آیه ۸۴ سوره توبه برای مشروعیت زیارت=== | ===استناد به آیه ۸۴ سوره توبه برای مشروعیت زیارت=== | ||
[[آیه ۸۴ سوره توبه]] به ماجرای منع و نهی [[پیامبر(ص)]] از نمازگزاردن بر جنازه منافقان و [[دعا]] کردن برای آنها و ایستادن در کنار قبرهایشان اشاره دارد.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۶۳ش، ج۹، ص۳۶۰؛ سوره توبه، آیه ۸۴.</ref> بنا به نظر مفسران این نهی از نمازگزاردن بر جنازه منافقان و ایستادن در کنار قبر آنان دلالت میکند بر این که ایستادن کنار قبر و دعاخواندن، [[عبادت|عبادتی]] مشروع است وگرنه [[خدا|خداوند]]، تنها از انجام آن در کنار قبر منافقان نهی نمی‌کرد.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۱۰۰؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۶۳ش، ج۹، ص۳۶۰.</ref> آلوسی از مفسران اهل سنت نیز در تفسیر «روح المعانی» از این آیه برای اثبات جواز زیارت قبور مؤمنان، استفاده کرده است.<ref>آلوسی، روح المعانی، ج۵، ص۳۴۲-۳۴۳.</ref> | [[آیه ۸۴ سوره توبه]] به ماجرای منع و نهی [[پیامبر(ص)]] از نمازگزاردن بر جنازه منافقان و [[دعا]] کردن برای آنها و ایستادن در کنار قبرهایشان اشاره دارد.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۶۳ش، ج۹، ص۳۶۰؛ سوره توبه، آیه ۸۴.</ref> بنا به نظر مفسران این نهی از نمازگزاردن بر جنازه منافقان و ایستادن در کنار قبر آنان دلالت میکند بر این که ایستادن کنار قبر و دعاخواندن، [[عبادت|عبادتی]] مشروع است وگرنه [[خدا|خداوند]]، تنها از انجام آن در کنار قبر منافقان نهی نمی‌کرد.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۱۰۰؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۶۳ش، ج۹، ص۳۶۰.</ref> آلوسی از مفسران اهل سنت نیز در تفسیر «روح المعانی» از این آیه برای اثبات جواز زیارت قبور مؤمنان، استفاده کرده است.<ref>آلوسی، روح المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۳۴۲-۳۴۳.</ref> | ||
===سنت پیامبر(ص)=== | ===سنت پیامبر(ص)=== | ||
زیارت قبور از همان صدر اسلام عملی مشروع و رایج بوده است. به‌گزارش ابن‌شَبَّه در کتاب «تاریخ المدینة المنورة»، [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] زمانی که از [[فتح مکه]] به سمت [[مدینه]] بازمی‌گشت، به زیارت قبر مادرش [[آمنه بنت وهب|آمنه]] رفت و گفت: «این قبر مادر من است، از خداوند زیارت او را خواسته بودم و او اجازه این کار را به من داد». همچنین نقل شده که وی به زیارت قبور شهدای جنگ احد<ref>سمهودی، وفاء الوفاء، ج۳، ص۱۱۲.</ref> و زیارت قبور مؤمنان به قبرستان بقیع می‌رفت.<ref>سمهودی، وفاء الوفاء، ج۳، ص۷۸.</ref> در برخی منابع روایی اهل سنت نیز برای فضیلت زیارت و توصیه به انجام آن، روایاتی از پیامبر(ص) نقل شده است. برای نمونه روایتی از وی نقل شده است که «مَنْ زَارَ قَبْرِي وَجَبَتْ لَهُ شَفَاعَتِی؛ هر کس قبر مرا زیارت کند، شفاعتم در قیامت نصیب او می‌شود».<ref>برای نمونه نگاه کنید به دار قطنی، سنن الدار قطنی، ۱۴۲۴ق، ج۳، ص۳۳۴.</ref> تقی‌الدین سُبْکی در کتاب شفاء السقام طریق‌های مختلفی که این حدیث نقل شده را بیان کرده<ref>سبکی، شفاء السقام، ص۶۵-۷۰.</ref> و معتقد است که از نظر دلالت واضح و روشن و از جهت سند نیز معتبر است.<ref>سبکی، شفاء السقام، ص۷۷-۸۰.</ref> روایات دیگری نیز در باب فضیلت و آثار زیارت قبر پیامبر(ص) و سایر مؤمنان در منابع معتبر حدیثی اهل سنت نقل شده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به دارقطنی، سنن الدارقطنی، ۱۴۲۴ق، ج۳، ص۳۳۳؛ بیهقی، السسن الکبری، ۱۴۲۴ق، ج۵، ص۴۰۳؛ سبکی، شفاء السقام، ص۱۸۳.</ref> | زیارت قبور از همان صدر اسلام عملی مشروع و رایج بوده است. به‌گزارش ابن‌شَبَّه در کتاب «تاریخ المدینة المنورة»، [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] زمانی که از [[فتح مکه]] به سمت [[مدینه]] بازمی‌گشت، به زیارت قبر مادرش [[آمنه بنت وهب|آمنه]] رفت و گفت: «این قبر مادر من است، از خداوند زیارت او را خواسته بودم و او اجازه این کار را به من داد». همچنین نقل شده که وی به زیارت قبور شهدای جنگ احد<ref>سمهودی، وفاء الوفاء، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۱۱۲.</ref> و زیارت قبور مؤمنان به قبرستان بقیع می‌رفت.<ref>سمهودی، وفاء الوفاء، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۷۸.</ref> در برخی منابع روایی اهل سنت نیز برای فضیلت زیارت و توصیه به انجام آن، روایاتی از پیامبر(ص) نقل شده است. برای نمونه روایتی از وی نقل شده است که «مَنْ زَارَ قَبْرِي وَجَبَتْ لَهُ شَفَاعَتِی؛ هر کس قبر مرا زیارت کند، شفاعتم در قیامت نصیب او می‌شود».