ولادت امام مهدی(عج): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
====شواهد تاریخی==== | ====شواهد تاریخی==== | ||
آن دسته از گزارش‌های تاریخی هستند که وجود خارجی امام مهدی(عج) را ثابت می‌کنند. | آن دسته از گزارش‌های تاریخی هستند که وجود خارجی امام مهدی(عج) را ثابت می‌کنند.گفته شده قدمای شیعه همچون [[ابوسهل نوبختی]] ([[سال ۲۳۷ هجری قمری|۲۳۷]]-[[سال ۳۱۱ هجری قمری|۳۱۱ق]]) و شیخ صدوق برای اثبات وجود امام مهدی(عج) به نقل شفاهی [[تواتر|متواتر]] موجود میان شیعه استناد کرده‌اند. شیعیان تولد امام مهدی و نص امامت او را به صورت زبانی نسل به نسل نقل کرده‌اند و این امر میان آن‌ها شهرت داشته است. همین تواتر و نقل عمومی دلیلی تاریخی بر صاحب فرزند بودن امام عسکری(ع) و امامت و مهدویت این فرزند است .<ref>البدری، شبهات وردود، ۱۴۲۸ق، ص۴۹۶.</ref> | ||
گفته شده قدمای شیعه همچون [[ابوسهل نوبختی]] ([[سال ۲۳۷ هجری قمری|۲۳۷]]-[[سال ۳۱۱ هجری قمری|۳۱۱ق]]) و شیخ صدوق برای اثبات وجود امام مهدی(عج) به نقل شفاهی [[تواتر|متواتر]] موجود میان شیعه استناد کرده‌اند. شیعیان تولد امام مهدی و نص امامت او را به صورت زبانی نسل به نسل نقل کرده‌اند و این امر میان آن‌ها شهرت داشته است. همین تواتر و نقل عمومی دلیلی تاریخی بر صاحب فرزند بودن امام عسکری(ع) و امامت و مهدویت این فرزند است .<ref>البدری، شبهات وردود، ۱۴۲۸ق، ص۴۹۶.</ref> | |||
{{اصلی|فهرست ملاقات‌کنندگان با امام زمان}} | {{اصلی|فهرست ملاقات‌کنندگان با امام زمان}} | ||
[[شیخ مفید]] ([[سال ۳۳۶ هجری قمری|۳۳۶ق]] یا [[سال ۳۳۸ هجری قمری|۳۳۸ق]] ـ [[سال ۴۱۳ هجری قمری|۴۱۳ق]]) بر این باور است که روایات برای اثبات ولادت امام مهدی(عج) کافی است و نیازی به ذکر گزارش‌های [[ملاقات با امام زمان|ملاقات با امام زمان(عج)]] نیست. اما از جهت تاکید، این گزارش‌ها مفید هستند.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۳۷۴.</ref> [[محمد بن یعقوب کلینی|ثقة‌الاسلام کلینی]]،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۲۹-۳۳۲.</ref> [[شیخ صدوق]]<ref>شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ۱۳۵۹ش، ج۲، ص۴۳۴-۴۷۹.</ref> و [[شیخ طوسی]]<ref>شیخ طوسی، الغیبة، ۱۴۲۵ق، ص۲۵۳-۲۸۰.</ref> گزارش‌هایی از ملاقات‌ها ارائه کرده‌اند که برخی از آن‌ها مربوط به پیش از غیبت، برخی در [[غیبت صغرا|دوران غیبت صغری]] و برخی مربوط به [[غیبت کبرا|غیبت کبری]] است. [[میرزا حسین نوری|محدث نوری]] ([[سال ۱۲۵۴ هجری قمری|۱۲۵۴]]-[[سال ۱۳۲۰ هجری قمری|۱۳۲۰ق]]) در [[نجم ثاقب (کتاب)|کتاب نجم ثاقب]] ۱۰۰ حکایت از کسانی که به تشرف به خدمت امام مهدی(عج) در غیبت کبری داشته‌اند گزارش کرده است.<ref>نوری، نجم ثاقب، ۱۳۸۴ش، ج۲، ص۴۵۴-۸۴۹.</ref> | |||
[[عقیقه]] یکی از سنت‌های دینی است که بر اساس آن پس از تولد فرزند، حیوانی را قربانی می‌کنند.<ref>شیخ بهائی، جامع عباسی، ۱۳۸۶ش، ص۳۰۳.</ref> در گزارش‌ها وجود دارد که امام عسکری(ع) برای ولادت امام مهدی عقیقه کردند.<ref>شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ۱۳۵۹ش، ج۲، ص۴۳۱ و ص۴۳۲؛ شیخ طوسی، الغیبة، ۱۴۲۵ق، ص۲۴۶.</ref> [[سید محمدکاظم قزوینی|قزوینی]] تعداد این عقیقه‌ها را ۳۰۰ مورد دانسته است.<ref>قزوینی، الإمام المهدي( عليه السلام) من المهد الى الظهور، ۱۴۲۷ق، ص۱۴۸.</ref> | |||
[[عقیقه]] یکی از سنت‌های دینی است که بر اساس آن پس از تولد فرزند، حیوانی را قربانی می‌کنند.<ref>شیخ بهائی، جامع عباسی، ۱۳۸۶ش، ص۳۰۳.</ref> در گزارش‌ها وجود دارد که امام عسکری(ع) برای ولادت امام مهدی عقیقه کردند.<ref>شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ۱۳۵۹ش، ج۲، ص۴۳۱ و ص۴۳۲؛ شیخ طوسی، الغیبة، ۱۴۲۵ق، ص۲۴۶.</ref> | |||
[[توقیعات امام مهدی(ع)|توقیعات صادر شده از امام عصر(عج)]] را یکی از ادلّه تاریخی تولد مهدی موعود دانسته‌اند.<ref>رضوانی، وجود امام زمان(عج) از منظر قرآن و حديث، ۱۳۸۶ش، ص۲۴؛ عباسی، اثبات ولادت امام زمان(ع) و نقد و بررسی شبهات پیرامون آن، ۱۳۹۲ش، ص۱۰۶.</ref> توقیعات نقل شده در [[غیبت صغرا|غیبت صغری]] است.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۴، ص۱۱۷.</ref> البته در [[غیبت کبرا|غیبت کبری]] نیز توقیعی از امام مهدی(عج) به [[شیخ مفید]] گزارش شده که در صحت آن تردید شده است.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۴، ص۱۱۷؛ دوزدوزانی، تحقيق لطيف حول التوقيع الشريف، ۱۴۱۳ق، ص۱۰۹.</ref> | |||
