پرش به محتوا

آیه اعتصام: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۶: خط ۱۶:
'''آیه اعتصام''' یا '''آیه وحدت''' نامی برای آیه ۱۰۳ [[سوره آل‌عمران]] است. [[خدا|خداوند]] در این [[آیه]] به [[مسلمان|مسلمانان]] دستور داده که به ریسمان الهی چنگ زنند و  زمانی را به‌ یاد بیاورند که با یکدیگر دشمن بودند و خداوند با [[اسلام]]، بین قلوب آنان مهربانی ایجاد کرد و آن‌ها را با یکدیگر برادر نمود. بسیاری از [[تفسیر قرآن|مفسران]] [[شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت|سنی]] معتقدند این آیه در مورد قبیله [[اوس و خزرج]] نازل شده‌ است و مسلمانان را به وحدت و عدم تفرقه دعوت می‌کند.
'''آیه اعتصام''' یا '''آیه وحدت''' نامی برای آیه ۱۰۳ [[سوره آل‌عمران]] است. [[خدا|خداوند]] در این [[آیه]] به [[مسلمان|مسلمانان]] دستور داده که به ریسمان الهی چنگ زنند و  زمانی را به‌ یاد بیاورند که با یکدیگر دشمن بودند و خداوند با [[اسلام]]، بین قلوب آنان مهربانی ایجاد کرد و آن‌ها را با یکدیگر برادر نمود. بسیاری از [[تفسیر قرآن|مفسران]] [[شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت|سنی]] معتقدند این آیه در مورد قبیله [[اوس و خزرج]] نازل شده‌ است و مسلمانان را به وحدت و عدم تفرقه دعوت می‌کند.


درباره اینکه منظور آیه از ریسمان الهی چیست نظرات متفاوتی وجود دارد. برخی آن را [[قرآن|قرآن کریم]]، دستورات [[اسلام]]، شخص [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] و یا [[اهل‌بیت(ع)|اهل بیت (ع)]] دانسته‌اند. از نظر برخی متفکران «ریسمان الهی» به معنای وسیله‌ ارتباطی با [[خدا|خداوند]] است و بنا بر این بین این احتمالات، اختلافی واقعی وجود ندارد.
درباره اینکه منظور آیه از [[حبل‌الله|ریسمان الهی]] چیست نظرات متفاوتی وجود دارد. برخی آن را [[قرآن|قرآن کریم]]، دستورات [[اسلام]]، شخص [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] و یا [[اهل‌بیت(ع)|اهل‌بیت(ع)]] دانسته‌اند. از نظر برخی متفکران «ریسمان الهی» به معنای وسیله‌ ارتباطی با [[خدا|خداوند]] است و بنا بر این بین این احتمالات، اختلافی واقعی وجود ندارد.


==متن و ترجمه آیه==
==متن و ترجمه آیه==
خط ۳۰: خط ۳۰:


علامه طباطبایی معتقد است آیه قبل از این آیه در حکم تک تک افراد نازل شده بود و همه را به صورت شخصی و فردی بر تمسک به کتاب و سنت سفارش می‌کند اما در این آیه  از تعبیر (جمیعاً) و نیز (لاتتفرقوا) می توان  فهمید که جامعه را به این دو رکن سفارش کرده است و دستور به چنگ زدن و تمسک کردن به آن داده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۳۶۹.</ref>
علامه طباطبایی معتقد است آیه قبل از این آیه در حکم تک تک افراد نازل شده بود و همه را به صورت شخصی و فردی بر تمسک به کتاب و سنت سفارش می‌کند اما در این آیه  از تعبیر (جمیعاً) و نیز (لاتتفرقوا) می توان  فهمید که جامعه را به این دو رکن سفارش کرده است و دستور به چنگ زدن و تمسک کردن به آن داده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۳۶۹.</ref>
===حبل الهی ===
===حبل الهی===
در مورد اینکه مقصود از «حبل الله» در این آیه چیست نظرات مختلفی ارائه شده است.<ref>طبری، جامع‌البیان، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۲۱؛ طبرسی، مجمع‌البیان، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۸۰۵؛ ماتریدی، تأویلات اهل السنه، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۴۴۴؛ فخر رازی،‌ مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۸، ص۳۱۱؛ مکارم شیرازی، تفسیر‌ نمونه، ۱۳۷۴، ج۳، ص۲۹.</ref> گروهی از مفسران [[شیعه]] و [[اهل سنت]]، مقصود از آن را [[قرآن]] یا [[اسلام]] دانسته‌اند.<ref>طبری، جامع‌البیان، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۲۱-۲۲؛ طبرسی، مجمع‌البیان، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۸۰۵؛ ماتریدی، تأویلات اهل السنه، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۴۴۴؛ فخر رازی،‌ مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۸، ص۳۱۱.</ref> برخی از  مفسران اهل سنت معنای جماعت را برای آن نقل کرده‌اند.<ref>طبری، جامع‌البیان، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۲۲؛ ماتریدی، تأویلات اهل السنه، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۴۴۴.</ref> مفسران شیعه نیز عترت پیامبر(ص) و [[ائمه]] را برای مفهوم «حبل الله» مطرح کرده‌اند.<ref>طبرسی، مجمع‌البیان، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۸۰۵.</ref> برخی نیز آن را عهد میان انسان و خداوند دانسته‌اند.<ref>فخر رازی،‌ مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۸، ص۳۱۱.</ref>[[علامه طباطبایی]] از آیه ۱۰۱ سوره آل عمران{{یاد| وَكَيْفَ تَكْفُرُونَ وَأَنْتُمْ تُتْلَىٰ عَلَيْكُمْ آيَاتُ الله وَفِيكُمْ رَسُولُهُ ۗ وَمَنْ يَعْتَصِمْ بِالله فَقَدْ هُدِيَ إِلَىٰ صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ(ترجمه: و چگونه ممکن است شما کافر شوید، با اینکه (در دامان وحی قرار گرفته‌اید، و) آیات خدا بر شما خوانده می‌شود، و پیامبر او در میان شماست؟! (بنابر این، به خدا تمسّک جویید!) و هر کس به خدا تمسّک جوید، به راهی راست، هدایت شده است.)}} استفاده کرده که منظور از (ومن یعتصم بالله) تمسک به آیات الهی و به پیامبر است که در واقع این دو همان کتاب(قرآن) و سنت هستند زیرا تمسک به پیامبر به تصریح قرآن(سوره حشر آیه ۷){{یاد| وَمَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا ۚ وَاتَّقُوا الله ۖ إِنَّ اللهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ آنچه را رسول خدا برای شما آورده بگیرید (و اجرا کنید)، و از آنچه نهی کرده خودداری نمایید؛ و از (مخالفت) خدا بپرهیزید که خداوند کیفرش شدید است!}} همان تمسک به قرآن است که در  آیه۱۰۳ سوره آل عمران از قرآن و پیامبر به (حبل الله) تعبیر شده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ج۳، ص۳۶۹، نشر اعلمی، بیروت، ۱۳۹۱ق.
{{اصلی|حبل‌الله}}
</ref>
در مورد اینکه مقصود از حبل‌الله در این آیه چیست نظرات مختلفی ارائه شده است.<ref>طبری، جامع‌البیان، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۲۱؛ طبرسی، مجمع‌البیان، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۸۰۵؛ ماتریدی، تأویلات اهل السنه، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۴۴۴؛ فخر رازی،‌ مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۸، ص۳۱۱؛ مکارم شیرازی، تفسیر‌ نمونه، ۱۳۷۴، ج۳، ص۲۹.</ref> گروهی از مفسران [[شیعه]] و اهل‌سنت، مقصود از آن را [[قرآن]] یا [[اسلام]] دانسته‌اند.<ref>طبری، جامع‌البیان، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۲۱-۲۲؛ طبرسی، مجمع‌البیان، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۸۰۵؛ ماتریدی، تأویلات اهل السنه، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۴۴۴؛ فخر رازی،‌ مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۸، ص۳۱۱.</ref> برخی از  مفسران اهل‌سنت معنای جماعت را برای آن نقل کرده‌اند.<ref>طبری، جامع‌البیان، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۲۲؛ ماتریدی، تأویلات اهل السنه، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۴۴۴.</ref> مفسران شیعه نیز عترت پیامبر(ص) و [[ائمه]] را برای مفهوم «حبل الله» مطرح کرده‌اند.<ref>طبرسی، مجمع‌البیان، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۸۰۵.</ref> [[علامه طباطبایی]] منظور از آن را قرآن و پیامبر دانسته است.<ref>طباطبایی، المیزان، ج۳، ص۳۶۹، نشر اعلمی، بیروت، ۱۳۹۱ق.
[[طبرسی]] در [[مجمع‌البیان]]، بهترین معنا برای «حبل‌الله» را قرآن و [[عترت پیامبر(ص)]] دانسته است. او برای اثبات این سخن [[روایت|روایتی]] از [[ابوسعید خدری]] نقل می‌کند که در آن [[پیامبر(ص)]] عنوان کرده‌است: ای مردم من در میان شما دو چیز به یادگار گذاشتم که اگر آن دو را بفهمید گمراه نخواهید شد، یکی از آن‌ها کتاب خداست که از آسمان به زمین آورده شده و دیگری نیز عترت و [[اهل البیت علیهم السلام|اهل‌بیت]] من است. این دو از هم جدا نخواهند شد تا در [[بهشت]] و در کنار [[حوض کوثر]] به من بپیوندند.<ref>طبرسی، مجمع‌البیان، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۸۰۵.</ref>
</ref> [[طبرسی]] در [[مجمع‌البیان]]، سه قول (دین اسلام، قرآن و اهل‌بیت) درباره مصداق آن نقل کرده و خود جمع بین آنها را برتر دانسته است. او برای اثبات این سخن به [[حدیث ثقلین]] استناد کرده است.<ref>طبرسی، مجمع‌البیان، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۸۰۵.</ref>