<ref>برای نمونه نگاه کنید به دار قطنی، سنن الدار قطنی، ۱۴۲۴ق، ج۳، ص۳۳۴.</ref> تقی‌الدین سُبْکی در کتاب شفاء السقام طریق‌های مختلفی که این حدیث نقل شده را بیان کرده<ref>تقی‌الدین سبکی، شفاء السقام، ۱۴۱۹ق، ص۶۵-۷۰.</ref> و معتقد است که از نظر دلالت واضح و روشن و از جهت سند نیز معتبر است.<ref>تقی‌الدین سبکی، شفاء السقام، ۱۴۱۹ق، ص۷۷-۸۰.</ref> روایات دیگری نیز در باب فضیلت و آثار زیارت قبر پیامبر(ص) و سایر مؤمنان در منابع معتبر حدیثی اهل سنت نقل شده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به دارقطنی، سنن الدارقطنی، ۱۴۲۴ق، ج۳، ص۳۳۳؛ بیهقی، السسن الکبری، ۱۴۲۴ق، ج۵، ص۴۰۳؛ تقی‌الدین سبکی، شفاء السقام، ۱۴۱۹ق، ص۱۸۳.</ref> | ||
===روایات و سیره امامان معصوم(ع)=== | ===روایات و سیره امامان معصوم(ع)=== | ||
در منابع روایی شیعه، احادیث فراوانی در فضیلت و [[مستحب|استحباب]] زیارت قبور [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] و [[امامان شیعه|امامان شیعه(ع)]] و قبور مؤمنان وارد شده است. [[محمد بن یعقوب کلینی|کلینی]] در کتاب [[الکافی (کتاب)|الکافی]] بابی را با عنوان «بَابُ فَضْلِ الزِّيَارَاتِ وَ ثَوَابِهَا؛ باب فضیلت زیارت‌ها و ثواب آن»، تنظیم کرده و احادیثی در این زمینه گردآوری کرده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۵۷۹.</ref> [[شیخ حر عاملی|حر عاملی]] نیز در [[وسائل الشیعة (کتاب)|وسائل الشیعه]] بابی را با عنوان «أبواب المزار و ما يناسبه» به روایات زیارت اختصاص داده<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۳۱۹.</ref> و در ذیل آن روایاتی در فضیلت و ثواب قبور پیامبر(ص) و امامان شیعه(ع) و [[پیامبران|انبیای الهی]]، زیارت قبور امامزاد‌ه‌هایی همچون: [[حضرت معصومه سلام الله علیها|حضرت معصومه(س)]] و [[عبدالعظیم حسنی|حضرت عبدالعظیم حسنی(ع)]]، زیارت قبور شهداء و مؤمنان، زیارت برادر مؤمن چه در حال صحت و چه بیماری و...را در ۱۰۶ باب مختلف گردآوری کرده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۳۱۹-۶۰۰.</ref> | در منابع روایی شیعه، احادیث فراوانی در فضیلت و [[مستحب|استحباب]] زیارت قبور [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] و [[امامان شیعه|امامان شیعه(ع)]] و قبور مؤمنان وارد شده است. [[محمد بن یعقوب کلینی|کلینی]] در کتاب [[الکافی (کتاب)|الکافی]] بابی را با عنوان «بَابُ فَضْلِ الزِّيَارَاتِ وَ ثَوَابِهَا؛ باب فضیلت زیارت‌ها و ثواب آن»، تنظیم کرده و احادیثی در این زمینه گردآوری کرده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۵۷۹.</ref> [[شیخ حر عاملی|حر عاملی]] نیز در [[وسائل الشیعة (کتاب)|وسائل الشیعه]] بابی را با عنوان «أبواب المزار و ما يناسبه» به روایات زیارت اختصاص داده<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۶ق، ج۱۴، ص۳۱۹.</ref> و در ذیل آن روایاتی در فضیلت و ثواب قبور پیامبر(ص) و امامان شیعه(ع) و [[پیامبران|انبیای الهی]]، زیارت قبور امامزاد‌ه‌هایی همچون: [[حضرت معصومه سلام الله علیها|حضرت معصومه(س)]] و [[عبدالعظیم حسنی|حضرت عبدالعظیم حسنی(ع)]]، زیارت قبور شهداء و مؤمنان، زیارت برادر مؤمن چه در حال صحت و چه بیماری و...را در ۱۰۶ باب مختلف گردآوری کرده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۹ق، ج۱۴، ص۳۱۹-۶۰۰.</ref> | ||
در منابع تاریخی نیز مواردی از سیره امامان شیعه در زیارت قبور نقل شده است. حاکم نیشابوری در «المستدرک علی الصحیحین» در روایتی چنین نقل کرده است که [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت زهرا(س)]] هر جمعه به زیارت قبر [[حمزة بن عبدالمطلب|حمزه بن عبدالمطلب]] می‌رفت و در آنجا نماز می‌خواند و گریه می‌کرد.<ref>حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۵۳۳.</ref> در روایتی از [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام باقر(ع)]] نقل شده است که [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] هر شب جمعه به زیارت قبر [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|امام حسن(ع)]] می‌رفت.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۴۰۸.</ref> در [[کامل الزیارات (کتاب)|کامل الزیارات]] روایتی از [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]] نقل شده است که [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجاد(ع)]] به زیارت قبر [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] می‌رفت، کنار قبر می‌ایستاد گریه می‌کرد و سلام می‌داد.<ref>ابن‌قولویه، کامل الزیارات، مکتبة الصدوق، ص۳۶-۳۷.