یکی از دلایل تاریخی را معجزات [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام مهدی(ع)]] در دوران غیبت و پیش از آن دانسته‌اند.<ref>عباسی، اثبات ولادت امام زمان(ع) و نقد و بررسی شبهات پیرامون آن، ۱۳۹۲ش، ص۱۱۰-۱۱۲.</ref> [[سید هاشم بحرانی|علامه بحرانی]] ([[سال ۱۰۵۰ هجری قمری|۱۰۵۰ق]]-[[سال ۱۱۰۷ هجری قمری|۱۱۰۷ق]] یا [[سال ۱۱۰۹ هجری قمری|۱۱۰۹ق]]) در [[مدینة معاجز الائمة الاثنی عشر (کتاب)|کتاب مدينة معاجز الائمة الإثنى عشر]] ۱۲۷ مورد از این معجزات را گزارش کرده است.<ref>بحرانی، مدينة معاجز الائمة الإثنى عشر، ۱۴۱۳ق، ج۸، ص۵-۲۱۱.</ref> | |||
یکی از دلایل تاریخی | |||
به گفته [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری]] با توجه به این که [[توسل|توسل]] به امام مهدی(ع) که تجربه اثر گرفتن از آن در طول تاریخ ثابت شده است، با اعتقاد به زنده بودنش صورت می‌گیرد، دلیلی برای اثبات حیات، امامت و عمر طولانی ایشان است.<ref>دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۳۹۵.</ref> | |||
[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری]] | |||
[[محمد بن یعقوب کلینی|کلینی]] در [[الکافی (کتاب)|کافی]] گزارش می‌کند بعد از شهادت امام عسکری(ع) کارگزاران [[معتمد عباسی|خلیفه عباسی]] برای دست‌یابی به فرزند ایشان تمام خانواده، کنیزان و اهالی خانه ایشان را بازرسی کرده و زندانی و تحت کنترل قرار دادند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۰۵.</ref> گفته شده این برخورد، ناشی از این بوده که حکومت شواهدی از ولادت امام مهدی(عج) داشته است.<ref>ایروانی، الإمام المهدي ( ع ) بين التواتر وحساب الإحتمال، ۱۴۲۰ق، ص۴۳؛ العمیدی، المهدی المنتظر فی الفکر الاسلامی، ۱۴۲۵ق، ص۱۱۸.</ref> | |||
[[محمد بن یعقوب کلینی|کلینی]] در [[الکافی (کتاب)|کافی]] گزارش می‌کند بعد از شهادت امام عسکری(ع) کارگزاران [[معتمد عباسی|خلیفه عباسی]] برای دست‌یابی به فرزند ایشان تمام خانواده، کنیزان و اهالی خانه ایشان را بازرسی کرده و زندانی و تحت کنترل قرار دادند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۰۵.</ref> گفته شده این | |||
==چگونگی ولادت== | ==چگونگی ولادت== | ||
روایت کیفیت ولادت فرزند امام حسن عسکری(ع) را [[شیخ صدوق]] ([[سال ۳۰۵ هجری قمری|۳۰۵]]-[[سال ۳۸۱ هجری قمری|۳۸۱ق]]) در [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کتاب کمال الدین و تمام النعمة]]<ref>شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ۱۳۵۹ش، ج۲، ص۴۲۴-۴۳۰.</ref> با دو طریق و [[شیخ طوسی]] ([[سال ۳۸۵ هجری قمری|۳۸۵]]-[[سال ۴۶۰ هجری قمری|۴۶۰ق]]) در [[کتاب الغیبة (شیخ طوسی)|کتاب الغیبة]]<ref>شیخ طوسی، الغیبة، ۱۴۲۵ق، ص۲۳۴-۲۴۰.</ref> به پنج طریق از [[حکیمه دختر امام جواد(ع)]] نقل می‌کنند. | روایت کیفیت ولادت فرزند امام حسن عسکری(ع) را [[شیخ صدوق]] ([[سال ۳۰۵ هجری قمری|۳۰۵]]-[[سال ۳۸۱ هجری قمری|۳۸۱ق]]) در [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کتاب کمال الدین و تمام النعمة]]<ref>شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ۱۳۵۹ش، ج۲، ص۴۲۴-۴۳۰.</ref> با دو طریق و [[شیخ طوسی]] ([[سال ۳۸۵ هجری قمری|۳۸۵]]-[[سال ۴۶۰ هجری قمری|۴۶۰ق]]) در [[کتاب الغیبة (شیخ طوسی)|کتاب الغیبة]]<ref>شیخ طوسی، الغیبة، ۱۴۲۵ق، ص۲۳۴-۲۴۰.</ref> به پنج طریق از [[حکیمه دختر امام جواد(ع)]] نقل می‌کنند. | ||
بر اساس این گزارش‌ها [[حکیمه دختر امام جواد(ع)|حکیمه خاتون]] در شب نیمه شعبان به دستور امام حسن عسکری(ع) به منزل ایشان رفته و | بر اساس این گزارش‌ها [[حکیمه دختر امام جواد(ع)|حکیمه خاتون]] در شب نیمه شعبان به دستور امام حسن عسکری(ع) به منزل ایشان رفته و خبر تولد آخرین حجت الهی از جانب امام به وی ابلاغ می‌شود. نزدیکی‌های صبح بدون این که آثار حمل در [[نرجس|نرجس خاتون]] وجود داشته باشد به صورت خارق العاده‌ای مهدی موعود به صورت پاک به دنیا آمده و سر به سجده می‌گذارد. هنگامی که فرزند را به آغوش امام می‌دهند، طفل زبان به [[تحمید|حمد خدا]] و [[صلوات|درود بر پیامبر(ص) و آل پیامبر(ع)]] می‌گشاید.<ref>شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ۱۳۵۹ش، ج۲، ص۴۲۴-۴۲۵.</ref> | ||
===حکمت مخفی بودن ولادت=== | ===حکمت مخفی بودن ولادت=== | ||
{{جعبه نقل قول|تاریخ بایگانی||عنوان=|نقل‌قول=ابو بصير از [[امام صادق عليه‌السلام]] نقل كرده است كه فرمود: | {{جعبه نقل قول|تاریخ بایگانی||عنوان=|نقل‌قول=ابو بصير از [[امام صادق عليه‌السلام]] نقل كرده است كه فرمود: | ||
