کاربر ناشناس
سید محمدمهدی خراسانی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
تصحیح شناسه، پیوندها و حذف چند عجیب
imported>Hasaninasab جز (added Category:مقالههای بدون اولویت using HotCat) |
imported>Sama جز (تصحیح شناسه، پیوندها و حذف چند عجیب) |
||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
}} | }} | ||
'''میرزامحمدمهدی خراسانی''' <small>(۱۲۱۸ ـ ۱۱۵۲ق)</small>، ملقب به شهید ثالث یا رابع، عالم دینی [[شیعه]] و | '''میرزامحمدمهدی خراسانی''' <small>(۱۲۱۸ ـ ۱۱۵۲ق)</small>، ملقب به شهید ثالث یا رابع، عالم دینی [[شیعه]]، فقیه و فیلسوف قرن دوازدهم و سیزدهم [[قمری]]. وی سرسلسله خاندانی سرشناس از عالمان است كه به «شهیدی»های [[خراسان]] مشهور شده‌اند. | ||
وی مدتی شاگرد [[وحید بهبهانی]] بود | وی مدتی شاگرد [[وحید بهبهانی]] بود. [[سید محمدحسن زنوزی]]، [[سید دلدار علی نقوی هندی]]، [[سید محمد مهدی بحرالعلوم]] از شاگردان وی بوده‌اند. او در مسائل اجتماعی و سیاسی فعال و صاحب نفوذ بود. فعالیت‌های وی باعث کینه‌ورزی صاحب منصبان حکومتی و توطئه کشتن وی شد. سرانجام در [[رمضان]] ۱۲۱۸ در [[حرم امام رضا(ع)]]، به [[شهادت]] رسید. | ||
==ولادت، نسب و درگذشت== | ==ولادت، نسب و درگذشت== | ||
سید محمد مهدی را به دلیل ولادتش در [[اصفهان]] و اقامتش در [[مشهد]]، اصفهانی و | سید محمد مهدی را به دلیل ولادتش در [[اصفهان]] و اقامتش در [[مشهد]]، اصفهانی و مشهدی و به سبب [[سیادت|سیادتش]] موسوی خوانده‌اند. خراسانی ملقب به شهید ـ شهید ثالث یا رابع ـ است. او در ۱۱۵۲ (و به نقلی ۱۱۵۳) در خانواده‌ای اهل علم و تقوا متولد شد. پدرش هدایت‌اللّه نام داشت و در سلسله نَسَب وی، نام [[شاه نعمت‌الله ولی]]، ذكر شده است.<ref>ر.ک:آزاد كشمیری، نجوم‌السماء، ص۳۵۳؛ قمی، فوائدالرضویه، ج۲، ص۶۷۱؛ رضوی، شجره طیبه، ص۴۱۲؛ مدرس، تاریخ علماء خراسان، ص۵۴ـ۵۷</ref> | ||
خراسانی سرانجام در [[رمضان]] ۱۲۱۸ در [[حرم امام رضا(ع)]]، در پی اقدام نادرمیرزا به [[شهادت]] رسید و در همان‌جا دفن شد.<ref>ر.ک: زنوزی، روضه۴، قسم۴، ص۶۲۰؛ اعتمادالسلطنه، ج۲، ص۶۸۲ـ ۶۸۳؛ مدرس، ص۵۵ـ۵۶؛ حبیب خراسانی، مقدمه حسن حبیب، ص۹۳ـ ۹۵</ref> | خراسانی سرانجام در [[رمضان]] ۱۲۱۸ در [[حرم امام رضا(ع)]]، در پی اقدام نادرمیرزا به [[شهادت]] رسید و در همان‌جا دفن شد.<ref>ر.ک: زنوزی، ریاض‌الجنة، روضه۴، قسم۴، ص۶۲۰؛ اعتمادالسلطنه، مطلع‌الشمس، ج۲، ص۶۸۲ـ ۶۸۳؛ مدرس، تاریخ علماء خراسان، ص۵۵ـ۵۶؛ حبیب خراسانی، دیوان، مقدمه حسن حبیب، ص۹۳ـ ۹۵</ref> | ||
