confirmed، movedable، protected، templateeditor
۵٬۶۹۱
ویرایش
خلیل بن احمد فراهیدی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(اصلاح ارقام) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
| تاریخ تولد = | | تاریخ تولد = | ||
| زادگاه =[[عمان]] | | زادگاه =[[عمان]] | ||
| تاریخ وفات = | | تاریخ وفات =قرن دوم هجری | ||
| شهر وفات =[[بصره]] | | شهر وفات =[[بصره]] | ||
| تاریخ شهادت = | | تاریخ شهادت = | ||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
| وبگاه رسمی = | | وبگاه رسمی = | ||
}} | }} | ||
'''خَلیل بنِ احمد''' | '''خَلیل بنِ احمد''' دانشمند ادبیات عرب و بنیان‌گذار علم عَروض در سده دوم [[هجری قمری|هجری]] است. او در [[عمان]] متولد شد و در جوانی به [[بصره]] رفت و به تحصیل علم پرداخت. خلیل زندگی بسیار ساده و زاهدانه‌ای داشت و با درآمد کشاورزی از زمینی که از پدرش به [[ارث]] برده بود، زندگی می‌کرد. وی را واضع [[علم نحو]] و [[عروض]] دانسته‌اند و نخستین فرهنگ لغت عرب به نام ''[[العین]]''، به شیوه‌ای کاملاً نو و ابتکاری، منسوب به اوست. | ||
== معرفی == | == معرفی == | ||
خلیل بن احمد، نحوی، لغوی و بنیان‌گذار علم [[عروض]] در سده دوم هجری است. نام کامل وی در منابع، خلیل بن احمد بن عَمرو بن تَمیم فَراهیدی یا فرهودی آمده است. [[کنیه]]ی وی را ابوعبدالرحمان گفته‌اند.<ref>ابوالطبیب لغوی، مراتب النحویین، ص۴۵؛ سیرافی، کتاب اخبار النحویین البصریین، ص۳۸؛ زیبدی، طبقات النحویین و اللغویین، ص۴۷</ref> | خلیل بن احمد، نحوی، لغوی و بنیان‌گذار علم [[عروض]] در سده دوم هجری است. نام کامل وی در منابع، خلیل بن احمد بن عَمرو بن تَمیم فَراهیدی یا فرهودی آمده است. [[کنیه]]ی وی را ابوعبدالرحمان گفته‌اند.<ref>ابوالطبیب لغوی، مراتب النحویین، ص۴۵؛ سیرافی، کتاب اخبار النحویین البصریین، ص۳۸؛ زیبدی، طبقات النحویین و اللغویین، ص۴۷</ref> | ||
خلیل در [[عمان]] به دنیا آمد و در جوانی به [[بصره]] رفت.<ref>یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۳، ص۱۲۶۰</ref> با اینکه محل تولدش مشخص است، [[یاقوت حموی]] وی را [[ایران|ایرانی الاصل]] دانسته،<ref>یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۳، ص۱۲۶۰</ref> معتقد است اگر خلیل عرب بود، علمای انساب یا شاگردانش نسب او را به طور کامل ذکر می‌کردند نه اینکه او را فقط خلیل بن احمد بنامند. او سپس از [[حمزه گیلانی|حمزه اصفهانی]] نقل کرده است که خلیل ازنسل ایرانیانی است که به دستور [[انوشیروان]] (حکومت: ۵۳۱ - ۵۷۹ ق.م) [[یمن]] را فتح کردند و جدّ خلیل در یمن مانده، با قبیله أزد وصلت کرده است؛ او در ادامه می‌افزاید که خلیل به دلیل هم وطن بودن و قرابت، [[سیبویه]] را پرورش داد.<ref>معجم الادباء، ص۱۲۶۰ - ۱۲۶۱</ref> این داستان در منابع متقدم دیده نمی‌شود، اما در منابع متأخر آمده است.<ref>برای نمونه ر.ک: شوشتری، مجالس المؤمنین، ص۵۵۰؛ خوانساری، ج۳، ص۲۸۹</ref> | خلیل در [[عمان]] به دنیا آمد و در جوانی به [[بصره]] رفت.<ref>یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۳، ص۱۲۶۰</ref> با اینکه محل تولدش مشخص است، [[یاقوت حموی]] وی را [[ایران|ایرانی الاصل]] دانسته،<ref>یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۳، ص۱۲۶۰</ref> معتقد است اگر خلیل عرب بود، علمای انساب یا شاگردانش نسب او را به طور کامل ذکر می‌کردند نه اینکه او را فقط خلیل بن احمد بنامند. او سپس از [[حمزه گیلانی|حمزه اصفهانی]] نقل کرده است که خلیل ازنسل ایرانیانی است که به دستور [[انوشیروان]] (حکومت: ۵۳۱ - ۵۷۹ ق.م) [[یمن]] را فتح کردند و جدّ خلیل در یمن مانده، با قبیله أزد وصلت کرده است؛ او در ادامه می‌افزاید که خلیل به دلیل هم وطن بودن و قرابت، [[سیبویه]] را پرورش داد.<ref>معجم الادباء، ص۱۲۶۰ - ۱۲۶۱</ref> این داستان در منابع متقدم دیده نمی‌شود، اما در منابع متأخر آمده است.<ref>برای نمونه ر.ک: شوشتری، مجالس المؤمنین، ص۵۵۰؛ خوانساری، ج۳، ص۲۸۹</ref> | ||