ولادت صاحب الامر بر اين مردم نهان است، تا چون خروج كند، بيعت هيچكس بر گردنش نباشد و خداى تعالى امر وى را در يك شب به سامان رساند.|منبع=<small>[[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ۱۳۵۹ش، ج۲، ص۴۸۰.</small>|تراز=چپ|عرض=۳۲۰px|حاشیه=۵px|اندازه خط=۱۲px|رنگ پس‌زمینه=|گیومه نقل‌قول=|تراز منبع=راست}} | ولادت صاحب الامر بر اين مردم نهان است، تا چون خروج كند، بيعت هيچكس بر گردنش نباشد و خداى تعالى امر وى را در يك شب به سامان رساند.|منبع=<small>[[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ۱۳۵۹ش، ج۲، ص۴۸۰.</small>|تراز=چپ|عرض=۳۲۰px|حاشیه=۵px|اندازه خط=۱۲px|رنگ پس‌زمینه=|گیومه نقل‌قول=|تراز منبع=راست}} | ||
حکمت مخفیانه بودن ولادت [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|حضرت مهدی(عج)]] را حفظ جان وی دانسته‌اند. چرا که مصلحت و حکمت الهی این بوده که وی آخرین حجت باشد و اگر در هنگام تولد جانش به خطر می‌افتاد جانشینی برای او وجود نداشت.<ref>سلیمیان، فرهنگ‌نامه مهدویت، ۱۳۸۸ش، ص۴۶۹-۴۷۰.</ref> در روایتی [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجاد(ع)]] شباهت مهدی موعود به [[ابراهیم (پیامبر)|حضرت ابراهیم(ع)]] را ولادت پنهانی و کناره‌گیری از مردم دانسته است.<ref>شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ۱۳۵۹ش، ج۲، ص۵۷۷.</ref> در روایت دیگری ولادت وی به تولد پنهانی [[موسی (پیامبر)|حضرت موسی(ع)]] تشبیه شده است.<ref>شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ۱۳۵۹ش، ج۱، ص۱۵۲.</ref> شیخ طوسی به نمونه‌ها و انگیزه‌های مختلفی اشاره می‌کند که می‌تواند موجب پنهان کردن تولد فرزند گردد. وی به این نکته تاکید می‌کند که | حکمت مخفیانه بودن ولادت [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|حضرت مهدی(عج)]] را حفظ جان وی دانسته‌اند. چرا که مصلحت و حکمت الهی این بوده که وی آخرین حجت باشد و اگر در هنگام تولد جانش به خطر می‌افتاد جانشینی برای او وجود نداشت.<ref>سلیمیان، فرهنگ‌نامه مهدویت، ۱۳۸۸ش، ص۴۶۹-۴۷۰.</ref> در روایتی [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجاد(ع)]] شباهت مهدی موعود به [[ابراهیم (پیامبر)|حضرت ابراهیم(ع)]] را ولادت پنهانی و کناره‌گیری از مردم دانسته است.<ref>شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ۱۳۵۹ش، ج۲، ص۵۷۷.</ref> در روایت دیگری ولادت وی به تولد پنهانی [[موسی (پیامبر)|حضرت موسی(ع)]] تشبیه شده است.<ref>شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ۱۳۵۹ش، ج۱، ص۱۵۲.</ref> شیخ طوسی به نمونه‌ها و انگیزه‌های مختلفی اشاره می‌کند که می‌تواند موجب پنهان کردن تولد فرزند گردد. وی به این نکته تاکید می‌کند که معلوم نبودن فرزند به معنای بدون فرزند بودن نیست.<ref>شیخ طوسی، الغیبة، ۱۴۲۵ق، ص۷۷.</ref> | ||
===زمان و مکان ولادت=== | ===زمان و مکان ولادت=== | ||
به گزارش [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری]]، بررسى دقيق اسناد زمان و مكان ولادت امام مهدى(عج) نشان مى‌دهد كه ايشان در شب يا روز جمعه، نيمه شعبان [[سال ۲۵۵ هجری قمری|سال ۲۵۵هجرى قمرى]] مطابق با ۱۲ مرداد سال ۲۴۸ هجرى شمسى و ۲۹ جولاى سال ۸۶۹ ميلادى، در [[سامرا|شهر سامرّا]] به دنیا آمده است.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۲۱۸؛ همچنین ببینیدː سلیمیان، فرهنگ‌نامه مهدویت، ۱۳۸۸ش، ص۴۷۳.</ref> با این که این نظر را مشهور دانسته‌اند،<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۲۱۸.</ref> [[شیخ طوسی]] نظر صحیح در سال ولادت ایشان را ۲۵۶ق ذکر کرده است.<ref>شیخ طوسی، الغیبة، ۱۴۲۵ق، ص۴۱۹.</ref> [[محمدتقی شوشتری]] ([[سال ۱۲۸۲ هجری شمسی|۱۲۸۲]]-[[سال ۱۳۷۴ هجری شمسی|۱۳۷۴ش]]) عالم رجالی شیعه نیز بعد از بررسی اقوال در این زمینه نظر شیخ طوسی را ترجیح می‌دهد.<ref>شوشتری، قاموس الرجال، ۱۴۱۰ق، ج۱۲ (رسالة فی تواریخ النبی والآل)، ص۲۴.</ref> سال‌‌های دیگری همچون [[سال ۲۵۲ هجری قمری|۲۵۲ق]]، [[سال ۲۵۴ هجری قمری|۲۵۴ق]]، [[سال ۲۵۷ هجری قمری|۲۵۷ق]] و [[سال ۲۵۸ هجری قمری|۲۵۸ق]] نیز در گزارش‌ها وجود دارند که به گفته ری‌شهری معتبر نیستند.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۲۲۰.</ref> | به گزارش [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری]]، بررسى دقيق اسناد زمان و مكان ولادت امام مهدى(عج) نشان مى‌دهد كه ايشان در شب يا روز جمعه، نيمه شعبان [[سال ۲۵۵ هجری قمری|سال ۲۵۵هجرى قمرى]] مطابق با ۱۲ مرداد سال ۲۴۸ هجرى شمسى و ۲۹ جولاى سال ۸۶۹ ميلادى، در [[سامرا|شهر سامرّا]] به دنیا آمده است.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۲۱۸؛ همچنین ببینیدː سلیمیان، فرهنگ‌نامه مهدویت، ۱۳۸۸ش، ص۴۷۳.</ref> با این که این نظر را مشهور دانسته‌اند،<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۲۱۸.