==تحصیلات و اقامت در مشهد== | ==تحصیلات و اقامت در مشهد== | ||
خراسانی پس از فراگیری مقدمات، به دانش‌های عقلی و نقلی علاقه‌مند شد و علوم عقلی را در [[اصفهان]] از [[آقا محمد بیدآبادی]] اصفهانی و پس از آن در [[مشهد]] ریاضیات را نزد [[حسین عاملی مشهدی]] ــ امام جمعه، حكیم و ریاضی‌دان ــ آموخت. سپس از مشهد عازم [[عتبات]] شد و در آنجا [[علم فقه|فقه]]، [[علم اصول|اصول]] و [[علم حدیث|حدیث]] را از دو استاد معروف آن زمان، [[وحید بهبهانی]] و [[شیخ محمد فتونی|شیخ محمد فتّونی]] عاملی فراگرفت.<ref>مدرس، ص۵۵؛ آزاد كشمیری، ص۳۵۳؛ اعتمادالسلطنه، ج۲، ص۶۸۲؛ امینی، ص۲۷۵ـ۲۷۶</ref> همچنین خراسانی، نزد آخوند خواجویی (احتمالا [[ملا اسماعیل خواجویی]]) و [[یوسف بحرانی|شیخ یوسف بحرانی]] درس خواند و از آنها اجازه [[فتوا]] گرفت.<ref>ر.ک: امینی، ص۲۷۹؛ حبیب‌آبادی، ج۳، ص۶۴۶</ref> | خراسانی پس از فراگیری مقدمات، به دانش‌های عقلی و نقلی علاقه‌مند شد و علوم عقلی را در [[اصفهان]] از [[آقا محمد بیدآبادی]] اصفهانی و پس از آن در [[مشهد]] ریاضیات را نزد [[حسین عاملی مشهدی]] ــ امام جمعه، حكیم و ریاضی‌دان ــ آموخت. سپس از مشهد عازم [[عتبات]] شد و در آنجا [[علم فقه|فقه]]، [[علم اصول|اصول]] و [[علم حدیث|حدیث]] را از دو استاد معروف آن زمان، [[وحید بهبهانی]] و [[شیخ محمد فتونی|شیخ محمد فتّونی]] عاملی فراگرفت.<ref>مدرس، تاریخ علماء خراسان، ص۵۵؛ آزاد كشمیری، نجوم‌السماء، ص۳۵۳؛ اعتمادالسلطنه، مطلع‌الشمس، ج۲، ص۶۸۲؛ امینی، شهداءالفضیلة، ص۲۷۵ـ۲۷۶</ref> همچنین خراسانی، نزد آخوند خواجویی (احتمالا [[ملا اسماعیل خواجویی]]) و [[یوسف بحرانی|شیخ یوسف بحرانی]] درس خواند و از آنها اجازه [[فتوا]] گرفت.<ref>ر.ک: امینی، شهداءالفضیلة، ص۲۷۹؛ حبیب‌آبادی، مكارم‌الآثار، ج۳، ص۶۴۶</ref> | ||
وی بعد از سال‌ها كسب دانش، از [[عتبات]] به [[مشهد]] بازگشت و به تعلیم و تربیت شاگردان در علوم عقلی و نقلی مشغول شد.<ref>رضوی، ص۴۱۲؛ انصاری‌قمی، ص۱۷</ref> | وی بعد از سال‌ها كسب دانش، از [[عتبات]] به [[مشهد]] بازگشت و به تعلیم و تربیت شاگردان در علوم عقلی و نقلی مشغول شد.<ref>رضوی، شجره طیبه، ص۴۱۲؛ انصاری‌قمی، شهید رابع، ص۱۷</ref> | ||
==شاگردان== | ==شاگردان== | ||
