پرش به محتوا

توحید ذاتی: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۵: خط ۵:


برای اثبات توحید ذاتی خدا دلایلی مطرح شده است. از آن میان گفته‌اند موجودی که از بالاترین مرتبه وجود برخوردار است، امکان ندارد که متعدد باشد؛ زیرا دراین صورت لازم می‌آید که موجود دوم، کمالاتی داشته باشد که خدا ندارد؛ حال‌آنکه خدا به‌جهت آنکه کامل‌ترین موجود است، امکان ندارد از کمالی بی‌بهره باشد.
برای اثبات توحید ذاتی خدا دلایلی مطرح شده است. از آن میان گفته‌اند موجودی که از بالاترین مرتبه وجود برخوردار است، امکان ندارد که متعدد باشد؛ زیرا دراین صورت لازم می‌آید که موجود دوم، کمالاتی داشته باشد که خدا ندارد؛ حال‌آنکه خدا به‌جهت آنکه کامل‌ترین موجود است، امکان ندارد از کمالی بی‌بهره باشد.
==معانی توحید==
==جایگاه و معناشناسی==
{{اصلی|توحید}}
توحید ذاتی از مراتب و اقسام [[توحید نظری]]<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۲۰۱. </ref> و از اصول معارف اسلامی و عالی‌ترین اندیشه‌های بشری شمرده شده که به ویژه در مکتب شیعه تبلور یافته است.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۹۰ش، ج۲، ص۱۰۱.</ref>
توحید و یگانگی خدای متعال، اصطلاحات گوناگونی در [[فلسفه]] و [[کلام]] و [[عرفان]] دارد که مهم‌ترین اصطلاحات فلسفه آن عبارت است از:
 
#توحید در وجوب وجود؛ یعنی هیچ موجودی جز ذات مقدّس الهی [[واجب‌الوجود]] بالذات نیست.
و در اصطلاح [[متکلم|متکلمان]] به این معناست که خداوند واحد است و دومی ندارد.<ref>سبحانی، الالهیات علی هدی الکتاب و السنة و العقل، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۱.</ref>
#توحید به معنای بساطت و عدم ترکیب که دارای سه معنای فرعی است:
 
#*عدم ترکیب از اجزای بالفعل
توحید ذاتی عبارت است از شناخت و اعتقاد به وحدت و یگانی ذات خداوند.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۹۰ش، ج۲، ص۹۹.</ref>
#*عدم ترکیب از اجزای بالقوة
 
#*عدم ترکیب از ماهیت و وجود
توحید نظری مربوط به حوزه شناخت و اعتقاد و به این معناست که انسان به یگانگی خدا اعتقاد داشته باشد. در مقابل آن، توحید عملی قرار دارد که به حوزه عمل انسان مربوط است.(مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۹۰ش، ج۲۶، ص۹۷.)
#توحید به معنای نفی مغایرت صفات با ذات؛ یعنی صفاتی که به [[خدا|خدای متعال]] نسبت داده می‌شود از قبیل اَعراضی نیستند که در ذات وی تحقّق یابند و به اصطلاح «زائد بر ذات» باشند، بلکه مصداق آنها همان ذات مقدّس الهی است و همگی آنها عین یکدیگر و عین ذات هستند.
 
#توحید در خالقیت و [[ربوبیت]]؛ یعنی خدای متعال شریکی در آفریدن و تدبیر جهان ندارد.
 
#توحید در فاعلیت حقیقی؛ یعنی هر تأثیری که از هر فاعل و مؤثری سربزند نهایتاً مَستَنَد به خدای متعال است و هیچ فاعلی استقلالی در تأثیر ندارد، «لا مؤثِّرَ فی الوجود إلّا الله».<ref>مصباح یزدی، آموزش فلسفه، ۱۳۹۱ش، ج۲، ص۳۷۷</ref>
در فلسفه اسلامی از توحید ذاتی،‌ با عنوان توحید در وجوب تعبیر شده است.<ref>نگاه کنید به: مصباح یزدی، آموزش فلسفه، ۱۳۹۰ش، ج۲، ص۴۳۴ و ۴۳۹.</ref>
 


==توحید ذاتی==
[[مرتضی مطهری|مطهری]] الاهی دان شیعی (۱۳۵۸ش)توحید ذاتی  را از اصول معارف اسلامی و از عالی‏‌ترین و پر اوج‌‏ترین اندیشه‌های بشری برشمرده است که بخصوص در مکتب شیعی تبلور یافته است.<ref>مطهری، جهان بینی توحیدی، ص۳۸؛ مجموعه آثار، مطهری،۱۳۹۰ش، ج۲، ص۱۰۱.</ref>
می‌توان دو معنای نخست (توحید در وجوب وجود و توحید به معنای بساطت و عدم ترکیب) را معنای توحید ذاتی دانست.
می‌توان دو معنای نخست (توحید در وجوب وجود و توحید به معنای بساطت و عدم ترکیب) را معنای توحید ذاتی دانست.


اولین شناختی که هر کس از ذات حق دارد، غنا و بی‌نیازی اوست؛ یعنی ذاتی است که در هیچ جهتی به هیچ موجودی نیازمند نیست، و به تعبیر قرآن «غَنیّ» است. {{عربی|«یا أیّها النّاسُ أنتمُ الفُقراءُ إلی الله و الله هُو الغنیّ» اى مردم، شما به خدا نيازمنديد، و خداست كه بى‌نياز ستوده است. }}<ref>سوره فاطر، آیه ۱۵</ref>
همه چیز و همه کس به او نیازمند است و او از همه غنی و بی‌نیاز است، و به تعبیر حکما واجب الوجود است.<ref>مطهری، مجموعه آثار، جلد۲، ۱۳۷۷ش، ص۹۹.</ref>


از برجسته‌ترین صفات خداوند متعال آن است که او یگانه است و دومی برای او نیست. یعنی این حقیقت «دوئی» بردار و تعددپذیر نیست. مثل و مانند ندارد {{عربی|«لیس کَمِثلِه شَیء»}}<ref>سوره شوری، آیه ۱۱</ref> و در مرتبه وجود او، موجودی نیست.<ref>مطهری، مجموعه آثار، جلد۲، ۱۳۷۷ش، ص۱۰۰.</ref> {{عربی|وَ لَم یَکُن لَه کُفواً أحَد}}<ref>سوره توحید، آیه۴</ref>  این همان است که در زبان [[متکلم|متکلمان]] توحید ذاتی خوانده شده و به معنای نفی مِثْل و مانند از خدا است.
از برجسته‌ترین صفات خداوند متعال آن است که او یگانه است و دومی برای او نیست. یعنی این حقیقت «دوئی» بردار و تعددپذیر نیست. مثل و مانند ندارد {{عربی|«لیس کَمِثلِه شَیء»}}<ref>سوره شوری، آیه ۱۱</ref> و در مرتبه وجود او، موجودی نیست.<ref>مطهری، مجموعه آثار، جلد۲، ۱۳۷۷ش، ص۱۰۰.</ref> {{عربی|وَ لَم یَکُن لَه کُفواً أحَد}}<ref>سوره توحید، آیه۴</ref>  این همان است که در زبان [[متکلم|متکلمان]] توحید ذاتی خوانده شده و به معنای نفی مِثْل و مانند از خدا است.
Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۵٬۰۲۹

ویرایش