</ref> [[شیخ طوسی]] نظر صحیح در سال ولادت ایشان را [[سال ۲۵۶ هجری قمری|۲۵۶ق]] ذکر کرده است.<ref>شیخ طوسی، الغیبة، ۱۴۲۵ق، ص۴۱۹.</ref> [[محمدتقی شوشتری]] ([[سال ۱۲۸۲ هجری شمسی|۱۲۸۲]]-[[سال ۱۳۷۴ هجری شمسی|۱۳۷۴ش]]) عالم رجالی شیعه نیز بعد از بررسی اقوال در این زمینه نظر شیخ طوسی را ترجیح می‌دهد.<ref>شوشتری، قاموس الرجال، ۱۴۱۰ق، ج۱۲ (رسالة فی تواریخ النبی والآل)، ص۲۴.</ref> سال‌‌های دیگری همچون [[سال ۲۵۲ هجری قمری|۲۵۲ق]]، [[سال ۲۵۴ هجری قمری|۲۵۴ق]]، [[سال ۲۵۷ هجری قمری|۲۵۷ق]] و [[سال ۲۵۸ هجری قمری|۲۵۸ق]] نیز در گزارش‌ها وجود دارند که به گفته ری‌شهری معتبر نیستند.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۲۲۰.</ref> | ||
==ولادت امام مهدی در | ==ولادت امام مهدی در گرایش‌های شیعی== | ||
میان فرقه‌های شیعی در رابطه با تولد مهدی موعود عقاید متفاوتی نسبت به عقیده امامیه وجود دارد. زیدیه بر خلاف گفته برخی<ref>امین، ضحی الاسلام، ۲۰۱۲م، ص۸۷۳-۸۷۴.</ref> به اصل مهدویت باور دارند.<ref>الرسی، الاحکام فی الحلال و الحرام، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۴۶۸-۴۷۰.</ref> اما برخلاف امامیه، شخصی معین را به عنوان موعود نمی‌پذیرند. آن‌ها با پذیرش [[مهدویت نوعی]]، آن را مقامی دانسته‌اند که در هر | میان فرقه‌های شیعی در رابطه با تولد مهدی موعود عقاید متفاوتی نسبت به عقیده امامیه وجود دارد. زیدیه بر خلاف گفته برخی<ref>امین، ضحی الاسلام، ۲۰۱۲م، ص۸۷۳-۸۷۴.</ref> به اصل مهدویت باور دارند.<ref>الرسی، الاحکام فی الحلال و الحرام، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۴۶۸-۴۷۰.</ref> اما برخلاف امامیه، شخصی معین را به عنوان موعود نمی‌پذیرند. آن‌ها با پذیرش [[مهدویت نوعی]]، آن را مقامی دانسته‌اند که در هر دوره‌ای در یک انسان کامل ظهور پیدا می‌کند.<ref>یزدانی احمدآبادی، «درآمدی بر جوهره چیستی و چرائی مهدویت در زیدیه»، ص۵۱۸.</ref> | ||
در گروه‌های مختلف اسماعیلیه مهدویت افرادی همچون [[اسماعیل پسر امام صادق(ع)]]، [[محمد بن اسماعیل بن جعفر صادق(ع)|محمد بن اسماعیل]]، [[احمد بن محمد حنفیه]]، [[عبیدالله مهدی]] (نخستین خلیفه فاطمی)، [[الحاکم بامرالله]] (ششمین خلیفه فاطمی) و [[مراد میرزا]] (از امامان اسماعیلی) مطرح شده است.<ref>روحی میربادی، «مهدویت از دیدگاه اسماعیلیان و قرمطیان»، ص۵۱.</ref> تنها معتقدان فعلی حیات و غیبت مهدی موعود از اسماعیلیه را [[دروزيـان]] و بخشی از [[فرقه مراد میرزایی]] دانسته‌اند.<ref>روحی میربادی، «مهدویت از دیدگاه اسماعیلیان و قرمطیان»، ص۷۷.</ref> گفته شده سـاير فرقـه هـای اسماعيلی به رجعت و مهدويت فرد خاصی اعتقاد ندارند | در گروه‌های مختلف اسماعیلیه مهدویت افرادی همچون [[اسماعیل پسر امام صادق(ع)]]، [[محمد بن اسماعیل بن جعفر صادق(ع)|محمد بن اسماعیل]]، [[احمد بن محمد حنفیه]]، [[عبیدالله مهدی]] (نخستین خلیفه فاطمی)، [[الحاکم بامرالله]] (ششمین خلیفه فاطمی) و [[مراد میرزا]] (از امامان اسماعیلی) مطرح شده است.<ref>روحی میربادی، «مهدویت از دیدگاه اسماعیلیان و قرمطیان»، ص۵۱.</ref> تنها معتقدان فعلی حیات و غیبت مهدی موعود از اسماعیلیه را [[دروزيـان]] و بخشی از [[فرقه مراد میرزایی]] دانسته‌اند.<ref>روحی میربادی، «مهدویت از دیدگاه اسماعیلیان و قرمطیان»، ص۷۷.</ref> گفته شده سـاير فرقـه هـای اسماعيلی به رجعت و مهدويت فرد خاصی اعتقاد ندارند.<ref>روحی میربادی، «مهدویت از دیدگاه اسماعیلیان و قرمطیان»، ص۷۷.</ref> | ||
[[احمد احسائی|شیخ احمد احسائی]] (۱۱۶۶-۱۲۴۱ق) بنیان‌گذار [[شیخیه|فرقه شیخیه]] بر این باور است که مهدی موعود(عج) زنده است و در عالمی به نام هورقلیا (حیات برزخی و غیر مادی) و فراتر از عالم دنیا زندگی می‌کند. در زمان ظهور حضرت صورت‌های این دنیا را بر تن می‌کند و با بدن مادی ظاهر می‌شود.<ref>احسائی، الرجعة، ۱۴۲۷ق، ص۱۳۹.</ref> در نقد این دیدگاه گفته شده اعتقاد به حيات امام زمان(ع) با بدن هورقليـائى، در واقـع انكار حيات مـادى امـام زمـان (ع) | [[احمد احسائی|شیخ احمد احسائی]] (۱۱۶۶-۱۲۴۱ق) بنیان‌گذار [[شیخیه|فرقه شیخیه]] بر این باور است که مهدی موعود(عج) زنده است و در عالمی به نام هورقلیا (حیات برزخی و غیر مادی) و فراتر از عالم دنیا زندگی می‌کند. در زمان ظهور حضرت صورت‌های این دنیا را بر تن می‌کند و با بدن مادی ظاهر می‌شود.<ref>احسائی، الرجعة، ۱۴۲۷ق، ص۱۳۹.</ref> در نقد این دیدگاه گفته شده اعتقاد به حيات امام زمان(ع) با بدن هورقليـائى، در واقـع انكار حيات مـادى امـام زمـان (ع) اسـت و با ضرورت وجود امام در دنیا سازگار نیست.<ref>ساعدیان، تبیین فلسفی – کلامی عقاید شیخیه در نبوت و امامت، ۱۳۹۱ش، ص۱۶۲.</ref> | ||