از جمله شاگردان وی [[سید محمدمهدی بحرالعلوم|سیدمحمدمهدی بحرالعلوم]] است كه در [[مشهد]] نزد وی [[فلسفه]] خواند و گفته شده است كه خراسانی به وی لقب بحرالعلوم داد. دوره شاگردی بحرالعلوم نزد میرزا محمدمهدی خراسانی قبل از سفر وی به عتبات بوده است، زیرا بعدها هر دو شاگرد [[وحید بهبهانی]] شده‌اند.<ref>انصاری‌قمی، ص ۱۸</ref> همچنین [[ابراهیم لکنهوی|سید دلدار علی نقوی هندی]]، سید كاظم بن سید محمد نعمت‌اللّه جزایری، سید عبدالكریم بن سید جواد نعمت‌اللّه جزایری، [[احمد بهبهانی|آقااحمد بهبهانی]] -نوه [[وحید بهبهانی]]- [[سید محمدحسن زنوزی]]، و نیز سه پسر خراسانی، میرزا هدایت‌اللّه، میرزا عبدالجواد و میرزا داوود در زمره شاگردان وی به شمار می‌آیند.<ref>رضوی، ص۴۰۵ـ۴۰۶، ۴۰۹؛ امین، ج۱۰، ص۷۶</ref> | از جمله شاگردان وی [[سید محمدمهدی بحرالعلوم|سیدمحمدمهدی بحرالعلوم]] است كه در [[مشهد]] نزد وی [[فلسفه]] خواند و گفته شده است كه خراسانی به وی لقب بحرالعلوم داد. دوره شاگردی بحرالعلوم نزد میرزا محمدمهدی خراسانی قبل از سفر وی به عتبات بوده است، زیرا بعدها هر دو شاگرد [[وحید بهبهانی]] شده‌اند.<ref>انصاری‌قمی، شهید رابع، ص ۱۸</ref> همچنین [[ابراهیم لکنهوی|سید دلدار علی نقوی هندی]]، سید كاظم بن سید محمد نعمت‌اللّه جزایری، سید عبدالكریم بن سید جواد نعمت‌اللّه جزایری، [[احمد بهبهانی|آقااحمد بهبهانی]] -نوه [[وحید بهبهانی]]- [[سید محمدحسن زنوزی]]، و نیز سه پسر خراسانی، میرزا هدایت‌اللّه، میرزا عبدالجواد و میرزا داوود در زمره شاگردان وی به شمار می‌آیند.<ref>رضوی، شجره طیبه، ص۴۰۵ـ۴۰۶، ۴۰۹؛ امین، اعیان الشیعة، ج۱۰، ص۷۶</ref> | ||
==سرسلسله خاندان شهیدی‌ها== | ==سرسلسله خاندان شهیدی‌ها== | ||
خراسانی سرسلسله خاندانی سرشناس از عالمان است كه به | خراسانی سرسلسله خاندانی سرشناس از عالمان است كه به شهیدی‌های خراسان مشهور شده‌اند، از جمله [[حبیب خراسانی|حبیبِ خراسانی]] و [[آقابزرگ شهیدی]].<ref>حبیب خراسانی، دیوان، مقدمه حسن حبیب، ص۷</ref> | ||
علت شهرت خاندان او به شهیدی کشته‌شدن سید به دست نادرمیرزا است. از این رو به او [[شهید رابع]] می‌گویند و خاندان‌اش در [[کرمان]]، [[اصفهان]] و [[خراسان]] به [[آل شهیدی]] معروف شده‌اند. | علت شهرت خاندان او به شهیدی کشته‌شدن سید به دست نادرمیرزا است. از این رو به او [[شهید رابع]] می‌گویند و خاندان‌اش در [[کرمان]]، [[اصفهان]] و [[خراسان]] به [[آل شهیدی]] معروف شده‌اند. | ||
==فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی== | ==فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی== | ||