</ref> | در منابع تاریخی نیز مواردی از سیره امامان شیعه در زیارت قبور نقل شده است. حاکم نیشابوری در «المستدرک علی الصحیحین» در روایتی چنین نقل کرده است که [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت زهرا(س)]] هر جمعه به زیارت قبر [[حمزة بن عبدالمطلب|حمزه بن عبدالمطلب]] می‌رفت و در آنجا نماز می‌خواند و گریه می‌کرد.<ref>حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۵۳۳.</ref> در روایتی از [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام باقر(ع)]] نقل شده است که [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] هر شب جمعه به زیارت قبر [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|امام حسن(ع)]] می‌رفت.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۹ق، ج۱۴، ص۴۰۸.</ref> در [[کامل الزیارات (کتاب)|کامل الزیارات]] روایتی از [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]] نقل شده است که [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجاد(ع)]] به زیارت قبر [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] می‌رفت، کنار قبر می‌ایستاد گریه می‌کرد و سلام می‌داد.<ref>ابن‌قولویه، کامل الزیارات، مکتبة الصدوق، ص۳۶-۳۷.</ref> | ||
===عمل صحابه و تابعین و اجماع عالمان=== | ===عمل صحابه و تابعین و اجماع عالمان=== | ||
سبکی در کتاب شفاء السقام، به چندین روایت از منابع مختلف روایی اهل سنت<ref>برای نمونه نگاه کنید به مالک بن انس، الموطأ، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۱۶۶؛ صنعانی، مصنف، ج۳، ص۵۷۰-۵۷۶.</ref> استناد کرده است که برپایه این روایات برخی از صحابه و تابعین به زیارت قبر پیامبر(ص) و مؤمنان می‌رفتند و به اهل قبور سلام می‌فرستادند.<ref>سبکی، شفاء السقام، ص۱۶۶-۱۶۸.</ref> مشروعیت زیارت قبر پیامبر(ص) همچنین مورد اجماع عالمان مسلمان است.<ref>سبکی، شفاء السقام، ص۱۸۴.</ref> قاضی عیاض (درگذشت: ۵۴۴ق)، عالم و فقیه مالکی، در کتابی با عنوان «الشفاء بتعریف حقوق المصطفی»، فوایدی برای زیارت قبور مؤمنان ذکر کرده و گفته است زیارت قبر پیامبر(ص) یکی از فضایل و سنتی از سنت‌های اسلامی است که همه مسلمانان بر مشروعیت آن اجماع کرده‌اند.<ref>عیاض، الشفاء بتعریف حقوق المصطفی، ج۲، ص۱۹۴.</ref> | سبکی در کتاب شفاء السقام، به چندین روایت از منابع مختلف روایی اهل سنت<ref>برای نمونه نگاه کنید به مالک بن انس، الموطأ، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۱۶۶؛ صنعانی، مصنف، ۱۴۰۳ق، ج۳، ص۵۷۰-۵۷۶.</ref> استناد کرده است که برپایه این روایات برخی از صحابه و تابعین به زیارت قبر پیامبر(ص) و مؤمنان می‌رفتند و به اهل قبور سلام می‌فرستادند.<ref>تقی‌الدین سبکی، شفاء السقام، ۱۴۱۹ق، ص۱۶۶-۱۶۸.</ref> مشروعیت زیارت قبر پیامبر(ص) همچنین مورد اجماع عالمان مسلمان است.<ref>تقی‌الدین سبکی، شفاء السقام، ۱۴۱۹ق، ص۱۸۴.</ref> قاضی عیاض (درگذشت: ۵۴۴ق)، عالم و فقیه مالکی، در کتابی با عنوان «الشفاء بتعریف حقوق المصطفی»، فوایدی برای زیارت قبور مؤمنان ذکر کرده و گفته است زیارت قبر پیامبر(ص) یکی از فضایل و سنتی از سنت‌های اسلامی است که همه مسلمانان بر مشروعیت آن اجماع کرده‌اند.<ref>عیاض، الشفاء بتعریف حقوق المصطفی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۹۴.</ref> | ||
===سیره مسلمانان در رفتن به زیارت قبور=== | ===سیره مسلمانان در رفتن به زیارت قبور=== | ||
سیره مسلمانان از همان زمان پیامبر(ص) بر این بود که به زیارت قبور مؤمنان می‌رفتند و برای آنان دعا می‌کردند.<ref>زارعی سبزواری، زیارت در نگاه شریعت، ص۲۱.</ref> ابوبکر کاشانی در کتاب بدائع الصنائع با استناد به این حدیث از پیامبر(ص)، «نَهَيْتُكُمْ عَنْ زِيَارَةِ الْقُبورِ فَزُوروهَا؛ پیش از این شما را از زیارت قبور نهی کرده بودم، اما حالا زیارت کنید.»<ref>مسلم، صحیح مسلم، ج۲، ص۶۷۲.</ref> گفته است پس از آن که پیامبر(ص) به زیارت قبور اذن داد، مسلمانان آن را مشروع دانسته و از همان زمان تا به امروز به آن اهتمام داشته‌اند.<ref>کاشانی، بدائع الصنائع، ج۱، ص۳۲۰.</ref> | سیره مسلمانان از همان زمان پیامبر(ص) بر این بود که به زیارت قبور مؤمنان می‌رفتند و برای آنان دعا می‌کردند.<ref>زارعی سبزواری، زیارت در نگاه شریعت، نشر مشعر، ص۲۱.</ref> ابوبکر کاشانی در کتاب بدائع الصنائع با استناد به این حدیث از پیامبر(ص)، «نَهَيْتُكُمْ عَنْ زِيَارَةِ الْقُبورِ فَزُوروهَا؛ پیش از این شما را از زیارت قبور نهی کرده بودم، اما حالا زیارت کنید.»<ref>مسلم، صحیح مسلم، دار إحیاء التراث العربی، ج۲، ص۶۷۲.</ref> گفته است پس از آن که پیامبر(ص) به زیارت قبور اذن داد، مسلمانان آن را مشروع دانسته و از همان زمان تا به امروز به آن اهتمام داشته‌اند.<ref>کاشانی، بدائع الصنائع، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۳۲۰.</ref> | ||