با این که باور به تولد و حیات امام مهدی(ع) به عنوان یک باور عمومی میان شیعیان امامی مطرح است،<ref>رضوانی، تولد حضرت مهدی، ۱۳۸۶ش، ص۶۰-۶۱.</ref> اما برخی نواندیشان دینی باورهای متفاوتی را در رابطه با این مسئله مطرح کرده اند. [[سید ابوالفضل برقعی]] ([[سال ۱۲۸۷ هجری شمسی|۱۲۸۷]]-[[سال ۱۳۷۰ هجری شمسی|۱۳۷۰ش]]) از دانش‌آموختگان حوزوی | با این که باور به تولد و حیات امام مهدی(ع) به عنوان یک باور عمومی میان شیعیان امامی مطرح است،<ref>رضوانی، تولد حضرت مهدی، ۱۳۸۶ش، ص۶۰-۶۱.</ref> اما برخی نواندیشان دینی باورهای متفاوتی را در رابطه با این مسئله مطرح کرده اند. [[سید ابوالفضل برقعی]] ([[سال ۱۲۸۷ هجری شمسی|۱۲۸۷]]-[[سال ۱۳۷۰ هجری شمسی|۱۳۷۰ش]]) از دانش‌آموختگان حوزوی شیعه، با تاکید به بازگشت به قرآن و قرآن بسندگی در معرفت دینی، در [[بررسی علمی در احادیث مهدی (کتاب)|کتاب بررسی علمی در احادیث مهدی]]، باور به وجود امام مهدی(ع) را از اساس خرافه خوانده است.<ref>مهدی‌نژاد، حضرت مهدی(عج) رایت هدایت، ۱۴۰۰ش، ص۱۶-۱۷.</ref> اندیشه‌های وی از جهت روشی و محتوایی در مسئله مهدویت مورد نقد قرار گرفته است.<ref>مهدی‌نژاد، حضرت مهدی(عج) رایت هدایت، ۱۴۰۰ش، ص۱۸.</ref> [[عبدالکریم سروش]] (زاده: [[سال ۱۳۲۴ هجری شمسی|۱۳۲۴ش]]) نیز معتقد است نمی‌توان از نظر تاریخی تولد امام مهدی(عج) را ثابت کرد و از این جهت اعتقاد به وجود او ضرورتی در دین‌داری ندارد.<ref>پنبه‌پز و دیگران، «نقد ديدگاه دكتر سروش در اثبات‌ناپذيری تاريخی تولد امام و عدم ضرورت اعتقاد به وجود امام مهدی»، ص۱۲۴.</ref> در نقد این دیدگاه گفته شده است که با دلایل مختلف می‌توان تولد امام مهدی(عج) و ضرورت اعتقاد به وجود وی را ثابت کرد.<ref>پنبه‌پز و دیگران، «نقد ديدگاه دكتر سروش در اثبات‌ناپذيری تاريخی تولد امام و عدم ضرورت اعتقاد به وجود امام مهدی»، ص۱۳۵-۱۳۶.</ref> | ||
==عقیده اهل سنت در تولد مهدی موعود== | ==عقیده اهل سنت در تولد مهدی موعود== | ||
گفته شده غالب اهل سنت باوری به متولد شدن مهدی موعود(عج) نداشته و از این جهت اعتقادشان با امامیه متفاوت است.<ref>سلیمیان، فرهنگ‌نامه مهدویت، ۱۳۸۸ش، ص۴۷۲.</ref> بر اساس گزارش [[محمود عداب الحمش]]، به اعتقاد غالب اهل سنت، مهدی موعود شخصی است به نام محمد بن عبدالله، از فرزندان حضرت زهرا(س) از نسل امام حسن(ع) که در آخرالزمان پیش از | گفته شده غالب اهل سنت باوری به متولد شدن مهدی موعود(عج) نداشته و از این جهت اعتقادشان با امامیه متفاوت است.<ref>سلیمیان، فرهنگ‌نامه مهدویت، ۱۳۸۸ش، ص۴۷۲.</ref> بر اساس گزارش [[محمود عداب الحمش]]، به اعتقاد غالب اهل سنت، مهدی موعود شخصی است به نام محمد بن عبدالله، از فرزندان حضرت زهرا(س) از [[سادات حسنی|نسل امام حسن(ع)]] که در [[آخرالزمان]] پیش از قیامش به دنیا خواهد آمد.<ref>الحمش، المهدی المنتظر فی روایات اهل السنة و الشیعة الامامیة، ۱۴۲۲ق، ص۴۱۲.</ref> | ||
===استدلال‌های منکران ولادت=== | ===استدلال‌های منکران ولادت=== | ||
[[پرونده:کتیبه محمد المهدی مسجد النبی.jpg|بندانگشتی|کتیبه‌ای به [[خط ثلث]] با عنوان «محمد المهدی» در [[مسجدالنبی]]. این کتیبه به صورتی نوشته شده بود که با ترکیب دو کلمه محمد و المهدی کلمه «حیّ» به معنی زنده ایجاد می‌شد. (تصویر سمت راست) در تغییری که در این کتیبه صورت گرفت، دیگر کلمه «حیَ» دیده نمی‌شود.(تصویر سمت چپ) <ref>[https://hajj.ir/fa/69966 «درخشش نام اهل بیت بر دیوار مسجدالنبی محمد المهدی (عج) زنده است»]، سایت حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت.</ref>]] | [[پرونده:کتیبه محمد المهدی مسجد النبی.jpg|بندانگشتی|کتیبه‌ای به [[خط ثلث]] با عنوان «محمد المهدی» در [[مسجدالنبی]]. این کتیبه به صورتی نوشته شده بود که با ترکیب دو کلمه محمد و المهدی کلمه «حیّ» به معنی زنده ایجاد می‌شد. (تصویر سمت راست) در تغییری که در این کتیبه صورت گرفت، دیگر کلمه «حیَ» دیده نمی‌شود.(تصویر سمت چپ) <ref>[https://hajj.ir/fa/69966 «درخشش نام اهل بیت بر دیوار مسجدالنبی محمد المهدی (عج) زنده است»]، سایت حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت.</ref>]] | ||