میرزا محمدمهدی در مسائل اجتماعی و سیاسی فعال و صاحب نفوذ بود؛ از جمله اینكه دستور داد [[نورعلیشاه]] -از مریدان [[معصوم علی شاه]] كه پس از كشته شدن وی به [[مشهد]] فرار كرده بود و تبلیغ [[صوفی گری]] می‌كرد- | میرزا محمدمهدی در مسائل اجتماعی و سیاسی فعال و صاحب نفوذ بود؛ از جمله اینكه دستور داد [[نورعلیشاه]] را -از مریدان [[معصوم علی شاه]] كه پس از كشته شدن وی به [[مشهد]] فرار كرده بود و تبلیغ [[صوفی گری]] می‌كرد- مؤاخذه و به همراه دیگر صوفیان از مشهد اخراج كنند.<ref>ر.ک: شیروانی، ریاض‌السیاحه، ص۳۸۲ـ۳۸۳؛ حبیب خراسانی، دیوان، مقدمه حسن حبیب، ص۱۱۷، ۱۲۰</ref> | ||
و نیز هنگامی كه نادرمیرزا و نصراللّه میرزا -از نوادگان [[نادرشاه افشار]]- به بهانه پرداخت حقوق سپاهیانشان به طلاها و اشیای قیمتی خزانه حرم [[امام رضا(ع)]] دستبرد زدند، میرزا محمدمهدی جلوی آنها را گرفت. او همچنین طلاهایی را كه در میان سپاهیان پخش شده بود، به مرور جمع‌آوری كرد و [[ضریح|ضریحی]] بر گرد [[حرم امام رضا(ع)]] ساخت. این اعمال باعث كینه و دشمنی نادرمیرزا با میرزا محمدمهدی خراسانی شد. | و نیز هنگامی كه نادرمیرزا و نصراللّه میرزا -از نوادگان [[نادرشاه افشار]]- به بهانه پرداخت حقوق سپاهیانشان به طلاها و اشیای قیمتی خزانه حرم [[امام رضا(ع)]] دستبرد زدند، میرزا محمدمهدی جلوی آنها را گرفت. او همچنین طلاهایی را كه در میان سپاهیان پخش شده بود، به مرور جمع‌آوری كرد و [[ضریح|ضریحی]] بر گرد [[حرم امام رضا(ع)]] ساخت. این اعمال باعث كینه و دشمنی نادرمیرزا با میرزا محمدمهدی خراسانی شد. | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
==تالیفات== | ==تالیفات== | ||
آثار میرزا محمدمهدی خراسانی عبارت‌اند از: | آثار میرزا محمدمهدی خراسانی عبارت‌اند از: | ||
# نبراس الهدایة فی شرح كفایة‌الاحكام [[محقق سبزواری]] <small>(متوفی ۱۰۹۰)</small> در شرح باب‌های طهارت، صلاة و [[حج]]. نسخه‌ای از این اثر در كتابخانه [[آستان قدس رضوی]] موجود است.<ref>ر.ک:اوكتایی، ج۵، ص۵۲۳ـ۵۲۴؛ قس امین، ج۱۰، ص۷۵</ref> | # نبراس الهدایة فی شرح كفایة‌الاحكام [[محقق سبزواری]] <small>(متوفی ۱۰۹۰)</small> در شرح باب‌های طهارت، صلاة و [[حج]]. نسخه‌ای از این اثر در كتابخانه [[آستان قدس رضوی]] موجود است.<ref>ر.ک:اوكتایی، فهرست كتب كتابخانه مباركه آستان قدس رضوی، ج۵، ص۵۲۳ـ۵۲۴؛ قس امین، اعیان الشیعة، ج۱۰، ص۷۵</ref> | ||
# شرح دروس كه به خراسانی منسوب است و برخی آن را همان نبراس‌الهدایة فی شرح كفایة‌الاحكام می‌دانند.<ref>ر.ک:نوری، ج۳، ص۴۲۹؛ رضوی، ص۴۱۱ـ۴۱۲</ref> گروهی دیگر نیز آن را اثر دیگری با عنوان شرح كتاب الدروس الشرعیة فی الفقه‌الامامیة از شهید اول <small>(متوفی ۷۸۶)</small> دانسته‌اند.