==دیدگاه ابن‌تیمیه و وهابیون== | ==دیدگاه ابن‌تیمیه و وهابیون== | ||
زیارت از نظر ابن‌تیمیه به دو قسم است: یک قسم آن سلام فرستادن و دعا برای صاحبان قبور، یعنی همان کسانی است که مردم به زیارت قبرشان می‌روند و این زیارت شرعی است و قسم دیگر طلب حاجت از آنان و باور به این عقیده است که واسطه قرار دادن آنان و خداوند را به آنان قسم‌دادن برای طلب حاجت، عملی مشروع است.<ref>ابن‌تیمیه، قاعدة جلیلة فی التوسل و الوسیلة، ص۱۵۱؛ ابن‌تیمیه، منهاج السنة النبویة، ج۲، ص۴۳۸ و ۴۴۴.</ref> او این نوع زیارت را بدعت و شرک دانسته است.<ref>ابن‌تیمیه، قاعدة جلیلة فی التوسل و الوسیلة، ص۱۵۱؛ ابن‌تیمیه، منهاج السنة النبویة، ج۲، ص۴۳۸ و ۴۴۴.</ref> ابن‌تیمیه همچنین سفر کسانی را که به قصد زیارت مشاهد و اماکن زیارتی به آنجا سفر می‌کنند و همچنین سفر حاجیانی که به قصد زیارت قبر پیامبر(ص) سفر می‌کنند را سفر معصیت دانسته و بر این نظر است که نماز این افراد باید کامل خوانده شود.<ref>ابن‌تیمیه، منهاج السنة، ج۲، ص۴۴۱.</ref> او معتقد است سفر برای زیارت قبور انبیاء و بندگان صالح خداوند به واسطه نذر واجب نمی‌گردد.<ref>ابن‌تیمیه، قاعدة جلیلة فی التوسل و الوسیلة، ص۱۴۸.</ref> ابن‌تیمیه همچنین با استناد به حدیث شد رحال گفته است اگر کسی برای خدا و به هدف عبادت او به مسجدی غیر از مساجد سه‌گانه مسجدالنبی، مسجد الاقصی و مسجد الحرام سفر کند، گنهکار است و به خدا شرک ورزیده است.<ref>ابن‌تیمیه، منهاج السنة، ج۲، ص۴۴۰.</ref> او روایاتی که در کتب روایی معتبر نزد اهل سنت درباره مشروعیت و فضیلت قبر پیامبر(ص) نقل شده را ضعیف و جعلی دانسته است.<ref>ابن‌تیمیه، منهاج السنة، ج۲، ص۴۴۱.</ref> ابن‌تیمیه در جایی دیگر، یعنی در کتابی با عنوان الإخنائیة، گفته است زیارتی که پیامبر(ص) آن را تشریع کرد، چیزی از جنس نمازگذاردن بر جنازه میت مسلمان است.<ref>ابن‌تیمیه، الإخنائیة، ص۶۰.</ref> او کسانی که به زیارت قبور انبیاء الهی و بندگان صالح می‌روند تا آنان را بخوانند و از آنان طلب حاجت کنند را مشرک خوانده است.<ref>ابن‌تیمیه، الإخنائیة، ص۶۰.</ref> | زیارت از نظر ابن‌تیمیه به دو قسم است: یک قسم آن سلام فرستادن و دعا برای صاحبان قبور، یعنی همان کسانی است که مردم به زیارت قبرشان می‌روند و این زیارت شرعی است و قسم دیگر طلب حاجت از آنان و باور به این عقیده است که واسطه قرار دادن آنان و خداوند را به آنان قسم‌دادن برای طلب حاجت، عملی مشروع است.<ref>ابن‌تیمیه، قاعدة جلیلة فی التوسل و الوسیلة، ۱۴۲۲ق، ص۱۵۱؛ ابن‌تیمیه، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۴۳۸ و ۴۴۴.</ref> او این نوع زیارت را بدعت و شرک دانسته است.<ref>ابن‌تیمیه، قاعدة جلیلة فی التوسل و الوسیلة، ۱۴۲۲ق، ص۱۵۱؛ ابن‌تیمیه، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۴۳۸ و ۴۴۴.</ref> ابن‌تیمیه همچنین سفر کسانی را که به قصد زیارت مشاهد و اماکن زیارتی به آنجا سفر می‌کنند و همچنین سفر حاجیانی که به قصد زیارت قبر پیامبر(ص) سفر می‌کنند را سفر معصیت دانسته و بر این نظر است که نماز این افراد باید کامل خوانده شود.<ref>ابن‌تیمیه، منهاج السنة، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۴۴۱.</ref> او معتقد است سفر برای زیارت قبور انبیاء و بندگان صالح خداوند به واسطه نذر واجب نمی‌گردد.<ref>ابن‌تیمیه، قاعدة جلیلة فی التوسل و الوسیلة، ۱۴۲۲ق، ص۱۴۸.</ref> ابن‌تیمیه همچنین با استناد به حدیث شد رحال گفته است اگر کسی برای خدا و به هدف عبادت او به مسجدی غیر از مساجد سه‌گانه مسجدالنبی، مسجد الاقصی و مسجد الحرام سفر کند، گنهکار است و به خدا شرک ورزیده است.<ref>ابن‌تیمیه، منهاج السنة، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۴۴۰.</ref> او روایاتی که در کتب روایی معتبر نزد اهل سنت درباره مشروعیت و فضیلت قبر پیامبر(ص) نقل شده را ضعیف و جعلی دانسته است.<ref>ابن‌تیمیه، منهاج السنة، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۴۴۱.</ref> ابن‌تیمیه در جایی دیگر، یعنی در کتابی با عنوان الإخنائیة، گفته است زیارتی که پیامبر(ص) آن را تشریع کرد، چیزی از جنس نمازگذاردن بر جنازه میت مسلمان است.<ref>ابن‌تیمیه، الإخنائیة، ۱۴۲۳ق، ص۶۰.</ref> او کسانی که به زیارت قبور انبیاء الهی و بندگان صالح می‌روند تا آنان را بخوانند و از آنان طلب حاجت کنند را مشرک خوانده است.<ref>ابن‌تیمیه، الإخنائیة، ۱۴۲۳ق، ص۶۰.</ref> | ||