یکی از دلایلی که برای انکار اعتقاد شیعه در بحث مهدویت توسط [[ابن‌تیمیه حرانی|ابن‌تیمیه]] و افراد دیگر مطرح شده است، فرزند نداشتن امام عسکری(ع) به گواه تاریخ و متخصصان [[علم انساب]] است.<ref>ابن‌تیمیه حرَانی، منهاج السنة النبوية، ۱۴۰۶ق، ص۸۷؛ ظهیر، الشیعة و التشیع فرق و تاریخ، ۱۴۱۵ق، ص۲۸۰.</ref> بر اساس پاسخ [[بشیرحسین نجفی|بشیر نجفی]] به این اشکال، آن‌چه در سخن برخی مورخان و اهل علم انساب وجود دارد عدم اطلاع از فرزند امام عسکری(ع) است. و عدم اطلاع دلیل بر نبودن نیست.<ref>نجفی، ولادة الإمام المهدي، ۱۴۲۷ق، ص۳۴-۳۷.</ref> همچنین در کتاب [[ولادة الامام المهدی فی کتب الفریقین (کتاب)|ولادة الامام المهدی فی کتب الفریقین]] به ۱۱ مورد <ref>محمود، ولادة الامام المهدی فی کتب الفریقین، ۱۳۹۰ش، ص۳۱۹-۳۲۴.</ref>و در کتاب تولد امام مهدی به ۱۲ نمونه<ref>رضوانی، تولد حضرت مهدی، ۱۳۸۶ش، ص۶۵-۶۶.</ref> از علمای نسب‌شناس که به ولادت فرزند امام عسکری(ع) اذعان کرده‌اند اشاره شده است. | |||
یکی از دلایلی که برای انکار اعتقاد شیعه در بحث مهدویت توسط [[ابن‌تیمیه حرانی|ابن‌تیمیه]] و افراد دیگر مطرح شده است، فرزند نداشتن امام عسکری(ع) به گواه تاریخ و متخصصان [[علم انساب]] است.<ref>ابن‌تیمیه حرَانی، منهاج السنة النبوية، ۱۴۰۶ق، ص۸۷؛ ظهیر، الشیعة و التشیع فرق و تاریخ، ۱۴۱۵ق، ص۲۸۰.</ref> | |||
بر اساس پاسخ [[بشیرحسین نجفی|بشیر نجفی]] به این اشکال، آن‌چه در سخن برخی مورخان و اهل علم انساب | |||
[[ | به گفته [[احمد الکاتب]] و [[ناصر القفاری]]، پس از شهادت امام عسکری(ع) در دوره‌ای که به عنوان [[عصر حیرت]] نامیده می‌شود، شیعیان متفرق شده و در امر امامت بعد از ایشان دچار اختلاف شدند. همین امر نشان دهنده ساختگی بودن مسئله تولد مهدی(عج) است.<ref>الکاتب، تطور الفکر السیاسی الشیعی من الشوری الی ولایة الفقیه، ۱۹۹۸م، ص۱۲۷-۱۲۸؛ قفاری، أصول مذهب الشيعة الإمامية الإثني عشرية، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۳۳۲-۳۳۴.</ref> [[سید سامی البدری]] (زاده ۱۹۴۵م) مهدویت پژوه، با ذکر شواهدی از کتب تاریخی، بر این باور است که بعد از شهادت امام عسکری(ع) غالب شیعیان به امامت فرزند امام عسکری(ع) اعتقاد داشتند. و افرادی که در این امر دچار تردید بودند به مرور ابهاماتشان برطرف گردید.<ref>البدری، شبهات وردود، ۱۴۲۸ق، ص۴۰۳-۴۰۹؛ همچنین نگاه کنید بهː رضوانی، تولد حضرت مهدی، ۱۳۸۶ش، ص۴۹ و آیتی، دلیل روشن، ۱۳۹۳ش، ص۵۵-۶۵.</ref> به گزارش شیخ مفید از میان فرقه‌هایی که بعد از امام حسن عسکری(ع) در میان شیعیان شکل گرفت تنها [[امامیه|شیعه اثناعشری]] باقی ماند.<ref>شیخ مفید، الفصول المختارة، ۱۴۱۳ق، ص۳۲۱.</ref> | ||
ابن تیمیه و احمد الکاتب بر این باورند که وجود مدعیان مهدویت و طرفداران آن‌ها در تاریخ نشان می‌دهد که شخصیت مهدی به صورت واضح مشخص نشده بود. پس نمی‌توان برای اثبات تولد مهدی مورد ادعای شیعیان به روایات تمسک کرد.<ref>ابن‌تیمیه حرَانی، منهاج السنة النبوية، ۱۴۰۶ق، ص۹۸-۱۰۱؛ الکاتب، تطور الفکر السیاسی الشیعی من الشوری الی ولایة الفقیه، ۱۹۹۸م، ص۱۷۸-۱۸۱.</ref> البدری در پاسخ به این اشکال با ذکر شواهدی از روایات ثابت می‌کند مصداق مهدی از ابتدا توسط بزرگان دین بیان شده بود.<ref>البدری، شبهات وردود، ۱۴۲۸ق، ص۴۲۱-۴۲۶.</ref> علی‌اصغر رضوانی نیز بر این باور است که پیامبر(ص) و ائمه رفتارشان در رابطه با مهدی(عج) همراه با احتیاط بوده است. از سویی با بیان شخصیت حقیقی مهدی زمینه اعتقاد صحیح را در این رابطه فراهم کرده‌اند و از سوی دیگر به دلیل جایگاه خطیر وی طوری عمل می‌کردند که ایشان را از خطرات حفظ کنند.<ref>ضوانی، تولد حضرت مهدی، ۱۳۸۶ش، ص۴۳-۴۴.</ref> | |||
[[عثمان الخمیس]]، [[محمود عداب الحمش|محمود الحمش]]، [[ناصر القفاری]] و [[احمد الکاتب]] معتقدند غالب روایاتی که در مجامع روایی شیعی علی الخصوص [[الکافی (کتاب)|کتاب الکافی]] برای اثبات ولادت مطرح شده است [[حدیث ضعیف|ضعف سندی]] داشته و در [[حدیث صحیح|روایات صحیح]] نیز دلالت قطعی به مسئله ولادت وجود ندارد.<ref>الخمیس، متی یشرق نورک ایها المنتظر؟، ۱۴۲۵ق، ص۹۰؛ الحمش، المهدی المنتظر فی روایات اهل السنة و الشیعة الامامیة، ۱۴۲۲ق، ص۴۷۱-۴۹۶؛ قفاری، أصول مذهب الشيعة الإمامية الإثني عشرية، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۸۴۴؛ الکاتب، تطور الفکر السیاسی الشیعی من الشوری الی ولایة الفقیه، ۱۹۹۸م، ص۱۹۷-۲۰۸.</ref> بر اساس پاسخ علی‌اصغر رضوانی به این اشکال، اولا وجود روایات صحیح السند در این رابطه ضعف روایات دیگر را جبران می‌کند. دوم این که اصل مهدویت و امامت امام دوازدهم با دلایل قطعی ثابت شده و نیازی به بررسی یکایک اسناد نیست. نکته سوم این که مجموع احادیث دلالت کننده بر ولادت به حد [[تواتر]] می‌رسد که در آن صورت ضعف سندی مورد توجه قرار نمی‌گیرد. و چهارم باید توجه کرد که دلیل مجهول بودن برخی روات در این احادیث شرایط خاص دوران بعد از امام حسن عسکری(ع) بوده است.<ref>رضوانی، تولد حضرت مهدی، ۱۳۸۶ش، ص۲۲-۲۳.</ref> | |||
