Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۵٬۵۸۷
ویرایش
توسل: تفاوت میان نسخه‌ها
←توسل به پیامبر(ص) و اولیای الهی
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
*'''سیره مسلمانان:''' سیره مسلمانان صدر اسلام و [[صحابه|صحابه پیامبر]] نشان می‌دهد که توسل به پیامبر(ص) امری مقبول و پسندیده بوده است.<ref>سبحانی، التوسل، ص۱۰۷.</ref> برای نمونه در کتاب صحیح بخاری بخشی با عنوان «ابواب الاستسقاء» تدوین شده و ذیل آن روایات مختلفی از متوسل شدن صحابه به پیامبر(ص) جهت دعا برای طلب باران نقل شده است.<ref>بخاری، صحیح بخاری، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۲۶-۳۲.</ref> | *'''سیره مسلمانان:''' سیره مسلمانان صدر اسلام و [[صحابه|صحابه پیامبر]] نشان می‌دهد که توسل به پیامبر(ص) امری مقبول و پسندیده بوده است.<ref>سبحانی، التوسل، ص۱۰۷.</ref> برای نمونه در کتاب صحیح بخاری بخشی با عنوان «ابواب الاستسقاء» تدوین شده و ذیل آن روایات مختلفی از متوسل شدن صحابه به پیامبر(ص) جهت دعا برای طلب باران نقل شده است.<ref>بخاری، صحیح بخاری، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۲۶-۳۲.</ref> | ||
*'''دلیل عقلی:''' توسل یا وسیله قرار دادن، موجب تقرب بندگان به خداوند است و تقرب به خداوند، مقصود و مطلوب نهایی انسان‌ها در اعمال عبادی‌شان است؛ چرا که بدون تقرب به خداوند، سعادت و رستگاری در دنیا و آخرت نصیب انسان نمی‌شود؛ از طرفی این تقرب نیز بدون وسیله حاصل نمی‌شود، بنا بر این سعادت و رستگاری در دنیا و آخرت، متوقف بر وسیله و توسل است.<ref>حمیری، التأمل فی حقیقة التوسل، ۱۴۲۸ق، ص۷۶.</ref> | *'''دلیل عقلی:''' توسل یا وسیله قرار دادن، موجب تقرب بندگان به خداوند است و تقرب به خداوند، مقصود و مطلوب نهایی انسان‌ها در اعمال عبادی‌شان است؛ چرا که بدون تقرب به خداوند، سعادت و رستگاری در دنیا و آخرت نصیب انسان نمی‌شود؛ از طرفی این تقرب نیز بدون وسیله حاصل نمی‌شود، بنا بر این سعادت و رستگاری در دنیا و آخرت، متوقف بر وسیله و توسل است.<ref>حمیری، التأمل فی حقیقة التوسل، ۱۴۲۸ق، ص۷۶.</ref> | ||
==توسل به پیامبر(ص) و | ==توسل به پیامبر(ص) و بندگان صالح== | ||
این نوع توسل بدین صورت است که مثلاً توسل‌کننده می‌گوید: «اللهمَّ انّی أتوسلُ إلیک بنبیکَ محمد(ص) أن تقضی حاجتی؛ خدایا به واسطه پیامبرت محمد(ص) به تو توسل می‌جویم که حاجتم را برآورده ساز».<ref>سبحانی، التوسل، ص۶۹.</ref> | این نوع توسل بدین صورت است که مثلاً توسل‌کننده می‌گوید: «اللهمَّ انّی أتوسلُ إلیک بنبیکَ محمد(ص) أن تقضی حاجتی؛ خدایا به واسطه پیامبرت محمد(ص) به تو توسل می‌جویم که حاجتم را برآورده ساز».<ref>سبحانی، التوسل، ص۶۹.</ref> | ||
{{جعبه نقل قول|<small>برپایه فتوای دار الإفتاء مصر درباره توسل:</small>{{سخ}} «توسل به انبیاء، اولیاء و بندگان صالح خداوند و تبرک جستن و استمداد از آنان، جایز و مستحب است و بر مشروعیت و استحباب آن ادله‌ای از قرآن، سنت و عمل صحابه پیامبر وجود دارد. همچنین همانطور که توسل به خود آنان مشروع است، توسل به مقام و منزلت‌شان نیز عملی جایز و مشروع است و مخالفت گروه اندکی در این مسئله فاقد اعتبار است.»