برخی معتقدند احتمالات مطرح شده برای «حبل‌الله» اختلافی با یکدیگر ندارند، چرا که منظور از ریسمان الهی هر گونه وسیله‌ ارتباطی با خداوند است.<ref>فخر رازی،‌ مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۸، ص۳۱۱؛ مکارم‌ شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۳، ص۲۹.</ref> این ارتباط ممکن است با [[قرآن]]، [[پیامبر]]، [[اهل بیت]] و چیزهای دیگری محقق شود. [[مکارم شیرازی]] معتقد است «حبل‌الله» به این مسأله اشاره دارد که انسان برای نجات از تاریکی، جهل و نادانی به راهنما یا ریسمانی نیاز دارد که با گرفتن و چنگ زدن به آن از چاه غفلت بیرون بیایید. از نظر او ارتباط با خداوند از طریق قرآن و اهل بیت همان راهنما و ریسمانی است که انسان را می‌تواند از غفلت و گمراهی نجات دهد.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر‌ نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۳، ص۳۲.</ref>
برخی معتقدند احتمالات مطرح شده برای «حبل‌الله» اختلافی با یکدیگر ندارند، چرا که منظور از ریسمان الهی هر گونه وسیله‌ ارتباطی با خداوند است.<ref>فخر رازی،‌ مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۸، ص۳۱۱؛ مکارم‌ شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۳، ص۲۹.</ref> این ارتباط ممکن است با [[قرآن]]، [[پیامبر]]، [[اهل بیت]] و چیزهای دیگری محقق شود. [[مکارم شیرازی]] معتقد است «حبل‌الله» به این مسأله اشاره دارد که انسان برای نجات از تاریکی، جهل و نادانی به راهنما یا ریسمانی نیاز دارد که با گرفتن و چنگ زدن به آن از چاه غفلت بیرون بیایید. از نظر او ارتباط با خداوند از طریق قرآن و اهل بیت همان راهنما و ریسمانی است که انسان را می‌تواند از غفلت و گمراهی نجات دهد.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر‌ نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۳، ص۳۲.</ref>