بر اساس بررسی که محمود الحمش در روایات مربوط به امامت امام عسکری(ع) انجام داده، مدعی است هیچ روایت صحیحی برای اثبات امامت ایشان وجود ندارد. درنتیجه اگر امامت امام عسکری(ع) ثابت نشود نمی‌توان پذیرفت که با نصوصی که از جانب ایشان است، تولد، غیبت و امامت فرزندش ثابت شود.<ref>الحمش، المهدی المنتظر فی روایات اهل السنة و الشیعة الامامیة، ۱۴۲۲ق، ص۴۴۳-۴۵۱.</ref> در پاسخ به این اشکال گفته شده است که اولا امامت علاوه بر [[نص بر امام|نص]] با [[معجزه]] نیز ثابت می‌شود و معجزات ثابت کننده امامت برای امام عسکری(ع) نقل شده است. ثانیا روایات مربوط به امامت امام عسکری(ع) منحصر در کافی نیست و در دیگر کتب روایی نیز وجود دارد. ثالثا امامت ایشان با روایات کلی مربوط به امامت امامان دوازده‌گانه نیز ثابت می‌شود و نمی‌توان صرفا به نصوص خاص امامت ایشان اکتفا کرد. رابعا بسیاری از علما این روایات را ضعیف ندانسته‌اند و صرف ضعف سندی روایت دلیل بر کنار گذشته شدن آن نیست.<ref>اکبرنژاد، بررسي تطبيقى مهدويت در روايات شيعه و اهل سنت، ۱۳۸۸ش، ص۳۲۳-۳۲۹.</ref> | |||
شیخ مفید | [[ابن‌تیمیه حرانی|ابن‌تیمیه حرَانی]] برای ردَ مهدی بودن فرزند امام عسکری(ع) مدعی است که نمی‌توان کودک مورد ادعای شیعه را که خود نیاز به وصی داشته و بر اساس قرآن به سن رشد نرسیده و حتی اجازه تصرف اموالش را نداشته است به عنوان امام مسلمین پذیرفت.<ref>ابن‌تیمیه حرَانی، منهاج السنة النبوية، ۱۴۰۶ق، ص۸۷-۸۹.</ref>[[شیخ مفید]] پاسخ به این اشکال مدعی است وقتی با دلیل قطعی امامت فردی ثابت شد، [[عصمت]] و [[علم لدنی|علم الهی]] او نیز ثابت می‌شود و در این مسئله سن امام تاثیری ندارد. محدودیت‌هایی که شریعت در امور مختلف برای سن کودکی قرار داده است، مربوط به انسان‌های عادی است که با گذر عمر به رشد عقلی و علمی می‌رسند. نه امام معصوم که دارای علم لدنی و موید به الطاف حق است.<ref>شیخ مفید، الفصول المختارة، ۱۴۱۳ق، ص۱۴۹-۱۵۳.</ref>{{همچنین ببینید|غیبت امام مهدی(عج)}} | ||
به گفته ابن تیمیه، امام غایب نه تنها سودی در دین و دنیا نمی‌رساند بلکه ضرر نیز دارد. زیرا به سبب غیبت عده‌ای به او باور نیاورده و تکذیبش می‌کنند و این موجب عذاب آن‌ها خواهد شد.<ref>ابن‌تیمیه حرَانی، منهاج السنة النبوية، ۱۴۰۶ق، ص۸۹-۹۱.</ref> شیخ مفید در پاسخ به این اشکال چنین بیان می‌کند که وجود امام غایب با نبود امام متفاوت است. امام غایب وجودش موجب [[اتمام حجت]] برای مردم است. همان‌گونه که در دعوت انبیاء اگر نماینده پیامبری دعوت می‌کرد بدون رویت پیامبر نیز حجت بر مردم تمام بود. امام غائب نیز گرچه مورد مشاهده مستقیم مردم نیست ولی با علم به وجود امام و دعوت بیان وظیفه توسط نائبان امام حجت بر مردم تمام می‌شود. ضمن این که اصل وجود امام ضروری است و نبودش با [[قاعده لطف|لطف]] و حکمت خداوند ناسازگار است. اما غیبت امام ناشی از ظلم و جور مردم است و به جهت امتحان و آزمون و رشد مردم رخ داده است.<ref>شیخ مفید، المسائل العشر في الغيبة، ۱۴۲۶ق، ص۹۵-۹۸.</ref> | |||
از دیگر اشکالاتی که به وجود مهدی موعود توسط ابن‌تیمیه مطرح شده است، غیر عادی بودن عمر امام زمان(عج) است. برپایه این اشکال اگر مهدی موعود همان [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام منتَظَر شیعیان]] باشد در آن صورت عمری بیشتر از ۴۵۰ سال (تا زمان ابن‌تیمیه) خواهد داشت در صورتی که در امت پیامبر اسلام چنین عمر طولانی ثبت نشده است. بر اساس روایات نیز چنین عمری در امت اسلام وجود ندارد. عمر طولانی [[نوح (پیامبر)|نوح]]، [[آدم (پیامبر)|آدم]] و [[حضرت خضر|خضر]] نیز نمی‌تواند تایید کننده شیعیان باشد زیرا آن‌ها برای امت پیامبر نیستند.<ref>ابن‌تیمیه حرَانی، منهاج السنة النبوية، ۱۴۰۶ق، ص۹۱-۹۴.</ref> [[شیخ مفید]] برای دفع این ایراد، با ذکر نمونه افراد دارای طول عمر بسیار زیاد در امت‌های گذشته و امت پیامبر(ص) نشان می‌دهد که غیر عادی بودن عمر طولانی بوده معنای عدم امکان نیست و اگر خدا بخواهد می‌تواند به مصلحت‌هایی طول عمر به ولی خودش بدهد.<ref>شیخ مفید، المسائل العشر في الغيبة، ۱۴۲۶ق، ص۸۳-۹۴.</ref> همچنین به نوشته نصرت‌الله آیتی (زاده: [[سال ۱۳۵۳ هجری شمسی|۱۳۵۳ش]]) مهدویت پژوه امامی، روایات نفی عمر طولانی در امت حضرت محمد(ص) در منابع اهل سنت است و نمی‌توان از آن‌ها برای نقد باور شیعیان استفاده کرد.<ref>آیتی، دلیل روشن، ۱۳۹۳ش، ص۲۹۱.</ref> | |||
[[ | |||