<ref>[https://www.dar-alifta.org/ar/fatawa/14393/%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%88%D8%B3%D9%84-%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%A8%D9%8A%D8%A7%D8%A1-%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%88%D9%84%D9%8A%D8%A7%D8%A1-%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%8A%D9%86-%D9%88%D8% «حكم التوسل بالأنبياء والأولياء والصالحين وطلب المدد منهم»، سایت دار الإفتاء المصریة.]</ref> | {{جعبه نقل قول|<small>برپایه فتوای دار الإفتاء مصر درباره توسل:</small>{{سخ}} «توسل به انبیاء، اولیاء و بندگان صالح خداوند و تبرک جستن و استمداد از آنان، جایز و مستحب است و بر مشروعیت و استحباب آن ادله‌ای از قرآن، سنت و عمل صحابه پیامبر وجود دارد. همچنین همانطور که توسل به خود آنان مشروع است، توسل به مقام و منزلت‌شان نیز عملی جایز و مشروع است و مخالفت گروه اندکی در این مسئله فاقد اعتبار است.»<ref>[https://www.dar-alifta.org/ar/fatawa/14393/%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%88%D8%B3%D9%84-%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%A8%D9%8A%D8%A7%D8%A1-%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%88%D9%84%D9%8A%D8%A7%D8%A1-%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%8A%D9%86-%D9%88%D8% «حكم التوسل بالأنبياء والأولياء والصالحين وطلب المدد منهم»، سایت دار الإفتاء المصریة.]</ref> | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
}} | }} | ||
به گفته عیسی بن عبدالله حمیری، عالم و محقق مالکی اهل امارات، این قسم توسل از قرن هفتم هجری مورد مخالفت گروهی از علمای سلفی قرار گرفت و در همان دوران با ایستادگی عالمان مسلمان و پاسخ قاطع به منکران این نوع توسل، نزاع از میان رفت؛ ولی بعدها دوباره این نزاع از سوی [[وهابیت|وهابیون]] مطرح شد و این نوع توسل، باطل شمرده شد.<ref>حمیری، التأمل فی حقیقة التوسل، ۱۴۲۸ق، ص۴۸.</ref> برای نمونه محمدنسیب رفاعی (درگذشت: ۱۴۱۲ق)، عالم وهابی اهل | به گفته عیسی بن عبدالله حمیری، عالم و محقق مالکی اهل امارات، این قسم توسل از قرن هفتم هجری مورد مخالفت گروهی از علمای سلفی قرار گرفت و در همان دوران با ایستادگی عالمان مسلمان و پاسخ قاطع به منکران این نوع توسل، نزاع از میان رفت؛ ولی بعدها دوباره این نزاع از سوی [[وهابیت|وهابیون]] مطرح شد و این نوع توسل، باطل شمرده شد.<ref>حمیری، التأمل فی حقیقة التوسل، ۱۴۲۸ق، ص۴۸.</ref> برای نمونه محمدنسیب رفاعی (درگذشت: ۱۴۱۲ق)، عالم وهابی اهل سوریه، تقرب به خداوند از طریق انبیاء و اولیای الهی (مخلوقین) را باطل اعلام کرده و این عمل را [[کفر]] و [[بدعت]] پنداشته است.<ref>رفاعی، التوصل الی حقیقة التوسل، ۱۳۹۹ق، ص۱۸۵.</ref> رفاعی برای بیان بدعت‌آمیز بودن این نوع توسل گفته است که هیچ دلیلی از [[قرآن]] و [[سنت|سنت پیامبر(ص)]] بر مشروعیت آن وجود ندارد.<ref>رفاعی، التوصل الی حقیقة التوسل، ۱۳۹۹ق، ص۱۸۶.</ref> این در حالی است که تقی‌الدین سُبکی، عالم شافعی در قرن هشتم قمری، در کتابش با عنوان [[شفاء السقام فی زیارة خیر الانام (کتاب)|شفاء السقام]] گفته است روایات [[تواتر|متواتر]] و فراوانی وجود دارد که بر مشروعیت توسل و استغاثه جستن به [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] و انسان‌های صالح دلالت دارند.