عبدالعزیز ابن باز، مفتی وهابی، نیز روایات نقل‌شده درباره فضیلت زیارت قبر پیامبر(ص) را ضعیف دانسته<ref>ابن‌باز، التحقیق و الایضاح، ص۱۰۳.</ref> و با استناد به حدیث شد | عبدالعزیز ابن باز، مفتی وهابی، نیز روایات نقل‌شده درباره فضیلت زیارت قبر پیامبر(ص) را ضعیف دانسته<ref>ابن‌باز، التحقیق و الایضاح، ۱۴۱۹ق، ص۱۰۳.</ref> و با استناد به حدیث شد رحال گفته است: بار سفر بستن به قصد زیارت قبر پیامبر(ص) جایز نیست؛ ولی برای رفتن به مسجد پیامبر(ص) جایز است و پس از وارد شدن به مسجد می‌تواند قبر را نیز زیارت کند.<ref>ابن‌باز، التحقیق و الایضاح، ۱۴۱۹ق، ص۱۰۱-۱۰۲.</ref> او بر این نظر است که زیارت قبر پیامبر(ص) تنها برای کسی مستحب است که به قصد زیارت مسجد پیامبر آمده و یا در نزدیکی آن است.<ref>ابن‌باز، التحقیق و الایضاح، ۱۴۱۹ق، ص۱۰۱.</ref> | ||
===نقد دیدگاه ابن‌تیمیه و وهابیون از سوی عالمان مسلمان=== | ===نقد دیدگاه ابن‌تیمیه و وهابیون از سوی عالمان مسلمان=== | ||
برخی عالمان اهل سنت همچون: نووی<ref>نووی، صحیح مسلم مع شرح الامام النووی، ۱۳۹۲ق، ج۹، ص۱۶۷-۱۶۸.</ref> ابن حجر عسقلانی،<ref>ابن حجر عسقلانی، فتح الباری، ۱۳۷۹ق، ج۳، ص۶۵.</ref> غزالی،<ref>غزالی، إحیاء علوم الدین، دار المعرفة، ج۱، ص۲۴۴.</ref> ملا علی قاری حنفی،<ref>محمد قاری، مرقات المفاتیح، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۵۸۹.</ref> شمس‌الدین ذهبی،<ref>ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۱۴۱۴ق، ج۹، ص۳۶۸.</ref> جصاص،<ref>جصاص، احکام القرآن، ۱۳۰۰ق، ج۱، ص۲۹۵.</ref> ابن‌عابدین، فقیه حنفی،<ref>ابن‌عابدین، رد المختار، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۶۲۷.</ref> زرقانی، فقیه | برخی عالمان اهل سنت همچون: نووی<ref>نووی، صحیح مسلم مع شرح الامام النووی، ۱۳۹۲ق، ج۹، ص۱۶۷-۱۶۸.</ref> ابن حجر عسقلانی،<ref>ابن حجر عسقلانی، فتح الباری، ۱۳۷۹ق، ج۳، ص۶۵.</ref> غزالی،<ref>غزالی، إحیاء علوم الدین، دار المعرفة، ج۱، ص۲۴۴.</ref> ملا علی قاری حنفی،<ref>محمد قاری، مرقات المفاتیح، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۵۸۹.</ref> شمس‌الدین ذهبی،<ref>ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۱۴۱۴ق، ج۹، ص۳۶۸.</ref> جصاص،<ref>جصاص، احکام القرآن، ۱۳۰۰ق، ج۱، ص۲۹۵.</ref> ابن‌عابدین، فقیه حنفی،<ref>ابن‌عابدین، رد المختار، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۶۲۷.</ref> زرقانی، فقیه مالکی،<ref>زرقانی، شرح الزرقانی، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۳۹۶-۳۹۷.</ref> ابن‌قدامه حنبلی<ref>ابن‌قدامه، المغنی، ۱۳۸۸ق، ج۲، ص۱۹۵.</ref> و برخی دیگر بر این باورند که حدیث شد رحال در مقام نهی از زیارت قبور، به‌ویژه قبر پیامبر(ص) نیست؛ بلکه در مقام بیان فضیلت مساجد سه‌گانه مسجد الحرام، مسجد النبی و مسجد الاقصی است. | ||
غزالی در کتاب [[إحیاء علوم الدین (کتاب)|إحیاء علوم الدین]] گفته است برخی عالمان با استناد به حدیث شد رحال بر این باورند که سفر کردن برای زیارت قبور انبیای الهی، بندگان صالح خداوند و عالمان جایز نیست و این برداشت از روایت بسیار غیر ممکن به نظر می‌رسد.<ref>غزالی، إحیاء علوم الدین، دار المعرفة، ج۱، ص۲۴۴.</ref> ابن‌ضیاء مکی حنفی نیز استدلال به حدیث شد الرحال برای رد مشروعیت زیارت را ناتمام دانسته و بر این باور است که این حدیث بر نهی از زیارت قبور به‌ویژه زیارت قبر پیامبر(ص) دلالت ندارد؛ بلکه به دو وجه بر استحباب زیارت قبر پیامبر(ص) دلالت میکند: ۱-از آنجا که پیامبر(ص) افضل مخلوقات زمین نزد خداوند است، تربت وی نیز از بافضیلت‌ترین مکان‌ها در زمین است، پس بار سفر بستن برای زیارت آن مستحب است؛ ۲-تفکیک قصد برای زیارت مسجد پیامبر از قصد زیارت قبر وی برای مؤمنان قابل تصور نیست؛ ضمن آنکه وقتی روایاتی در فضیلت زیارت قبر برادران مؤمن وارد شده و همچنین بار سفر بستن برای سفرهایی همچون تجارت و تحصیل مصالح دنیوی مجاز است، به طریق اولی زیارت قبر پیامبر(ص) و بار سفر بستن به قصد آن که از برترین مصالح اخروی است مجاز بوده و مستحب است.<ref>مکی، تاریخ مكة المشرفة و المسجد الحرام، ۱۴۲۴ق، ص۳۳۷.</ref> | غزالی در کتاب [[إحیاء علوم الدین (کتاب)|إحیاء علوم الدین]] گفته است برخی عالمان با استناد به حدیث شد رحال بر این باورند که سفر کردن برای زیارت قبور انبیای الهی، بندگان صالح خداوند و عالمان جایز نیست و این برداشت از روایت بسیار غیر ممکن به نظر می‌رسد.<ref>غزالی، إحیاء علوم الدین، دار المعرفة، ج۱، ص۲۴۴.