=== لاتفرقوا ===
===لاتفرقوا===
از نظر [[فخر رازی]] «لاتفرقوا» سه معنا می‌تواند داشته باشد:
از نظر [[فخر رازی]] «لاتفرقوا» سه معنا می‌تواند داشته باشد:
#نهی از اختلاف در دین
#نهی از اختلاف در دین
خط ۴۵: خط ۴۵:
طبری نیز معنا «لا تَفَرَّقوا» را پراکنده نشدن از اطراف پیامبر(ص)، دور نشدن از قرآن با عمل نکردن به آن، دور نشدن از دین خدا دانسته‌ است. <ref>طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص ۲۲.</ref>
طبری نیز معنا «لا تَفَرَّقوا» را پراکنده نشدن از اطراف پیامبر(ص)، دور نشدن از قرآن با عمل نکردن به آن، دور نشدن از دین خدا دانسته‌ است. <ref>طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص ۲۲.</ref>


== وحدت نعمت است ==
==وحدت نعمت است==
[[پرونده:مجمع جهانی تقریب بین مذاهب اسلامی.jpg|بندانگشتی|درج بخشی از آیه اعتصام در لوگوی [[مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی]]]]
[[پرونده:مجمع جهانی تقریب بین مذاهب اسلامی.jpg|بندانگشتی|درج بخشی از آیه اعتصام در لوگوی [[مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی]]]]
[[علامه طباطبایی]] معتقد است خداوند در این آیه، برای لزوم وحدت و متفرق نشدن و نعمت بودن وحدت دو دلیل ارائه کرده است:<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۳۷۰-۳۷۱.</ref>
[[علامه طباطبایی]] معتقد است خداوند در این آیه، برای لزوم وحدت و متفرق نشدن و نعمت بودن وحدت دو دلیل ارائه کرده است:<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۳۷۰-۳۷۱.</ref>
# دلیل اول مبتنی بر تجربه و سابقه تاریخی و اشاره به جریان قبیله‌های اوس و خزرج می‌باشد«إِذْ كُنتُمْ أَعْدَاءً».
#دلیل اول مبتنی بر تجربه و سابقه تاریخی و اشاره به جریان قبیله‌های اوس و خزرج می‌باشد«إِذْ كُنتُمْ أَعْدَاءً».
# دلیل دوم نیز عقلی است «كُنتُمْ عَلىَ‏ شَفَا حُفْرَةٍ مِّنَ النَّارِ». به این‌ معنا که اختلاف موجب تنازع و قتال و در نهایت افتادن در آتش جهالت است.
#دلیل دوم نیز عقلی است «كُنتُمْ عَلىَ‏ شَفَا حُفْرَةٍ مِّنَ النَّارِ». به این‌ معنا که اختلاف موجب تنازع و قتال و در نهایت افتادن در آتش جهالت است.
او عنوان کرده است که برای اثبات سخن و تعلیم الهی نیاز به دلیل نیست اما این روش خداوند است که برای هدایت‌های خود، سبب‌ها و دلایل را مطرح کند. علاوه بر این خداوند می‌خواهد که بندگانش کوکورانه حرف‌ها را نپذیرند و بدانند که حقایق الهی با هم مرتبط‌اند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۳۷۰.</ref>
او عنوان کرده است که برای اثبات سخن و تعلیم الهی نیاز به دلیل نیست اما این روش خداوند است که برای هدایت‌های خود، سبب‌ها و دلایل را مطرح کند. علاوه بر این خداوند می‌خواهد که بندگانش کوکورانه حرف‌ها را نپذیرند و بدانند که حقایق الهی با هم مرتبط‌اند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۳۷۰.</ref>


خط ۵۶: خط ۵۶:


==جستارهای وابسته==
==جستارهای وابسته==
* [[هفته وحدت]]
*[[هفته وحدت]]
* [[تقریب مذاهب اسلامی| وحدت اسلامی]]
*[[تقریب مذاهب اسلامی| وحدت اسلامی]]


== پانویس ==
==پانویس==
{{پانوشت}}
{{پانوشت}}


== یادداشت ==
==یادداشت==
{{یادداشت‌ها}}
{{یادداشت‌ها}}


== منابع ==
==منابع==
{{منابع}}
{{منابع}}
* قرآن کریم، ترجمه فولادوند.
* قرآن کریم، ترجمه فولادوند.