<ref>سبکی، شفاء السقام، ۱۴۱۹ق، ص۳۰۵.</ref> علی بن عبدالله سمهودی (درگذشت: ۹۱۱ق)، عالم شافعی اهل مصر، در کتاب «وفاء الوفاء» بر مشروعیت توسل به پیامبر(ص) و انسان‌های صالح، ادعای اجماع کرده است.<ref>سمهودی، وفاء الوفاء، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۱۹۶.</ref> آنان به برخی روایات موجود در برخی متون روایی معتبر نزد اهل سنت، استناد کرده‌اند.<ref>سبکی، شفاء السقام، ص۳۰۵؛ سمهودی، وفاء الوفاء، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۱۹۶.</ref> از جمله برپایه روایتی که در [[صحیح البخاری (کتاب)|صحیح بخاری]] نقل شده [[عمر بن خطاب]] برای طلب باران به [[عباس بن عبدالمطلب]] (عموی پیامبر) توسل جسته است.<ref>بخاری، صحیح بخاری، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۲۷.</ref> | ||
روایات زیادی نیز از [[امامان شیعه]] در مشروعیت توسل به پیامبر و اولیای الهی نقل شده است. در برخی از این روایات خود [[اهل‌بیت(ع)]] به عنوان وسیله برای تقرب به خداوند معرفی شده‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به قمی، تفسیر قمی، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۱۶۸؛ بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۲۹۲.</ref> برای نمونه [[دعای توسل]] از دعاهایی است که در آن برای طلب حاجت از خداوند به [[چهارده معصوم]] توسل می‌شود.<ref>علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۲، ص۲۴۷-۲۴۹.</ref> | روایات زیادی نیز از [[امامان شیعه]] در مشروعیت توسل به پیامبر و اولیای الهی نقل شده است. در برخی از این روایات خود [[اهل‌بیت(ع)]] به عنوان وسیله برای تقرب به خداوند معرفی شده‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به قمی، تفسیر قمی، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۱۶۸؛ بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۲۹۲.</ref> برای نمونه [[دعای توسل]] از دعاهایی است که در آن برای طلب حاجت از خداوند به [[چهارده معصوم]] توسل می‌شود.<ref>علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۲، ص۲۴۷-۲۴۹.</ref> | ||
===توسل به پیامبر و اولیای الهی پس از رحلت آنان=== | ===توسل به پیامبر و اولیای الهی پس از رحلت آنان=== | ||
{{اصلی|توسل به مردگان}} | {{اصلی|توسل به مردگان}} | ||
[[ابن‌تیمیه]] توسل به انبیاء و اولیای الهی پس از وفاتشان را عملی غیر مشروع و بدعت دانسته و معتقد است از صحابه و فقیهان گذشته کسی چنین عملی انجام نداده و دلیلی بر مشروعیت و جواز آن نیست.<ref>ابن‌تیمیه، مجموعة الرسائل و المسائل، لجنة التراث العربی، ج۱، ص۲۲-۲۳.</ref> [[محمد بن عبدالوهاب]]، پایه‌گذار فرقه [[وهابیت]]<ref>عبدالوهاب، کشف الشبهات، ۱۴۱۸ق، ص۵۱-۵۲.</ref> و به پیروی از او عالمان وهابی نیز توسل به انبیاء و اولیای الهی پس از وفاتشان را شرک و بدعت پنداشته‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به ابن‌باز، التوسل المشروع و توسل الممنوع، ۱۴۲۸ق، ص۳۵-۳۶.</ref> این دیدگاه نیز از سوی عالمان شیعه و اهل سنت مورد اعتراض و نقد واقع شده است. محمد بن علی | [[ابن‌تیمیه حرانی|ابن‌تیمیه]] توسل به انبیاء و اولیای الهی پس از وفاتشان را عملی غیر مشروع و بدعت دانسته و معتقد است از صحابه و فقیهان گذشته کسی چنین عملی انجام نداده و دلیلی بر مشروعیت و جواز آن نیست.