</ref> ابن‌ضیاء مکی حنفی نیز استدلال به حدیث شد الرحال برای رد مشروعیت زیارت را ناتمام دانسته و بر این باور است که این حدیث بر نهی از زیارت قبور به‌ویژه زیارت قبر پیامبر(ص) دلالت ندارد؛ بلکه به دو وجه بر استحباب زیارت قبر پیامبر(ص) دلالت میکند: ۱-از آنجا که پیامبر(ص) افضل مخلوقات زمین نزد خداوند است، تربت وی نیز از بافضیلت‌ترین مکان‌ها در زمین است، پس بار سفر بستن برای زیارت آن مستحب است؛ ۲-تفکیک قصد برای زیارت مسجد پیامبر از قصد زیارت قبر وی برای مؤمنان قابل تصور نیست؛ ضمن آنکه وقتی روایاتی در فضیلت زیارت قبر برادران مؤمن وارد شده و همچنین بار سفر بستن برای سفرهایی همچون تجارت و تحصیل مصالح دنیوی مجاز است، به طریق اولی زیارت قبر پیامبر(ص) و بار سفر بستن به قصد آن که از برترین مصالح اخروی است مجاز بوده و مستحب است.<ref>مکی، تاریخ مكة المشرفة و المسجد الحرام، ۱۴۲۴ق، ص۳۳۷.</ref> | ||
| خط ۶۴: | خط ۶۴: | ||
==زیارت‌های سفارش‌شده== | ==زیارت‌های سفارش‌شده== | ||
برخی زیارت‌های سفارش‌شده براساس قرآن، سنت و روایات پیامبر(ص) و امامان شیعه(ع)، عبارتند از: | برخی زیارت‌های سفارش‌شده براساس قرآن، سنت و روایات پیامبر(ص) و امامان شیعه(ع)، عبارتند از: | ||
*'''زیارت خانه خدا''': براساس [[آیه حج]]،<ref>سوره آل عمران، آیه ۹۷.</ref> [[آیه ۱۹۶ سوره بقره]]<ref>سوره بقره، آیه ۱۹۶.</ref> و برخی روایات<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۱، ص۷-۸.</ref> بر هر مسلمانی که اسطاعت داشته باشد، [[حج]] و زیارت خانه خدا واجب است.<ref>سبزواری، مهذب الاحکام، دار التفسیر، ج۱۲، ص۱۱؛ جزیری، الفقه علی المذاهب الاربعة، ج۱، ص۸۱۳-۸۱۴.</ref> | *'''زیارت خانه خدا''': براساس [[آیه حج]]،<ref>سوره آل عمران، آیه ۹۷.</ref> [[آیه ۱۹۶ سوره بقره]]<ref>سوره بقره، آیه ۱۹۶.</ref> و برخی روایات<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۶ق، ج۱۱، ص۷-۸.</ref> بر هر مسلمانی که اسطاعت داشته باشد، [[حج]] و زیارت خانه خدا واجب است.<ref>سبزواری، مهذب الاحکام، دار التفسیر، ج۱۲، ص۱۱؛ جزیری، الفقه علی المذاهب الاربعة، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۸۱۳-۸۱۴.</ref> | ||
*'''زیارت قبر پیامبر(ص):''' روایات متواتری در منابع روایی شیعه و اهل سنت درباره اهمیت و فضیلت زیارت قبر پیامبر(ص) وارد شده و پذیرش مشروعیت زیارت قبر وی مورد پذیرش مسلمانان است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۵۴۸؛ الدارقطنی، سنن الدارقطنی، ۱۴۲۴ق، ج۳، ص۳۳۴؛ بیهقی، سنن الکبری، ۱۴۲۴ق، ج۵، ص۴۰۳؛ جزیری، الفقه علی المذاهب الاربعة، ج۲، ص۹۴۶.</ref> | *'''زیارت قبر پیامبر(ص):''' روایات متواتری در منابع روایی شیعه و اهل سنت درباره اهمیت و فضیلت زیارت قبر پیامبر(ص) وارد شده و پذیرش مشروعیت زیارت قبر وی مورد پذیرش مسلمانان است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۵۴۸؛ الدارقطنی، سنن الدارقطنی، ۱۴۲۴ق، ج۳، ص۳۳۴؛ بیهقی، سنن الکبری، ۱۴۲۴ق، ج۵، ص۴۰۳؛ جزیری، الفقه علی المذاهب الاربعة، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۹۴۶.</ref> | ||
*'''زیارت قبور امامان شیعه(ع):''' روایات فراوانی در منابع روایی شیعه در فضیلت و استحباب و ثواب زیارت امامان معصوم(ع) وارد شده است.<ref>[https://www.ibrahimamini.com/fa/node/3998 «زیارت پیامبر(ص) و امامان معصوم»، سایت پایگاه اطلاع‌رسانی ابراهیم امینی.]</ref> حر عاملی در کتاب وسائل الشیعه بابی را به این روایات اختصاص داده<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۳۱۹.</ref> و به نقل از ابراهیم امینی، بیش از ۵۰۰ روایت را در این موضوع گردآوری کرده است.<ref>[https://www.ibrahimamini.com/fa/node/3998 «زیارت پیامبر(ص) و امامان معصوم»، سایت پایگاه اطلاع‌رسانی ابراهیم امینی.]</ref> | *'''زیارت قبور امامان شیعه(ع):''' روایات فراوانی در منابع روایی شیعه در فضیلت و استحباب و ثواب زیارت امامان معصوم(ع) وارد شده است.<ref>[https://www.ibrahimamini.com/fa/node/3998 «زیارت پیامبر(ص) و امامان معصوم»، سایت پایگاه اطلاع‌رسانی ابراهیم امینی.]</ref> حر عاملی در کتاب وسائل الشیعه بابی را به این روایات اختصاص داده<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۳۱۹.</ref> و به نقل از ابراهیم امینی، بیش از ۵۰۰ روایت را در این موضوع گردآوری کرده است.<ref>[https://www.ibrahimamini.com/fa/node/3998 «زیارت پیامبر(ص) و امامان معصوم»، سایت پایگاه اطلاع‌رسانی ابراهیم امینی.]</ref> | ||