[[ | در نقد دیگری [[ابن‌تیمیه حرانی|ابن تیمیه]] با بررسی روایات مهدویت در منابع اهل سنت بر این عقیده است که ویژگی‌هایی که در این احادیث برای مهدی موعود ثابت شده است مطابق با مهدی مورد ادعای شیعیان نیست. این روایات مهدی را از نسل امام حسن(ع) با نام محمد بن عبدالله می‌دانند در صورتی که به ادعای شیعه مهدی محمد بن حسن(ع) از نسل امام حسین(ع) است.<ref>ابن‌تیمیه حرَانی، منهاج السنة النبوية، ۱۴۰۶ق، ص۹۴-۹۸.</ref> در رد سخن ابن‌تیمیه، عرفان محمود با بررسی که در روایات نقل شده در منابع اهل سنت در رابطه با خلفا و جانشینان پیامبر داشته است، بر این باور است که بر اساس این احادیث مراد از مهدی همان دوازدهمین خلیفه پیامبر و فرزند امام حسن عسکری(ع) است.<ref>محمود، ولادة الامام المهدی فی کتب الفریقین، ۱۳۹۰ش، ص۳۰-۱۳۶.</ref> | ||
از دیگر اشکالات این است که اگر امام عسکری فرزندی داشت، ارث او به برادرش جعفر نمی‌رسید<ref>ظهیر، الشیعة و التشیع فرق و تاریخ، ۱۴۱۵ق، ص۲۷۹.</ref> [[جعفر پسر امام هادی(ع)|جعفر فرزند امام هادی(ع)]] ادعا کرد [[امام حسن عسکری علیه‌السلام|امام عسکری(ع)]] فرزندی ندارد. حکومت نیز با تفتیش منزل ایشان و نیافتن فرزند حکم داد که ارث به جعفر برسد.<ref>شیخ مفید، المسائل العشر في الغيبة، ۱۴۲۶ق، ص۵۷.</ref> شیخ مفید در پاسخ به این اشکال با ذکر نمونه قرآنی [[بنی‌اسرائیل|فرزندان یعقوب نبی(ع)]] که منکر زنده بودن [[یوسف (پیامبر)|یوسف]] شدند و به مرگش شهادت دادند، بیان می‌کند که جعفر نیز با این که فرزند امام بود اما معصوم نبود و گواهی و انکار او نمی‌تواند دلیلی بر عدم وجود فرزند برای امام عسکری(ع) باشد.<ref>شیخ مفید، المسائل العشر في الغيبة، ۱۴۲۶ق، ص۵۷-۵۸.</ref> همچنین گفته شده شواهدی وجود دارد که جعفر به دلیل گمراهی و انحراف این کار را کرد.<ref>رضوانی، تولد حضرت مهدی، ۱۳۸۶ش، ص۶۶-۶۷.</ref> ضمن این که پیدا نشدن فرزند امام عسکری(ع) توسط عاملان حکومت به معنای فرزند نداشتن ایشان نیست.<ref>نجفی، ولادة الإمام المهدي، ۱۴۲۷ق، ص۲۲-۲۴.</ref> | |||
به | |||
[[احسان الهی ظهیر]] برای رد تولد فرزند امام عسکری(ع)، به وصیت ایشان به مادرش استناد می‌کنند. بدین صورت که اگر امام فرزندی داشت او را وصی خود قرار می‌داد.<ref>ظهیر، الشیعة و التشیع فرق و تاریخ، ۱۴۱۵ق، ص۲۸۰-۲۸۲.</ref> [[شیخ مفید]] در پاسخ با ذکر نمونه از وصیت امام صادق(ع) که به جهت مصلحت در وصیت ظاهری خود همسرش و حتی منصور دوانیقی را به عنوان وصی خود قرار داده بود، بیان می‌کند که وقتی بناست جان فرزند امام عسکری(ع) حفظ شود طبیعی است که وی را مخفی کند و به صورت علنی او را وصی خویش قرار ندهد.<ref>شیخ مفید، المسائل العشر في الغيبة، ۱۴۲۶ق، ص۶۳-۶۶.</ref> | |||
به گفته منکران ولادت مهدی موعود(عج)، یکی از دلایل اثبات عدم تولد، اختلاف نظر در نحوه ولادت منتظَر و نام مادر اوست.<ref>ظهیر، الشیعة و التشیع فرق و تاریخ، ۱۴۱۵ق، ص۲۷۲-۲۷۳؛ الکاتب، تطور الفکر السیاسی الشیعی من الشوری الی ولایة الفقیه، ۱۹۹۸م، ص۲۱۰-۲۱۸؛ قفاری، أصول مذهب الشيعة الإمامية الإثني عشرية، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۸۴۳.</ref> شواهد تاریخی نیز در مورد مادر امام مهدی با هم سازگار نیستند و نمی‌توان اصل وجود کنیزی به نام [[نرجس]] را برای امام عسکری(ع) ثابت کرد.<ref>الحمش، المهدی المنتظر فی روایات اهل السنة و الشیعة الامامیة، ۱۴۲۲ق، ص۴۵۳-۴۷۰.</ref> در پاسخ به این اشکال گفته شده است که اولا مطرح‌کنندگان توجه به همه نقل‌های روایت نداشته اند. ثانیا حتی اگر روایات مرتبط با کیفیت و جزئیات ولادت دارای اشکال باشد، خللی در اصل وقوع تولد که با ادله قطعی ثابت شده است نمی‌رساند.<ref>البدری، شبهات وردود، ۱۴۲۸ق، ص۴۹۹-۵۰۰؛ همچنین ببینیدː آیتی، دلیل روشن، ۱۳۹۳ش، ص۱۴۴-۱۵۲.</ref> | |||
===معتقدان به ولادت از علماء اهل سنت=== | ===معتقدان به ولادت از علماء اهل سنت=== | ||
بر اساس تحقیقاتی که در این رابطه صورت گرفته است، برخی از دانشمندان اهل سنت به صاحب فرزند بودن امام حسن عسکری(ع) تصریح کرده‌اند.<ref>العمیدی، المهدی المنتظر فی الفکر الاسلامی، ۱۴۲۵ق، ص۱۳۱.</ref> گرچه اغلب آن‌ها وی را به عنوان مهدی موعود قبول ندارند. اما برخی بر این باورند که فرزند امام عسکری(ع) همان مهدی موعود است که در آخرالزمان قیام خواهد کرد.<ref>رضوانی، تولد حضرت مهدی، ۱۳۸۶ش، ص۷۵.</ref> | بر اساس تحقیقاتی که در این رابطه صورت گرفته است، برخی از دانشمندان اهل سنت به صاحب فرزند بودن امام حسن عسکری(ع) تصریح کرده‌اند.<ref>العمیدی، المهدی المنتظر فی الفکر الاسلامی، ۱۴۲۵ق، ص۱۳۱.</ref> گرچه اغلب آن‌ها وی را به عنوان مهدی موعود قبول ندارند. اما برخی بر این باورند که فرزند امام عسکری(ع) همان مهدی موعود است که در آخرالزمان قیام خواهد کرد.<ref>رضوانی، تولد حضرت مهدی، ۱۳۸۶ش، ص۷۵.</ref> | ||