== تحصیل و زندگی == | == تحصیل و زندگی == | ||
از زندگی خلیل در کودکی اطلاعی در دست نیست. او در جوانی به [[بصره]] رفت و با ایوب سَختیانی ([[محدث|محدّث]] و [[فقیه]] [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]]، متوفی ۱۳۱ق) آشنا شد و از او علم آموخت و [[نحو]] را از عمرو بن علاء و عیسی بن عمر ثقفی (متوفی [[سال ۱۴۹ هجری قمری|۱۴۹ق]]) فرا گرفت.<ref>مرزبانی، کتاب نورالقبس المختصر من المقتبس، ص۵۶؛ ابن انباری، نزهة الالباء فی طبقات الادباء، ص۴۶</ref> | از زندگی خلیل در کودکی اطلاعی در دست نیست. او در جوانی به [[بصره]] رفت و با ایوب سَختیانی ([[محدث|محدّث]] و [[فقیه]] [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]]، متوفی ۱۳۱ق) آشنا شد و از او علم آموخت و [[نحو]] را از عمرو بن علاء و عیسی بن عمر ثقفی (متوفی [[سال ۱۴۹ هجری قمری|۱۴۹ق]]) فرا گرفت.<ref>مرزبانی، کتاب نورالقبس المختصر من المقتبس، ص۵۶؛ ابن انباری، نزهة الالباء فی طبقات الادباء، ص۴۶</ref> | ||
خلیل زندگی بسیار ساده‌ای داشت و با درآمد کشاورزی از زمینی که از پدرش به [[ارث]] برده بود، زندگی می‌کرد.<ref>مرزبانی، کتاب نورالقبس المختصر من المقتبس، ص۵۶؛ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۷، ص۴۳۰؛ فیروزآبادی، کتاب البلغة فی تاریخ ائمة اللغة، ص۷۶</ref> او در تمام منابع [[زهد|زاهد]] و با عزت نفس و باهوش‌ترین فرد روزگار خود معرفی شده که از دیدار با پادشاهان و حاکمان پرهیز می‌کرد.<ref>برای نمونه: ابن معتز، طبقات الشعراء، ص۹۷، ۹۹؛ ابن خلّکان، وفیات الاعیان و انباء ابناء الزمان، ج۲، ص۲۴۵-۲۴۶؛ سیوطی، المزهر فی علوم اللغة و انواعها، ج۱، ص۶۴</ref> وی | خلیل زندگی بسیار ساده‌ای داشت و با درآمد کشاورزی از زمینی که از پدرش به [[ارث]] برده بود، زندگی می‌کرد.<ref>مرزبانی، کتاب نورالقبس المختصر من المقتبس، ص۵۶؛ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۷، ص۴۳۰؛ فیروزآبادی، کتاب البلغة فی تاریخ ائمة اللغة، ص۷۶</ref> او در تمام منابع [[زهد|زاهد]] و با عزت نفس و باهوش‌ترین فرد روزگار خود معرفی شده که از دیدار با پادشاهان و حاکمان پرهیز می‌کرد.<ref>برای نمونه: ابن معتز، طبقات الشعراء، ص۹۷، ۹۹؛ ابن خلّکان، وفیات الاعیان و انباء ابناء الزمان، ج۲، ص۲۴۵-۲۴۶؛ سیوطی، المزهر فی علوم اللغة و انواعها، ج۱، ص۶۴</ref> | ||
=== وفات === | |||
خلیل در [[بصره]] درگذشت. تاریخ وفات وی را مرزبانی ۱۶۰ق،<ref>ص۷۲</ref> [[ابن ندیم]] ۱۷۰ق<ref>ابن ندیم، کتاب الفهرست، ص۴۷</ref> و [[یاقوت حموی]] [[سال ۱۷۵ هجری قمری|۱۷۵ق]]<ref>یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۳، ص۱۲۶۰</ref> ذکر کرده‌اند. در این بین تاریخ ۱۳۰ق یا ۱۳۱ق نیز دیده می‌شود<ref>ابن تغری بردی، النجوم الزاهرة فی ملوک مصر و القاهرة، ج۱، ص۳۱۱ -۳۱۲</ref> که بی‌تردید اشتباه است. {{مدرک}} | |||
== مذهب == | == مذهب == | ||
| خط ۷۰: | خط ۷۳: | ||
# کتاب الایقاع<ref>ابن ندیم، کتاب الفهرست، ص۴۹؛ یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۳، ص۱۲۷۱</ref> | # کتاب الایقاع<ref>ابن ندیم، کتاب الفهرست، ص۴۹؛ یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۳، ص۱۲۷۱</ref> | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||