*'''زیارت قبور امامزادگان:''' روایاتی در فضیلت زیارت قبر حضرت معصومه(س) وارد شده و برپایه این روایات به کسی که او را زیارت کند وعده بهشت داده شده است.<ref>ابن‌قولویه، کامل الزیارات، ص۳۳۸؛ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۵۷۶.</ref> همچنین در روایتی به نقل از امام هادی(ع) کسی که قبر حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) را زیارت کند مانند این است که قبر امام حسین(ع) را زیارت کرده است.<ref>ابن‌قولویه، کامل الزیارات، ص۳۳۸.</ref> | *'''زیارت قبور امامزادگان:''' روایاتی در فضیلت زیارت قبر حضرت معصومه(س) وارد شده و برپایه این روایات به کسی که او را زیارت کند وعده بهشت داده شده است.<ref>ابن‌قولویه، کامل الزیارات، مطبعة الصدوق، ص۳۳۸؛ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۵۷۶.</ref> همچنین در روایتی به نقل از امام هادی(ع) کسی که قبر حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) را زیارت کند مانند این است که قبر امام حسین(ع) را زیارت کرده است.<ref>ابن‌قولویه، کامل الزیارات، مطبعة الصدوق، ص۳۳۸.</ref> | ||
*'''زیارت قبور مؤمنان:''' زیارت قبور مؤمنان از نظر عالمان شیعه مستحب است.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۵۹۱.</ref> ابن‌قولویه در کامل الزیارات روایاتی را از امامان معصوم در فضیلت زیارت قبور مؤمنان نقل کرده است.<ref>ابن‌قولویه، کامل الزیارات، مطبعة الصدوق، ۳۳۳-۳۳۸.</ref> از جمله در روایتی به نقل از امام رضا(ع) چنین آمده است: کسی که قادر به زیارت ما نیست، دوستان صالح ما را زیارت کند، ثواب زیارت ما برای او نوشته می‌شود.<ref>ابن‌قولویه، کامل الزیارات، مطبعة الصدوق، ۳۳۳.</ref> | *'''زیارت قبور مؤمنان:''' زیارت قبور مؤمنان از نظر عالمان شیعه مستحب است.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۶ق، ج۱۴، ص۵۹۱.</ref> ابن‌قولویه در کامل الزیارات روایاتی را از امامان معصوم در فضیلت زیارت قبور مؤمنان نقل کرده است.<ref>ابن‌قولویه، کامل الزیارات، مطبعة الصدوق، ۳۳۳-۳۳۸.</ref> از جمله در روایتی به نقل از امام رضا(ع) چنین آمده است: کسی که قادر به زیارت ما نیست، دوستان صالح ما را زیارت کند، ثواب زیارت ما برای او نوشته می‌شود.<ref>ابن‌قولویه، کامل الزیارات، مطبعة الصدوق، ۳۳۳.</ref> | ||
*'''زیارت قبور شهداء:''' زیارت قبور شهداء مستحب است.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۳۵۶.</ref> برپایه گزارش مورخان، پیامبر(ص) به زیارت قبور شهدای جنگ احد می‌رفت و دعا می‌خواند.<ref>سمهودی، وفاء الوفاء، ج۳، ص۱۱۲.</ref> همچنین براساس برخی روایات چنین نقل شده است که حضرت فاطمه(س) نیز هر جمعه به زیارت قبور شهدای جنگ احد می‌رفت و برای آنان طلب استغفار می‌کرد.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۵۶۱؛ مغربی، دعائم الاسلام، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۲۳۹.</ref> | *'''زیارت قبور شهداء:''' زیارت قبور شهداء مستحب است.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۶ق، ج۱۴، ص۳۵۶.</ref> برپایه گزارش مورخان، پیامبر(ص) به زیارت قبور شهدای جنگ احد می‌رفت و دعا می‌خواند.<ref>سمهودی، وفاء الوفاء، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۱۱۲.</ref> همچنین براساس برخی روایات چنین نقل شده است که حضرت فاطمه(س) نیز هر جمعه به زیارت قبور شهدای جنگ احد می‌رفت و برای آنان طلب استغفار می‌کرد.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۵۶۱؛ مغربی، دعائم الاسلام، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۲۳۹.</ref> | ||
*'''زیارت بردران دینی:''' زیارت برادران دینی؛ اعم از این که در حال صحت باشند یا بیماری، در روایات شیعه بسیار مورد تأکید قرار گرفته و به آن توصیه شده است،<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۵۸۸-۵۹۰.</ref> به‌طوری که در برخی روایات برای آن وعده بهشت داده شده است.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۵۸۹.</ref> | *'''زیارت بردران دینی:''' زیارت برادران دینی؛ اعم از این که در حال صحت باشند یا بیماری، در روایات شیعه بسیار مورد تأکید قرار گرفته و به آن توصیه شده است،<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۹ق، ج۱۴، ص۵۸۸-۵۹۰.</ref> به‌طوری که در برخی روایات برای آن وعده بهشت داده شده است.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۹ق، ج۱۴، ص۵۸۹.</ref> | ||
==آداب زیارت== | ==آداب زیارت== | ||
| خط ۸۳: | خط ۸۳: | ||
*توبه و استغفار کردن از گناهان؛ | *توبه و استغفار کردن از گناهان؛ | ||
*ترک کلام بیهوده؛ | *ترک کلام بیهوده؛ | ||
*بلند نکردن صدای خود در هنگام زیارت.<ref>قمی، مفاتیح الجنان، ص۳۰۶-۳۱۳.</ref>{{پایان}} | *بلند نکردن صدای خود در هنگام زیارت.<ref>قمی، کلیات مفاتیح الجنان، انتشارات اسوه، ص۳۰۶-۳۱۳.</ref>{{پایان}} | ||
==تک‌نگاری== | ==تک‌نگاری== | ||