<ref>ر.ک:آزادكشمیری، ص۳۵۳؛ حبیب‌آبادی، ج۳، ص۶۴۶ـ۶۴۷</ref> | # شرح دروس كه به خراسانی منسوب است و برخی آن را همان نبراس‌الهدایة فی شرح كفایة‌الاحكام می‌دانند.<ref>ر.ک:نوری، ج۳، ص۴۲۹؛ رضوی، شجره طیبه، ص۴۱۱ـ۴۱۲</ref> گروهی دیگر نیز آن را اثر دیگری با عنوان شرح كتاب الدروس الشرعیة فی الفقه‌الامامیة از شهید اول <small>(متوفی ۷۸۶)</small> دانسته‌اند.<ref>ر.ک:آزادكشمیری، نجوم‌السماء، ص۳۵۳؛ حبیب‌آبادی، مكارم‌الآثار، ج۳، ص۶۴۶ـ۶۴۷</ref> | ||
# رساله نوروزیه، در رد رساله نوروزیه [[ملا اسماعیل خواجویی]].از این رساله باعنوان فی تحقیق‌النیروز نیز یاد شده است.<ref>ر.ک:زنوزی، ج ۳، ص ۴۲۹</ref> | # رساله نوروزیه، در رد رساله نوروزیه [[ملا اسماعیل خواجویی]].از این رساله باعنوان فی تحقیق‌النیروز نیز یاد شده است.<ref>ر.ک:زنوزی، ریاض‌الجنة، ج ۳، ص ۴۲۹</ref> | ||
# رسالة فی رد رسالة المحاباتیة كه در رد اثر [[محمدباقر بهبهانی|محمدباقر وحید بهبهانی]] است.<ref>ر.ک: زنوزی، ج۳، ص۴۲۹</ref> | # رسالة فی رد رسالة المحاباتیة كه در رد اثر [[محمدباقر بهبهانی|محمدباقر وحید بهبهانی]] است.<ref>ر.ک: زنوزی، ریاض‌الجنة، ج۳، ص۴۲۹</ref> | ||
# رسالة فی صلوة‌اللّیل.<ref>نوری، ج۳، ص۴۲۹</ref> | # رسالة فی صلوة‌اللّیل.<ref>نوری، ج۳، ص۴۲۹</ref> | ||
# رساله‌ای در بقاء اجساد ائمه (ع) در قبور<ref>ر.ک: حائری، ج۹، بخش ۱، ص۳۲۲</ref> | # رساله‌ای در بقاء اجساد ائمه (ع) در قبور<ref>ر.ک: حائری، فهرست كتابخانه مجلس شورای ملی، ج۹، بخش ۱، ص۳۲۲</ref> | ||
==معرفی کتاب== | ==معرفی کتاب== | ||
کتاب، '''شهيد رابع: آيت الله ميرزا محمدمهدي خراسانى''' در سال ۱۳۷۶ به یادبود سید مهدی خراسانی و به دست ناصرالدين انصارى، نوشته شده است.<ref> | کتاب، '''شهيد رابع: آيت الله ميرزا محمدمهدي خراسانى''' در سال ۱۳۷۶ به یادبود سید مهدی خراسانی و به دست ناصرالدين انصارى، نوشته شده است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.lib.ir/book/77633306/%D8%B4%D9%87%DB%8C%D8%AF-%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B9--%D9%85%D8%B1%D8%AD%D9%88%D9%85-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7/ |عنوان = | ||
شهید رابع: مرحوم آیت‌الله میرزا محمد مهدی خراسانی| ناشر =پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه‌های ایران |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۲۴ بهمن ۱۳۹۵}}</ref> | |||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||