<ref>ابن‌تیمیه، مجموعة الرسائل و المسائل، لجنة التراث العربی، ج۱، ص۲۲-۲۳.</ref> [[محمد بن عبدالوهاب]]، پایه‌گذار فرقه [[وهابیت]]<ref>عبدالوهاب، کشف الشبهات، ۱۴۱۸ق، ص۵۱-۵۲.</ref> و به پیروی از او عالمان وهابی نیز توسل به انبیاء و اولیای الهی پس از وفاتشان را شرک و بدعت پنداشته‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به ابن‌باز، التوسل المشروع و توسل الممنوع، ۱۴۲۸ق، ص۳۵-۳۶.</ref> این دیدگاه نیز از سوی عالمان شیعه و اهل سنت مورد اعتراض و نقد واقع شده است. محمد بن علی شوکانی (درگذشت: ۱۲۵۰ق)، عالم و فقیه زیدی که می‌گویند گرایش‌های سلفی داشته، در «الدر النضید» برای مشروعیت توسل به پیامبر(ص) هم در زمان حیات و هم پس از وفات وی، به اجماع صحابه استناد کرده و گفته است هیچ‌یک از [[صحابه|صحابه پیامبر]] مشروعیت این نوع توسل را انکار نکرده‌اند.<ref>شوکانی، الدر النضید، دار ابن حزیمه، ص۲۰.</ref> | ||
احمد بن محمد قسطلانی (درگذشت: ۹۲۳ق)، مورخ و محدث شافعی اهل مصر، در کتابش با عنوان «المواهب اللدنیة» گفته است اخبار و آثار توسل به پیامبر(ص) پس از حیات وی، قابل شمارش نیست.<ref>قسطلانی، المواهب اللدنیة، ۱۴۲۵ق، ج۳، ص۶۰۶.</ref> به‌گفته سمهودی در توسل به پیامبر(ص)، فرقی نیست بین این که در زمان حیات وی باشد یا پس از آن.<ref>سمهودی، وفاء الوفاء، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۱۹۵.</ref> او به روایاتی از منابع حدیثی اهل سنت اشاره کرده است که | احمد بن محمد قسطلانی (درگذشت: ۹۲۳ق)، مورخ و محدث شافعی اهل مصر، در کتابش با عنوان «المواهب اللدنیة» گفته است اخبار و آثار توسل به پیامبر(ص) پس از حیات وی، قابل شمارش نیست.<ref>قسطلانی، المواهب اللدنیة، ۱۴۲۵ق، ج۳، ص۶۰۶.</ref> به‌گفته سمهودی در توسل به پیامبر(ص)، فرقی نیست بین این که در زمان حیات وی باشد یا پس از آن.<ref>سمهودی، وفاء الوفاء، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۱۹۵.</ref> او به روایاتی از منابع حدیثی اهل سنت اشاره کرده است که برپایه آن‌ها صحابه پس از وفات پیامبر(ص) برای امور مختلف به وی متوسل می‌شدند.<ref>سمهودی، وفاء الوفاء، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۱۹۵-۱۹۶.</ref> جعفر سبحانی نیز گفته است: سیره مسلمانان بر این بوده است که همانطور که در زمان حیات پیامبر(ص) به وی توسل می‌جستند، پس از وفات نیز به او متوسل می‌شدند.<ref>سبحانی، التوسل مفهومه وأقسامه وحکمه فی الشریعة الإسلامیة الغرّاء، ۱۳۷۴ش، ص۵۲.</ref> محمد بن زاهد کوثری (درگذشت: ۱۳۷۱ق)، عالم حنفی اهل ترکیه، گفته است منکرِ توسل به پیامبران و صالحان پس از وفاتشان، به فنای ارواح پس از مرگ اعتقاد دارد و منکر معاد و حیات اخروی است.<ref>کوثری، محق التقول فی مسألة التوسل، المکتبة الازهریة للتراث، ص۴.</ref> او منحصر دانستن روایات مشروعیت توسل به زمان حیات توسل‌شدگان را تحریف این روایات و تأویل بدون دلیل آن‌ها دانسته است.<ref>کوثری، محق التقول فی مسألة التوسل، المکتبة الازهریة للتراث، ص۵.</ref> | ||
==توسل به مقام و منزلت پیامبر و اولیای الهی== | ==توسل به مقام و منزلت پیامبر و اولیای الهی== | ||