برخی از آثاری که درباره زیارت و فضیلت آن تألیف شده به بیان زیر است: | برخی از آثاری که درباره زیارت و فضیلت آن تألیف شده به بیان زیر است: | ||
*کتاب [[کامل الزیارات (کتاب)|کامل الزیارات]]: اثری روایی از [[ابن‌قولویه قمی|ابن‌قولویه]] است که در آن روایاتی از امامان معصوم(ع) در فضیلت و ثواب، چگونگی و آداب زیارت قبور آنان گردآوری شده است.<ref>ابن قولویه، کامل الزیارات، مطبعة الصدوق، ص۱۶.</ref> | *کتاب [[کامل الزیارات (کتاب)|کامل الزیارات]]: اثری روایی از [[ابن‌قولویه قمی|ابن‌قولویه]] است که در آن روایاتی از امامان معصوم(ع) در فضیلت و ثواب، چگونگی و آداب زیارت قبور آنان گردآوری شده است.<ref>ابن قولویه، کامل الزیارات، مطبعة الصدوق، ص۱۶.</ref> | ||
*کتاب [[کتاب المزار (شهید اول)|المزار فی کیفیّة زیارات النبی و الأئمة الأطهار]]: معروف به «کتاب المزار» نوشته شهید اول. این کتاب دو باب دارد.<ref>شهید اول، المزار، ص۹.</ref> باب اول درباره زیارت‌ها و مشتمل بر هشت فصل و یک خاتمه در آداب و فضیلت زیارت ائمه معصومین(ع) است.<ref>شهید اول، المزار، ص۹.</ref> باب دوم کتاب درباره اعمال مربوط به مساجد و مشاهد متبرکه و مشتمل بر هفت فصل و یک خاتمه است.<ref>شهید اول، المزار، ص۲۲۵.</ref> | *کتاب [[کتاب المزار (شهید اول)|المزار فی کیفیّة زیارات النبی و الأئمة الأطهار]]: معروف به «کتاب المزار» نوشته شهید اول. این کتاب دو باب دارد.<ref>شهید اول، المزار، ۱۴۱۰ق، ص۹.</ref> باب اول درباره زیارت‌ها و مشتمل بر هشت فصل و یک خاتمه در آداب و فضیلت زیارت ائمه معصومین(ع) است.<ref>شهید اول، المزار، ۱۴۱۰ق، ص۹.</ref> باب دوم کتاب درباره اعمال مربوط به مساجد و مشاهد متبرکه و مشتمل بر هفت فصل و یک خاتمه است.<ref>شهید اول، المزار، ۱۴۱۰ق، ص۲۲۵.</ref> | ||
*تحفة الزوار الی قبر النبی المختار: تألیف ابن‌حجر هیتمی. این کتاب در موضوع زیارت قبر پیامبر(ص)، آداب زیارت و اعمال پس از آن و مشتمل بر یک مقدمه و چهار فصل است.<ref>ابن‌حجر هیتمی، تحفة الزوار الی قبر النبی المختار، ص۵.</ref> مقدمه مشتمل بر مباحثی در آداب زیارت قبر پیامبر(ص) و اعمال پس از آن است. فصل اول کتاب به روایاتی درباره مشروعیت زیارت و آداب آن اختصاص یافته و فصل دوم درباره مشروعیت و نزدیک به وجوب بودن زیارت قبر پیامبر(ص) و بار سفر بستن برای آن است. فصل سوم درباره مشروعیت توسل کردن و شفاعت‌خواستن زائر از پیامبر(ص) است و فصل چهارم درباره سکونت داشتن در مدینه و آداب مجاورت در آن و حسن معاشرت است.<ref>ابن‌حجر هیتمی، تحفة الزوار الی قبر النبی المختار، ص۱۹.</ref> | *تحفة الزوار الی قبر النبی المختار: تألیف ابن‌حجر هیتمی. این کتاب در موضوع زیارت قبر پیامبر(ص)، آداب زیارت و اعمال پس از آن و مشتمل بر یک مقدمه و چهار فصل است.<ref>ابن‌حجر هیتمی، تحفة الزوار الی قبر النبی المختار، ۱۴۱۲ق، ص۵.</ref> مقدمه مشتمل بر مباحثی در آداب زیارت قبر پیامبر(ص) و اعمال پس از آن است. فصل اول کتاب به روایاتی درباره مشروعیت زیارت و آداب آن اختصاص یافته و فصل دوم درباره مشروعیت و نزدیک به وجوب بودن زیارت قبر پیامبر(ص) و بار سفر بستن برای آن است. فصل سوم درباره مشروعیت توسل کردن و شفاعت‌خواستن زائر از پیامبر(ص) است و فصل چهارم درباره سکونت داشتن در مدینه و آداب مجاورت در آن و حسن معاشرت است.<ref>ابن‌حجر هیتمی، تحفة الزوار الی قبر النبی المختار، ۱۴۱۲ق، ص۱۹.</ref> | ||
*کتاب آداب زیارت از دیدگاه معصومین(ع): ترجمه «باب المزار» کتاب وسائل شیعه به قلم محسن دیمه کارگراب و ابوالفضل کاظمی به زبان فارسی است.<ref> | *کتاب آداب زیارت از دیدگاه معصومین(ع): ترجمه «باب المزار» کتاب وسائل شیعه به قلم محسن دیمه کارگراب و ابوالفضل کاظمی به زبان فارسی است.<ref>دیمه کارگراب، کاظمی، آداب زیارت از دیدگاه معصومین(ع)، ۱۳۹۴ش، ص۱۲.</ref> این کتاب در ۳۸۲ صفحه از سوی انتشارات بنیاد پژوهش‌های اسلامی به چاپ رسیده است. | ||
*زیارت پیامبر و اولیاء (سلسله مباحث وهابیت‌شناسی): نوشته علی‌اصغر رضوانی. نویسنده در این کتاب با نظر در برخی آیات قرآن، روایات، اجماع مسلمانان و سخنان عالمان شیعه و اهل سنت، دیدگاه ابن‌تیمیه و وهابیون درباره مشروعیت زیارت را نقد و بررسی کرده است.<ref>رضوانی، زیارت پیامبر و اولیاء (سلسله مباحث وهابیت‌شناسی)، ص۸.</ref> | *زیارت پیامبر و اولیاء (سلسله مباحث وهابیت‌شناسی): نوشته علی‌اصغر رضوانی. نویسنده در این کتاب با نظر در برخی آیات قرآن، روایات، اجماع مسلمانان و سخنان عالمان شیعه و اهل سنت، دیدگاه ابن‌تیمیه و وهابیون درباره مشروعیت زیارت را نقد و بررسی کرده است.<ref>رضوانی، زیارت پیامبر و اولیاء (سلسله مباحث وهابیت‌شناسی)، ص۸.</ref> | ||